فرارو- فردا (۱۴ می / ۲۴ اردیبهشت) روزی سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ترکیه خواهد بود. شهروندان ترکیه باید میان نگه‌داشتن یا وداع با اردوغانیسم انتخابی بزرگ داشته باشند.
به‌گزارش فرارو، در فاصله یک روز تا برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری، صحنه به دوئلی تمام عیار میان حزب حاکم عدالت و توسعه و ائتلاف اپوزیسیون تبدیل شده است. کناره‌گیری محرم اینجه از ادامه رقابت انتخاباتی نیز مزید بر علت شده که حساسیت‌ها در دوئل میان اردوغان و قلیچدار اوغلو به اوج برسد؛ چرا که حالا پیش‌بینی می‌شود که سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری در همان دور اول مشخص خواهد شد.
فردای پس از انتخابات ۱۴ می، می‌تواند آغاز‌گر عصری جدید در تاریخ سیاسی ترکیه باشد. عصری که یک سوی آن، ظهور نسخه جدید اردوغان و اردوغانیسم است و سوی دیگر آن، عصر جدید حکمرانی نیرو‌های سکولار یا همان میراث‌داران کمالیسم. در پرداختن به این روز سرنوشت‌ساز در ادامه گزارش، کلیت ساختار انتخابات و آخرین وضعیت نظرسنجی‌ها و آرایش بازیگران بررسی شده است.
انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ۱۴ می در ۸۱ استان ترکیه و خارج از کشور برگزار می‌شود. در این انتخابات ۳۶ حزب سیاسی مشارکت دارند. در انتخابات اخیر ۶۴ میلیون و ۱۹۱ هزار و ۲۸۵ نفر حق رای دادن دارند. از این تعداد ۶۰ میلیون و ۹۰۴ هزار و ۴۹۹ نفر در داخل ترکیه و ۳ میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۸۶ رای دهنده هم شهروندان ترکی هستند که در خارج از کشور اقامت داشته و حق رای دادن دارند. ۶ میلیون نفر از رای دهندگان نیز رای اولی محسوب می‌شوند.
روز ۹ می (۱۹ اردیبهشت) زمان قانونی مشارکت برای شهروندان ترک خارج از کشور به پایان رسید. در رکوردشکنی‌ای کم سابقه از ۳ میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۸۶ رای دهنده واجد شرایط، یک میلیون و ۷۹۸ هزار و ۵۰۵ شهروند ترک در خارج از کشور رای خود را به صندوق‌ها ریختند. این تعداد رای که یک رکورد تاریخی محسوب می‌شود در ۱۵۱ نمایندگی و ۱۶ مرکز رای دادن در ۷۳ کشور جهان اخذ شده است. برای شهروندان خارج از ترکیه ۵ هزار ۱۱۴ صندوق در نظر گرفته شده بود.
واجدان شرایط رای دادن در دروازه‌های گمرکی نیز همانند شهروندان ترکیه‌ای خارج از کشور با وجود باقی ماندن زمان مشارکت، تا این لحظه رکوردشکنی کرده‌اند. بنابر آخرین آمار‌ها تا کنون ۱۲۵ هزار و ۴۷۹ رای در دروازه‌های گمرکی به صندوق‌های ریخته شده است. این در شرایطی است که رای گیری در در گمرکات تا ساعت ۱۷:۰۰ روز ۱۴ می ادامه خواهد داشت.
در انتخابات اخیر دو جریان یا ائتلاف اصلی «جمهور» و «ملت» با یکدیگر رقابت خواهند کرد. ائتلاف «جمهور» به رهبری رجب طیب اردوغان، شامل حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی (MHP به رهبری دولت باغچلی) و ائتلاف ملت به رهبری کمال قلیچدا اوغلو، شامل ائتلافی شش‌گانه اپوزیسیون فردا برای کسب ۵۵۰ کرسی پارلمان و ریاست جمهوری با یکدیگر رقابت خواهند کرد.
حزب جمهوری خواه خلق (CHP) به رهبری کمال کلیچدار اغلو، حزب خوب (İP) به رهبری مرال آکشنر، حزب سعادت به رهبری تمل کرم الله اوغلو، حزب دموکرات ترکیه (DP) به رهبری گلتکین اویسال، رهبر حزب دموکراسی و پیشرفت (DEVA) به رهبری علی باباجان، و حزب آینده (Gelecek Partisi) به رهبری احمد داوود اغلو، اعضای تشکیل دهنده ائتلاف اپوزیسیون هستند.
ائتلاف جمهور در انتخابات ریاست جمهوری از رجب طیب اردوغان و ائتلاف ملت از کمال قلیچدار اوغلو حمایت می‌کنند.
تا چند روز قبل، انتخابات ریاست جمهوری چهار نامزد داشت. رجب طیب اردوغان، کمال قلیچدار اوغلو، محرم اینجه و سینان دوغان. با وجود اینکه رقابت اصلی میان اردوغان و قلیچدار اوغلو بود، اما به نظر می‌رسید سبد رای ۲ تا ۶ درصدی محرم اینجه و ۱ تا ۴ درصدی سینان دوغان زمینه‌ساز کشیده شدن انتخابات به دور دوم خواهد شد.
اما در اقدامی شوکه‌کننده و عجیب در فاصله تنها چهار روز تا برگزاری انتخابات ترکیه، محرم اینجه ۵۹ ساله روز پنجشنبه (۲۱ اردیبهشت) کناره‌گیری خود را از ادامه رقابت‌ها اعلام کرد. البته این کناره‌گیری در شرایطی صورت گرفت که اوایل روز پنجشنبه، دفتر دادستان عمومی آنکارا اعلام کرد، تحقیقاتی را در ارتباط با اینجه و پس از آن آغاز کرده که یک نوار مربوط به افترای جنسی به این کاندیدا در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد.
با کناره‌گیری محرم اینجه، به نظر می‌رسد شانس اردوغان و قلیچدار اوغلو برای کسب ۱+۵۰ درصد آرای انتخاباتی افزایش پیدا کرده است. چرا که سینان اوغان، از پایگاه رای چندان قدرتمندی برخوردار نیست. اوغان یکی از رهبران اصلی حزب حرکت ملی بود که در دو نوبت ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ از این حزب اخراج شد. در گذشته از او به عنوان یکی از نامزد‌های احتمالی برای رهبری حزب جنبش ملی‌گرا یاد می‌شد، اما امروز، او هیچ شانس واقعی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ندارد.
اساس شکل‌گیری ائتلاف ملت (ائتلاف شش گانه اپوزیسیون) در اوایل سال ۲۰۲۲ پایان دادن به قدرت حزب عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان بود. این ائتلاف هدف گذاری اصلی خود را برنامه‌ریزی برای کسب اکثریت مطلق کرسی‌های پارلمانی برای تغییر قانون اساسی و پایان دادن به نظام ریاستی از طریق همه‌پرسی اعلام کرده است.
قلیچدار اوغلو و اپوزیسیون برای تغییر نظام سیاسی در پارلمان به کسب حداقل دو سوم کرسی‌های پارلمان نیاز دارند. یعنی ائتلاف آن‌ها باید حداقل دو سوم کرسی‌ها را تصاحب کنند. یعنی ائتلاف جمهوری متشکل از آک پارتی و م‌ه‌پ، نباید بیشتر از ۲۰۰ کرسی داشته باشند. در حال حاضر ائتلاف اکثریت پارلمان به نام ائتلاف جمهور ۳۳۴ نماینده دارد که شامل ۲۸۵ عضو حزب عدالت و توسعه، ۴۸ عضو حزب حرکت ملی و ۱ عضو حزب اتحاد بزرگ هستند.
مسیر دیگر اصلاح قانون اساسی ارجاع به رای مستقیم شهروندان ترکیه است. برای همه‌پرسی متمم‌های قانون اساسی نیز حمایت سه پنجم نمایندگان یعنی ۳۶۰ کرسی لازم است؛ بنابراین به نظر می‌رسد که ائتلاف اپوزیسیون، حتی در صورت پیروزی مسیر دشواری را برای پایان دادن به میراث اردوغان خواهد داشت.
بعد از کناره‌گیری محرم اینجه از ادامه رقابت، نظرسنجی‌ها از افزایش شانس پیروزی کمال قلیچدار اوغلو حکایت دارند. در آخرین نظرسنجی که موسسه تحقیقاتی و خبری SAROS انجام داده است رجب طیب اردوغان ۴۶.۹ درصد آراء، قلیچدار اوغلو ۵۱ درصد و «سینان اوگان» نامزد حزب ملی گرا دیگر نامزد انتخابات ۲.۹۱ درصد آرا را به خود اختصاص داده‌اند. نکته قابل توجه اینکه در نظرسنجی قبلی این موسسه اختلاف ۵ درصدی میان اردوغان و کلیچدار اوغلو وجود داشت.
اگر قبلا درصد آرای اوغلو زیر ۵۰ درصد بود، اما در نظرسنجی فعلی شمار آرای احتمالی وی به بالای ۵۰ درصد رسیده است. در این نظرسنجی، ۸ درصد از شرکت کنندگان اعلام کرده‌اند که مردد هستند و هنوز تصمیم نهایی خود را برای اینکه به چه کسی رای دهند نگرفته‌اند. آرای این افراد در انتخابات پیش رو تعیین کننده خواهد بود.
نظرسنجی مؤسسه «کُندا» نیز از درصد آرای بیشتر «کمال قلیچدار اوغلو» در مقایسه با اردوغان حکایت دارد. به نوشته وبسایت این مؤسسه، نظرسنجی صورت گرفته در تاریخ شش الی هفتم ماه جاری (پیش از کناره‌گیری محرم اینجه) صورت گرفته و نتایج آن روز گذشته منتشر شده است. در این نظرسنجی از ۳۴۸۰ نفر به شکل رو در رو در ۱۹۴ ناحیه، ۱۲۰ روستا و ۳۵ منطقه نظرخواهی شده است.
طبق این نظرسنجی، ۴۹.۳ درصد سؤال شوندگان به «کمال قلیچدار اوغلو» نامزد ائتلاف «ملت» و «۴۳.۷ درصد آن‌ها نیز به «رجب طیب اردوغان» نامزد ائتلاف «جمهور» و ۴.۸ درصد به «محرم اینجه» نامزد انصرافی حزب «مملکت» و ۲.۲ درصد نیز به «سنان اوغان» نامزد ائتلاف «آتا» رأی خواهند داد. با احتساب نتایج این نظرسنجی، انتخابات به دور دوم خواهد کشید؛ اما کناره‌گیری «محرم اینجه» می‌تواند سبد آرای «کمال قلیچدار اوغلو» را افزایش دهد و نتیجه قطعی انتخابات در همین دور اول مشخص شود.
همزمان با تشدید رقابت‌ها میان حزب حاکم عدالت و توسعه و ائتلاف شش‌گانه اپوزیسیون، به شکلی بی‌سابقه نامزد‌های انتخاباتی انگشت اتهام را به سوی مداخلات خارجی کشیده‌اند. کمال قلیچدار اوغلو در فاصله تنها دو روز تا زمان برگزاری انتخابات، روسیه را به اشاعه توطئه و اخبار نادرست پیش از انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه متهم می‌کند. روز جمعه (۲۲ اردیبهشت) کمال قلیچدار اوغلو در توئیتی نوشت: «دوستان عزیز روس! شما پیشتر در توطئه‌چینی، اشاعه اخبار نادرست و جعلی در ترکیه دست داشتید. اگر پس از ۱۵ مه هم دوستان خود را می‌خواهید دست از سر ترکیه بردارید. ما هنوز خواهان همکاری و دوستی هستیم.»
در مقابل اظهارات قلیچدار اوغلو، وزیر کشور ترکیه نیز دولت آمریکا را به مداخله در انتخابات کشورش متهم کرد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، سلیمان سویلو، در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی. ان. ان ترک گفت: «آمریکا در حال مداخله در انتخابات ترکیه است. همه در این کشور این را می‌دانند، چون جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا آن را اعلام کرده است». وی افزود: «حمله به کاندیدای ریاست جمهوری ترکیه یعنی محرم اینجه، کاندیدا و رهبر حزب مملکت مشخص است که از کجا آمده و مشخص است که از چه جایی هماهنگ شده است. این کار آمریکاست».
در شرایطی که قلیچدار اوغلو به رای دهندگان ترک وعده داده که در صورت پیروزی آوارگان سوری را به کشور‌های خود بازخواهد گرداند، رجب طیب اردوغان در آخرین مواضع خود، از آغاز روند بازگشت داوطلبانه آوارگان سوری مستقر در این کشور به کشور خودشان خبر داده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در سخنانی در جمع جوانان در آنکارا در این باره گفت: «ترکیه کشوری است که ۹۹ درصد جمعیت آن مسلمان هستند و سوری‌هایی نیز هستند که به دلیل جنگ و بیم از سازمان‌های تروریستی ناگزیر به ترک کشور خود شده‌اند». این سخنان اردوغان در قالب تلاش او برای تحریک احساسات هر چه بیشتر اسلام‌گرایان مورد ارزیابی قرار گرفته است.
بسیاری از ناظران سیاسی و مراکز تحقیقاتی بر این باور هستند که در انتخابات جدید ترکیه در هر دو سطح پارلمانی و ریاستی، آرای کرد‌ها می‌تواند تعیین کننده پیروز انتخابات باشد. اردوغان و اپوزیسیون نیز با آگاهی از همین امر در ماه‌های اخیر تلاش‌هایی را در راستای جلب نظر کرد‌ها انجام داده‌اند. حتی در این راستا، رجب طیب اردوغان نمایندگانی را نزد عبدالله اوجالان رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) فرستاده است.
اما ظاهرا تلاش‌های حزب حاکم تا کنون مثمرثمر نبوده است؛ چرا که سران احزاب کردی حمایت قاطع خود را از رقیب اردوغان اعلام کرده‌اند. صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) که در زندان به سر می‌برد، با روز جمعه (۱۲ می / ۲۲ اردیبهشت) با صدور بیانیه‌ای از جوانان کرد درخواست کرده که خانه به خانه و روستا به روستا بروند و برای قلیچدار اوغلو و ائتلاف تحت رهبری کرد‌ها رای جمع‌آوری کنند.
هم‌راستای با درخواست دمیرتاش، پروین بولدان، رهبر مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز در سخنرانی‌ای از شهروندان کرد درخواست کرد به ائتلاف ی‌س‌پ و قلیچدار اوغلو رای بدهند.
به امید خدا در همان دور اول کار را تمام میکنیم