فرارو- ارتباط میانفردی، فرآیندی است که افراد بوسیلۀ آن، از طریق پیامهای کلامی و غیرکلامی، اطلاعات، احساسات و معنا را رد و بدل میکنند. یعنی ارتباط چهره به چهره.
به گزارش فرارو؛ ارتباط میانفردی تنها به آنچه که در واقع گفته میشود (زبان استفاده شده)، باز نمیگردد، بلکه به اینکه چگونه گفته میشود، اما پیامهای غیرکلامیای که با لحن و شدت صدا، حالات چهره، ژستها و زبان بدن ارسال میشوند نیز آن را تحتالشعاع قرار میدهند.
وقتی دو یا چند نفر در یک جا هستند و نسبت به حضور هم آگاهند، آنگاه ارتباط، هر قدر هم که زیرپوستی و سهوی باشد، شکل میگیرد.
در نبود کلام، یک نظارهگر ممکن است با استفاده از سرنخها از وضعیت قرارگیری، حالات چهره، و لباس به دریافتی از نقش طرف دیگر، حالت احساسی او، شخصت و یا مقاصدش برسد. حتی ارتباط گیری منظور نظر نباشد، افراد از طریق چنین اشکال رفتار غیرکلامیای پیامهایی را دریافت میکنند.
پژوهشهای بسیاری در تلاش برای تجزیۀ ارتباط میانفردی به یک سری عناصر انجام شده تا بتوان آن را آسانتر متوجه شد. معمولاً این عناصر شامل موارد زیر است:
برای رخداد هر ارتباطی، حداقل به دو نفر نیاز است. برای ساده شدن موضوع، میشود به طرفین ارتباط به چشم فرستنده و گیرندۀ پیام نگاه کرد. با این حال، مشکل این طرز نگاه به یک اربطه این است که ارتباط را فرآیندی یکطرفه نشان میدهد که در آن فردی پیامی میفرستد و دیگری آن پیام را دریافت میکند. مثلاً، فردی صحبت میکند و دیگری گوش میدهد.
در واقعیت، ارتباطها همواره فرآیندهایی پیچیده و دو طرفهای هستند که افراد در آن به صورت همزمان پیامهایی میفرستند و دریافت میکنند. به بیان دیگر، ارتباط یک فرآیند تعاملی است. وقتی که فردی در حال صحبت است، دیگری گوش میدید؛ اما در حین گوش دادن بازخوردهایی را هم به شکل لبخند، تایید با تکان سر و غیره از خود بروز میدهد.
پیام تنها به معنی سخن استفاده شده یا اطلاعات منتقل شده نیست، بلکه پیامهای غیرکلامی رد و بدل شده، نظیر حالات چهره، لحن صدا، ژستها و زبان بدن را نیز شامل میشود. رفتار غیرکلامی میتواند اطلاعات اضافی را در رابطه با پیام گفته شده، منتقل کنند. علیالخصوص میتواند چیزهای بیشتری را از نگرشاحساسیای گوینده که نسبت به محتوی سخن دارد، برملا کند.
نویز معنای ویژهای در نظریۀ ارتباط دارد. نویز هر چیزی است که پیام را مخدوش میکند، به قسمی که آنچه که دریافت میشود از آنچه که مقصود گوینده است، متفاوت شود. در حالی که «نویز» فیزیکی (مثلاً صداهای پیشزمینه یا صدای هلیکوپتری که از فاصلهای نزدیک عبور میکند) میتواند با ارتباط تداخل کند، مولفههای دیگری نیز هستند که «نویز» محسوب میشوند. استفاده از اصطلاحات پیچیده، زبان بدن نامناسب، بیتوجهی، عدم علاقه و تفاوتهای فرهنگی، همگی میتوانند در بافت ارتباط میانفردی، «نویز» محسوب شود. به بیان دیگر، هر نوع اختلال یاعدم انسجامی که در هنگام تلاش برای برقراری ارتباط روی دهد، نویز محسوب میشود.
بازخور شامل پیامهایی است که گیرنده بازمیگرداند و به فرستنده اجازه میدهد که تا به درستی بداند که پیامش دریافت شده است و واکنش گیرنده نسبت به آن را بفهمد. گیرنده همچنین ممکن است به پیام سهوی نیز همچون پیام عمدی پاسخ دهد. انواع بازخوردها از جملات مستقیم کلامی گرفته، برای مثال «دوباره بگو، متوجه نشدم»، تا حالات زیرپوستی چهره یا تغییر در وضع قرارگیری که ممکن است به فرستنده نشان دهند، گیرنده حس خوبی به پیام ندارد را شامل میشوند. بازخورد به فرستنده امکان میدهد تا پیام را به منظور بهبود ارتباط، تنظیم کند، آداپته کند یا تکرار کند.
همۀ ارتباطها از بافتی که در آن اتفاق میافتند، تاثیر میگیرند. با این حال، جدای از نگاه به بافت وضعیتی جایی که تعامل در آن اتفاق میافتد، مثلاً اتاق، دفتر کار یا شاید بیرون، بافت اجتماعی نیز بایستی مد نظر قرار گیرد، برای مثال نقشها، مسئولیتها و جایگاه نسبی مشارکتکنندگان در ارتباط.
فضای احساسی و انتظارات مشارکتکنندگان از تعامل نیز بر ارتباط تاثیر میگذارد.
کانال به ابزار فیزیکیای که از طریق آن پیام از فردی به دیگری منتقل میشود، اشاره دارد. در بافت چهره به چهره، کانالهای مورد استفاده سخن و بینایی هستند، در حالیکه در یک مکالمۀ تلفنی، کانال به سخن محدود میشود.
وقتی فرصتی دست داد یک ارتباط میانفردی را مشاهده کنید، به صورت ذهنی رفتارهای استفاده شده، چه کلامی و چه غیرکلامی رصد کنید.
مولفههای زیر را زیرنظر بگیرید و به آنها فکر کنید:
ارتباط گیرندگان چه کسانی هستند؟
چه پیامهایی رد و بدل میشوند؟
چه نویزهایی (در صورت وجود) پیام را مخدوش میکنند؟
بازخورد چگونه داده میشود؟
بافت ارتباط چیست؟
شما احتمالاً این کار را همواره به صورت ناخودآگاه انجام میدهید، ولی وقتی که به صورت فعال ارتباط میانفردی را تحت نظر میگیرید، به صورت کاملتری مکانیزمهای آن را درک میکنید.
با مشاهدۀ دیگران، و تلاش آگاهانه برای فهمیدن چگونگی رخداد ارتباط، به اینکه میاندیشید که خودتان چگونه ارتباط برقرار میکنید و نسبت به پیامهایی که خودتان میفرستید آگاهتر میشوید. این فرصتی فوقالعاده برای شما فراهم میآورد تا مهارتهای ارتباطی خود را گسترش دهید.
اکثر ما به صورت منظم، در شکلی از ارتباط میانفردی مشارکت میکنیم و اغلب بارها در روز چنین میکنید. اینکه چقدر خوب با دیگران ارتباط برقرار میکنیم، معیاری برای سنجش مهارتهای میانفردی ماست.
ارتباط میانفردی یکی از مهارتهای اصلی زندگی است و از آن میتوان برای موارد زیر استفاده کرد:
دادن و گردآوری اطلاعات.
تاثیرگذاری بر نگرشها و رفتار دیگران.
برقراری تماس و حفظ روابط.
معنایابی از جهان و تجربیاتمان در آن.
ابراز نیازهای شخصی و فهمیدن نیازهای دیگران.
دادن و گرفتن حمایت احساسی.
تصمیمگیری و حل مسائل.
پیشبینی رفتار.
تنظیم قدرت.