فرارو- به موجب ماده ۱۱۶ قانون تجارت شرکت تضامنی شرکتی است بین دو یا چند شریک که به منظور امور تجارتی تشکیل می‌گردد در صورتی که دارایی شرکت در زمان انحلال برای تادیه دیون کافی نباشد هر شریک مسئول کلیه دیون است. در این شرکت سرمایه شرکاء برخلاف شرکت سهامی به قطعات سهم تقسیم نمی‌گردد.
مسئولیت تضامنی که بر عهده شرکای شرکت است بدین معناست که در صورت کسر سرمایه، هر یک از آن‌ها به تنهایی در مقابل طلبکاران و اشخاص ثالث برای پرداخت تمام حقوق آن‌ها مسئول می‌باشند.
برای مثال شرکتی که بین ۵ نفر با سرمایه صد هزار تومان تشکیل شود، اگر شرکت در پایان کار ۲۰۰ هزار تومان بدهی داشته باشد، هر پنج نفر شریک متضامناً مسئول پرداخت ۲۰۰ هزار تومان خواهند بود و طلبکاران می‌توانند به هر یک از شرکاء که بخواهند مراجعه کرده و طلب خود را اخذ نمایند.
بخشی از اوصاف اساسی شرکت تضامنی
۱- در شرکت تضامنی هر شریک در قبال کلیه دیون شرکت مسئول است. بنابراین، شرکت تضامنی برای شرکاء چارچوب و قالب مطمئنی نیست، اما برای معامله کنندگان با شرکت مطمئن‌ترین قالب است.
۲- در بسیاری از موارد تصمیم گیری برای اداره این شرکت، با اتفاق آراء شرکاء صورت می‌گیرد.
۳- نقل و انتقال سهم الشرکه در این نوع شرکت منوط به رضایت تمام شرکاء است.
۴- برای تاسیس آن حداقل سرمایه‌ای تعیین نشده است.
۵- حداقل تعداد شرکاء در این شرکت ۲ نفر است.
مسئولیت هر شریک در شرکت تضامنی
مسئولیت شریک در شرکت تضامنی به اعتبار شریک بودن است و هرکسی که وارد جمع شرکاء شود مسئول پرداخت تمام قروض شرکت خواهد بود حتی قروضی و تعهداتی که قبل از حضور او در شرکت ایجاد شده است فلذا هر قراری که بین شرکاء برخلاف این مسئله منعقد شده باشد در مقابل اشخاص ثالت باطل است.
در خصوص مسئولیت شرکاء در شرکت تضامنی باید به نکات زیر توجه نمود:
۱- قبل از انحلال شرکت دیون شرکت از خود شرکت مطالبه می‌گردد نه از شرکاء.
۲- در صورتی که شرکت منحل گردد باز هم دیون شرکت از خود شرکت مطالبه می‌گردد، اما اگر دارایی شرکت برای تادیه دیونش کافی نباشد هر شریک مسئول تادیه کلیه دیون شرکت است.
۳- به موجب ماده ۱۱۷ قانون تجارت هر قراری که برخلاف مسئولیت شرکاء نسبت به تادیه کلیه دیون شرکت بین شرکاء گذاشته شود، فقط بین خود شرکاء قابل استناد است و در برابر اشخاص ثالث (طلبکاران شرکت) قابل استناد نیست.
اسم شرکت تضامنی
به موجب ماده ۱۱۷ قانون تجارت در اسم شرکت تضامنی باید عبارت شرکت تضامنی و لااقل اسم یک نفر از شرکاء قید گردد همچنین در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکاء نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است عباراتی از قبیل: و شرکاء یا و برادران قید گردد.
البته ذکر این نکته لازم است که قانون گذار برای فقدان شرایط مذکور در این ماده ضمانت اجرای مدنی یا کیفری تعیین ننموده است.
شرایط تشکیل شرکت تضامنی
غیر از شرایط کلی که در قرارداد‌ها باید از لحاظ شرایط اساسی معامله در نظر گرفته شود، برای تشکیل شرکت تضامنی شرکاء باید شرکت نامه را تنظیم و امضا کنند که حدود مشارکت، وظایف و اختیارات و حقوق هر یک در آن تصریح شود. شرکت نامه باید به ثبت برسد در غیر این صورت سند مزبور در هیچ یک از محاکم پذیرفته نخواهد شد.
لازم به ذکر است که در شرکت تضامنی نیز مانند شرکت سهامی تشکیل شرکت منوط به ثبت نیست و قبل از ثبت نیز شرکت تشکیل می‌گردد.
ثبت شرکتنامه در شرکت‌های تضامنی در اداره ثبت شرکت‌ها به عمل می‌آید. مفاد شرکتنامه در دفتر ثبت شرکت‌ها ثبت‌شده است و بعداً برای اطلاع عموم آگهی می‌شود.
به موجب ماده ۱۱۸ قانون تجارت شرکت تضامنی وقتی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه نقدی تادیه و سهم الشرکه غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد. تقویم آورده‌های غیر نقد در شرکت تضامنی برخلاف شرکت سهامی توسط خود شرکاء صورت می‌گیرد و نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری نیست.
تقویم آورده‌های غیر نقد در شرکت تضامنی
در تقویم آورده‌های غیر نقدی باید به این نکته توجه داشت که در شرکت تضامنی بر خلاف شرکت سهامی تقویم آورده‌ها توسط خود شرکاء صورت می‌گیرد و نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری نیست.
نحوه تقسیم سود در شرکت تضامنی
به موجب ماده ۱۱۹ قانون تجارت در شرکت تضامنی منافع به نسبت سهم الشرکه بین شرکاء تقسیم می‌شود مگر آن که شرکت نامه غیر از این ترتیب را مقرر داشته باشد.
به موجب این ماده شرکاء می‌توانند مقرر کنند که بعضی از شرکاء بیش از میزان سهم الشرکه خود سود دریافت کنند. البته شرکاء نمی‌توانند تا آن جا پیش بروند که تمام سود شرکت را فقط به یکی از شرکاء بدهند.
شیوه اخذ تصمیمات در شرکت تضامنی
قانون تجارت در این مورد ساکت است و فقط در ۳ مورد برای تصمیم گیری اتفاق آرای شرکا را لازم دانسته است این موارد عبارتند از:
۱- به موجب ماده ۱۲۳ قانون تجارت در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکاء نمی‌توانند سهم خود را به دیگری منتقل کنند مگر به رضایت تمام شرکاء
۲- به موجب ماده ۱۳۵ قانون تجارت هر شرکت تضامنی می‌تواند با تصویب تمام شرکاء به شرکت سهامی تبدیل گردد.
۳- به موجب ماده ۱۳۶ قانون تجارت یکی از موارد انحلال شرکت تضامنی، رضایت تمام شرکاء است.
قانون گذار با توجه به اهمیت ۳ مورد فوق در آن‌ها اتفاق آرا شرکاء را لازم دانسته است و حد نصاب برای تصمیم گیری در بقیه موارد بستگی به اساسنامه شرکت دارد البته اگر مواردی در اساسنامه شرکت پیش بینی نشده باشد تصمیمات باید به اکثریت آرای شرکاء اتخاذ می‌گردد.
نحوه انتخاب هیات مدیره در شرکت تضامنی
مدیران شرکت تضامنی می‌توانند یک تا چند نفر باشند که از میان شرکای شرکت و یا خارج از اعضای انتخاب می‌شوند.
برای تعیین مدیر میتوان بر طبق شرکتنامه عمل کرد که در این صورت لازم است اتفاق آراء شرکاء محقق شود در غیر این صورت نباید برای تغییر مدیران تصمیم گیری نمود مگر به موجب حکم دادگاه و با ارائه ادله مستدل.
در صورتی که یکی از مدیران از سمت خود استعفا دهد، شرکت همچنان باقی است و پس از عزل او هم برقرار خواهد بود. مدیران شرکت تضامنی دارای تمامی اختیارات به جهت اداره کردن شرکت می‌باشند، مگر تصمیماتی که صراحتاً از ایشان سلب شده باشد.
رابطه طلبکاران با شرکت تضامنی و شرکاء شرکت تضامنی
رابطه طلبکاران با شرکت و شرکا در دو حالت قابل بحث است، حالت اول شرایطی است که شرکت منحل نشده و به فعالیت خود ادامه می‌دهد در این شرایط و به موجب ماده ۱۲۴ قانون تجارت مطالبه قروض باید از خود شرکت به عمل آید.
حالت دوم زمانی است که شرکت منحل شده باشد و این انحلال رسماً اعلام شده باشد در این شرایط طلبکاران می‌توانند برای وصول مطالبات خود به هر یک از شرکاء که بخواهند و یا به تمام آن‌ها رجوع کنند و در هر حال هیچ یک از شرکاء نمی‌توانند به استناد این که میزان قروض شرکت از میزان سهم او در شرکت تجاوز می‌نماید از تادیه قروض شرکت امتناع نماید.
البته توجه به این نکته ضروری است که گرچه شرکاء در برابر طلبکاران، نسبت به دیون شرکت مسئولیت تضامنی دارند، اما در روابط بین شرکاء مسئولیت هر یک از آن‌ها در تادیه دیون بدین صورت است:
۱- به نسبتی که در شرکت نامه درج شده است.
۲- اگر شرکت نامه نسبت به این امر ساکت باشد، به نسبت سرمایه‌ای که هر شخص با خود آورده است. بنابراین، هر شریک پس از جبران خسارت می‌تواند بابت سهم سایر شرکاء به آن‌ها رجوع نماید.
رابطه طلبکاران شرکت با طلبکاران شرکاء در صورت انحلال شرکت تضامنی
۱- اموال شرکت ابتدا برای پرداخت دیون خود شرکت مصرف می‌شود و قبل از پرداخت دیون خود شرکت طلبکاران شخصی شرکاء حقی بر آن اموال ندارند.
۲- اگر دارایی شرکت برای پرداخت دیون کافی نباشد طلبکاران شرکت می‌توانند به شرکاء رجوع کنند و در این صورت طلبکاران شرکت و طلبکاران شخصی خود شرکاء حق تقدمی بر یکدیگر ندارند.
محدودیت‌های شرکاء در شرکت تضامنی
۱- هیچ شریکی نمی‌تواند، به حساب خود یا شخص ثالث، تجارتی از نوع تجارت شرکت بنماید مگر به رضایت تمام شرکاء.
۲- هیچ شریکی نمی‌تواند به عنوان شریک ضامن در شرکت دیگری با همان نوع تجارت وارد گردد، مگر با رضایت تمام شرکاء.
۳- هیچ شریکی نمی‌تواند به عنوان شریک با مسئولیت محدود در شرکت دیگری با همان نوع تجارت وارد گردد مگر به رضایت تمام شرکاء.
انحلال شرکت تضامنی
به موجب ماده ۱۳۶ قانون تجارت شرکت تضامنی در موارد ذیل منحل می‌شود:
۱- وقتی که شرکت برای انجام موضوع خاصی تشکیل شده باشد و آن را به پایان برساند.
۲- وقتی که شرکت برای انجام موضوع خاصی تشکیل شده باشد و انجام آن غیر ممکن شده باشد.
۳- وقتی که شرکت برای مدت معین تشکیل شده باشد و آن مدت منقضی گردد مگر آن که مدت قبل از انقضاء تمدید گردد.
۴- در صورت ورشکستگی
۵- در صورت تصمیم و اتفاق نظر تمامی شرکاء مبنی بر انحلال
۶- اگر یکی از شرکاء به دلایلی انحلال شرکت را تقاضا کند البته با شرایطی
۷- در صورت فسخ شرکت توسط یکی از شرکاء البته با شرایطی
۸- در صورت ورشکستگی یکی از شرکاء البته در موارد استثنایی
۹- در صورت درخواست طلبکاران یکی از شرکاء البته با شرایطی
۱۰- در صورت فوت یا محجوریت یکی از شرکاء البته با شرایطی