فرارو- کشتیهای چوبی محکمی که در جنوب ایران ساخته شدهاند، قرنهاست که در آبهای خلیج فارس تردد میکنند، اما امروزه دیگر از جایگاهی برخوردار نیستند، زیرا کشتیهای ارزانتر و سریعتر جای آنها را گرفتهاند.
به گزارش فرارو، از مسقط، پایتخت عمان، تا بندر ایرانی بندرعباس، لنجهای چوبی بخشی از چشمانداز دریایی در خاورمیانه هستند، درست مانند قایقهای بادبانی در شبه جزیره عربستان.
اما تعداد این کشتیها رو به کاهش است و تعداد آنها کمتر و کمتر میشود، همانطور که کاپیتان حسن رستم که ۴۰ سال است فرماندهی کشتیها را در تنگه هرمز بین ایران بر عهده داشته است.
این مرد ۶۲ ساله خاطرنشان میکند که بهترین شاهد این نزول آرامشی است که در ساحل گوران حاکم است، جایی که حدود ۳۰ لنج در هنگام جزر لنگر میاندازند.
این بندر کوچک در جزیره قشم ایران مدتها در ساخت، نگهداری و تعمیر کشتیهای چوبی غوغا میکرد، اما تعداد کارگران صبح امروز در آن از ۲۰ نفر فراتر نرفت.
سازه لنج همچنان در حال ساخت است و روی تیرها قرار گرفته است، اما کار روی آن به پایان نمیرسد، زیرا مالک آن به دلیل نداشتن توان مالی لازم ترجیح داد آن را برچیده و از پانلهای چوبی آن در پروژههای دیگر استفاده کند.
۱۲ سال پیش، در سال ۲۰۱۱، یونسکو صنعت لنجسازی را در فهرست میراث فرهنگی ناملموس قرار داد. با این حال با افول صنعت کشتیهای چوبی، فلسفه دریانوردی در خلیج فارس و مهارتهای سنتی آن به تدریج در حال محو شدن است.
در دوران طلایی خود، از این کشتیهای محکم برای حمل غلات، خرما، ماهی خشک، ادویه، چوب و پارچه بین کشورهای حاشیه خلیج فارس و به سواحل شرق آفریقا، هند و پاکستان استفاده میشد. آنها همچنین برای ماهیگیری بسیار سودآور و غواصی مروارید استفاده میشدند.
اگرچه سفرهای جستجوی مروارید تقریباً ناپدید شده است، سفرهای دریایی تجاری اکنون بر اساس کشتیهای ساخته شده از فایبرگلاس یا فولاد است که از آبهای فیروزهای خلیج فارس با سرعت بالا عبور میکنند.
قیمت لنجهای جدید گزاف است، زیرا چوب به کار رفته در آن وارداتی است.
هر قایق ویژگی خاص خود را دارد، زیرا بر اساس یک طرح آماده ساخته نشده است، بلکه بر اساس تجربه صنعتگران است که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود.
علی بوزان میگوید که آینده گوران دیگر در کشتی سازی نیست و با تکیه بر بخش گردشگری امیدوار است که تعداد فزایندهای از بازدیدکنندگان را به خود جذب کند. وی خاطرنشان میکند که تعداد زیادی از لنجهای چوبی برای تطبیق آنها با الزامات سفرهای دریایی بازسازی شده اند.
از جمله پروژهها میتوان به تبدیل بندر گوران به موزهای در فضای باز نیز اشاره کرد که با پراکنده شدن بدنههای رنگارنگ کشتیها بر روی شن ها، چارچوبی مناسب برای گرفتن عکسهای فوق العاده را تشکیل میدهد؛ و در وسط ساحل، یک لنج قدیمی در حال بازسازی است تا آن را به یک کافه تبدیل کنند، که قرار است در پاییز، زمانی که دمای هوا معتدل میشود، پذیرای بازدیدکنندگان باشد.
در جنگلهای بزرگ حرا در نزدیکی ساحل، علی بوزان میخواهد تعدادی خانههای ییلاقی را در اختیار گردشگران قرار دهد که معماری آنها از لنج الهام گرفته شده است، که هر کدام نام مشهورترین مقاصد این کشتیها مانند زنگبار، مومباسا و کلکته را دارند.