فرارو- انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه فردا یکشنبه می‌تواند لحظه‌ای سخت و سرنوشت‌ساز برای این کشور ۸۵ میلیونی باشد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور کنونی، پس از دو دهه حضور در قدرت، در حال مبارزه برای تداوم حیات سیاسی خود است.
به گزارش فرارو به نقل از «سی ان بی سی»، رهبر اپوزیسیون، کمال قلیچداراوغلو، در نظرسنجی‌ها در حال بالا آمدن است. چراکه ترک‌ها با بحران هزینه‌های زندگی روبرو هستند و دولت فعلی متهم به اقتدارگرایی است.
ترکیه هم انتخابات ریاست جمهوری و هم انتخابات پارلمانی خود را در یک روز برگزار می‌کند و می‌تواند لحظه سرنوشت‌سازی باشد. سه ماه از زمین‌لرزه‌های ویرانگر که بیش از ۵۰۰۰۰ نفر کشته شدند، گذشته است. در حال حاضر ترکیه دومین ارتش بزرگ ناتو را در خود جای داده است. محل استقرار ۵۰ کلاهک هسته‌ای آمریکایی است. چهار میلیون پناهنده را میزبانی می‌کند و نقشی کلیدی را در میانجیگری روسیه و اوکراین برعهده داشته است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور کنونی، پس از دو دهه حضور در قدرت، در حال مبارزه برای زندگی سیاسی خود است. او از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ به عنوان نخست‌وزیر ترکیه و از سال ۲۰۱۴ به بعد رئیس جمهور ترکیه بوده است. او در دهه ۱۹۹۰ به عنوان شهردار استانبول به شهرت رسید. در دهه اول هزاره جدید برای تبدیل کردن اقتصاد ترکیه به یک بازار در حال ظهور، مورد تجلیل قرار گرفت. اما سال‌های اخیر برای این رهبر محافظه‌کار مذهبی، که سیاست‌های اقتصادی‌اش باعث افزایش هزینه‌های زندگی شده، چندان خوشایند نبوده است.
تنش‌ها بین ترکیه و غرب دارد اوج می‌گیرد و صدا‌های بین‌المللی و داخلی به طور یکسان این زنگ خطر را به صدا در می‌آورند که دموکراسی ترکیه روز به روز در سراشیبی بیشتر قرار دارد.
حسین ایبیش، محقق ارشد مقیم در موسسه کشور‌های عربی خلیج فارس در واشنگتن، به CNBC گفت: «در رهبری اردوغان، ترکیه واضح‌ترین الگو را ارائه کرده است که چگونه دولتی با نهاد‌های معقول، کارآمد و حاکمیت قانون می‌تواند تحت اراده یک حزب و در نهایت یک فرد واحد قرار گیرد».
دستگیری‌های مکرر روزنامه‌نگاران، تعطیلی اجباری بسیاری از رسانه‌های مستقل و سرکوب شدید جنبش‌های اعتراضی - و همچنین رفراندوم قانون اساسی در سال ۲۰۱۷ که اختیارات ریاست‌جمهوری اردوغان را به شدت گسترش داد - تمام این‌ها نشان‌دهنده چیزی است که بسیاری می‌گویند لغزش به سمت خودکامگی بوده است. اکنون، با توجه به رکود اخیر در حمایت از اردوغان، برخی نگران هستند که او برای تسلط خود بر قدرت، بازی کثیفی راه بیاندازد.
رقیب اصلی او کمال قلیچداراوغلو رهبر مخالفان، رهبر حزب چپ میانه جمهوری خواه خلق است که به عنوان نامزد ائتلاف شش حزب مختلف رقابت می‌کند.
رایان بول، تحلیلگر ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا می‌گوید: «این قطعاً نزدیک‌ترین رقابت انتخاباتی است که اردوغان از زمان به قدرت رسیدن از سال ۲۰۰۲ با آن مواجه شده است.»
خشم نسبت به دولت به دلیل واکنش کندش به زمین‌لرزه‌های ویرانگر وجود دارد. به ویژه در مورد مناسبات فاسدی که به شرکت‌های ساختمانی اجازه می‌دهد قوانین ایمنی ساختمان را کنار بگذارند. تحلیلگران می‌گویند، اما اکثریت قریب به اتفاق ترک‌ها در مناطق آسیب‌دیده از حامیان دیرینه حزب اردوغان، حزب عدالت و توسعه هستند و به نظر می‌رسد به قول اردوغان برای بازسازی این شهر‌ها ظرف یک سال ایمان دارند.
با این اوصاف، باید توجه داشت خطرات برای کل کشور و به طور گسترده‌تر، ژئوپلیتیک جهانی بالاست. نظرسنجی‌ها بسیار نزدیک هستند و اکثر آن‌ها در حال حاضر قلیچداراوغلو را پیشتاز نشان می‌دهند، اما نه چندان. بسیاری می‌پرسند: اگر اردوغان شکست بخورد، آیا واقعاً می‌رود؟
ایبیش در این ارتباط می‌گوید: «من بسیار نگرانم که [اردوغان]ممکن است تاکتیک‌های پنهانی، تقلب و حتی خشونت را به کار گیرد. این می‌تواند اقدامات شدید طرف مقابل را برانگیزد؛ بنابراین لحظه‌ای پر از اضطراب است.»
انتخابات ریاست جمهوری دو دور دارد. اگر هیچ یک از نامزد‌ها بیش از ۵۰ درصد آرا را در دور اول به دست نیاورد، که احتمال می‌رود این اتفاق بیفتد، رای به دور دوم می‌رود که دو هفته بعد برگزار می‌شود.
اقتصاد ترکیه در پنج سال گذشته در یک مارپیچ نزولی قرار داشته است. واحد پول این کشور، لیر، ۷۷ درصد ارزش خود را در برابر دلار از دست داد. تورم به شدت افزایش یافت و بیکاری تا حد زیادی بدتر شد. نرخ رسمی تورم ترکیه بیش از ۵۰ درصد است، اگرچه اقتصاددانان می‌گویند که در واقعیت بالاتر از ۱۰۰ درصد است.
رایان بول می‌گوید: «اقتصاد در ذهن مردم ترک قرار دارد و این موضوع باعث تضعیف حمایت از دولت است.» اگر اردوغان و حزب عدالت و توسعه قدرت را از دست بدهند، تقریباً تماماً به دلایل اقتصادی خواهد بود. اردوغان علی رغم افزایش تورم تا حد زیادی از افزایش نرخ بهره خودداری کرده است. این موضوع و همچنین مداخلات پرهزینه بانک مرکزی برای تقویت لیر، منجر به کاهش ذخایر ارز خارجی شده است. سرمایه‌گذاران خارجی ترکیه را در چند سال گذشته رانده است.»
اقتصاددانان هشدار می‌دهند که ابزار‌های پولی کنونی که دولت اردوغان برای ارائه نمایشی از ثبات اقتصادی استفاده می‌کند، ناپایدار است و پس از انتخابات باید متوقف شود. همچنین معتقدند این اقدامات احتمالاً منجر به نوسانات شدید خواهند شد.
مایک هریس، بنیانگذار شرکت مشاوره‌ای Cribstone Strategic Macro، پیش‌بینی کرد: «اگر او [اردوغان]برنده شود، لیر قطعا سقوط می‌کند، زیرا هیچ اعتمادی وجود نخواهد داشت.»
جورج دایسون، تحلیلگر ارشد در Control Risks، نیز معتقد است: «اگر انتخابات به آرامی پیش برود، من فکر می‌کنم شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در ترکیه باشیم.»
تحلیلگران گلدمن ساکس در یادداشتی پژوهشی نوشتند: «اپوزیسیون می‌خواهد یک سیستم پولی متعارف در مقابل سیاست‌گذاری غیرقانونی دولت فعلی ایجاد کند.»
با این حال، هاکان اکباس، مدیر عامل شرکت خدمات مشاوره استراتژیک مستقر بین استانبول و واشنگتن هشدار داد: «نباید منتظر معجزه یک‌شبه بود، زیرا تلاش‌ها برای مهار تورم احتمالاً در کوتاه مدت باعث شوک‌های ارزی می‌شود.»
وی افزود: «با این حال، یک رهبری سیاسی جدید با یک تیم اقتصادی معتبر و شایسته، از حمایت و شکیبایی بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران برخوردار خواهد بود».
با وجود عضویت طولانی مدت ترکیه در ناتو، علامت تجاری اردوغان جدال با همتایان غربی خود، انتقاد از آن‌ها و تقویت روابط با روسیه بوده است. لفاظی‌های مکرر ضدغربی او و مخالفت‌های مداومش علیه تلاش سوئد برای پیوستن به ناتو، تنش‌ها را با رهبران اروپایی و آمریکایی تشدید کرده است. چیزی که قلیچداراوغلو متعهد شده است که آن را تغییر دهد.
قلیچداراوغلو در مصاحبه‌ای با وال استریت ژورنال گفته است: «ترکیه یکی از اعضای ائتلاف غربی است و ناتو و پوتین نیز این را به خوبی می‌دانند. ترکیه باید از تصمیمات ناتو تبعیت کند.»
تحلیلگران گلدمن ساکس، در یادداشت خود نوشتند: «که قلیچداراوغلو می‌خواهد روابط اقتصادی با اروپا را در اولویت قرار دهد، در حالی که اگر اردوغان پیروز شود، سیاست غیرمتعهد دولت فعلی ادامه خواهد داشت».
بدون توجه به اینکه چه کسی قدرت را در دست می‌گیرد، پیشروی ترکیه در مذاکرات برای توافق غلات دریای سیاه با میانجیگری سازمان ملل متحد احتمالاً ادامه خواهد داشت.
تحلیلگران همچنین بر این باورند که اگر اردوغان پیروز شود، در نهایت با عضویت سوئد در ناتو موافقت خواهد کرد و به تلاش برای میانجیگری بین اوکراین و روسیه ادامه خواهد داد.
ایبیش گفته است: «قدرت ناسیونالیسم و محبوبیت اردوغان در ترکیه به این معنی است که حتی اگر او شکست بخورد، حضور ملی و نفوذ سیاست او از بین نخواهد رفت. البته، اگر اردوغان پیروز شود، می‌توانیم انتظارات بیشتری از قبل داشته باشیم؛ انتظاراتی مانند ادامه عضویت ترکیه در ناتو و روابط با کشور‌های اروپایی و غربی.»