سوزان کلبل، خبرنگار اشپیگل نوشت: یک‌سال پس از اجبار به برکناری، عمران‌خان دوباره می‌خواهد به مقام نخست‌وزیری پاکستان بازگردد. او در گفت‌وگویی با اشپیگل از جنگ قدرتی صحبت می‌کند که کشور را به هرج و مرج بیشتری می‌کشاند. عمران‌خان، ستاره پیشین کریکت و خوش‌گذران سابق هر چیزی را که می‌خواست در اختیار داشت: زنان، پول و شهرت. خان تحت تاثیر یک مرشد صوفی که دیگر در قید حیات نیست، بزرگ شد و حالا می‌خواهد پاکستان را از فقر، فساد و نخبگانی که کشور را میان خود تقسیم کرده‌اند، نجات دهد. خان در سال ۲۰۱۸ با تایید ارتش که مخفیانه کنترل پاکستان را در دست دارد، به مقام نخست‌وزیری رسید.
خان با وعده شکل‌گیری «پاکستان جدید» مدعی امید برای مبارزه با فساد گسترده و ایجاد کشوری مرفه شد. اما دوران تصدی خان با سرکوب سیاسی، روابط خارجی سرد و کمبود سرمایه‌گذاری همراه بود. خان با رئیس ارتش درگیر شد و ارتش قدرتمند، در جواب قدرت خان را گرفت. رای عدم اعتماد در آوریل ۲۰۲۲ در نهایت خان را مجبور به کناره‌گیری کرد. شهباز شریف، رهبر حزب مخالف از آن زمان تاکنون کنترل کشور را برعهده دارد. اما خان ۷۰ ساله اگر به‌سادگی شکست را می‌پذیرفت، همچنان مشهورترین کاپیتان کریکت پاکستان باقی نمی‌ماند. در واقع به نظر می‌رسد او شعار خود در ورزش را وارد دنیای سیاست جهانی کرده است: «مادامی که تسلیم نشوید، شکست نخورده‌اید.» خان ماه‌هاست که بار‌ها و بار‌ها ده‌ها هزار نفر از حامیان خود را که می‌خواهند او را دوباره در جایگاه قدرت ببینند، به خیابان‌ها آورده است. عمران‌خان در گفت‌وگویی ویدیویی از خانه‌اش در لاهور با اشپیگل به انتقاد‌هایی مبنی بر ایجاد نارآمی در کشور واکنش نشان می‌دهد.
آخرین باری که همدیگر را دیدیم، پس از ماجرای یک سوءقصد مشکوک و اصابت ۴ گلوله بود و شما در خانه تان در لاهور با پای گچ‌گرفته نشسته بودید. به نظر می‌رسد حال‌تان رو به بهبود است.
من روزه هستم. برای سلامتی بهترین است. روزه کامل. بدون آب. از طلوع تا غروب آفتاب هیچی نمی‌خورم. بعد از آن خیلی حس بهتری پیدا می‌کنم. علم ثابت کرده گرفتن روزه درماه رمضان بدن را پاکسازی می‌کند. اما با این حال، گلوله به ساق پایم اصابت کرد و به یکی از عصب‌ها آسیب رسانده است. می‌توانم دوباره راه بروم، اما نمی‌توانم بدوم. هرچند می‌توانست بدتر از این‌ها اتفاق بیفتد.
حزب شما به‌تازگی در دادگاهی علیه دولت مرکزی پیروز شده است. درباره آن توضیح می‌دهید؟
طبق قانون اساسی در صورت انحلال مجلس استانی یا مجلس ملی، باید ظرف ۹۰ روز انتخابات برگزار شود. حزب من در دو ایالت از چهار ایالت حاکم بود که تقریبا ۶۴ درصد رای‌دهندگان کل کشور را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین من هر دو دولت خود را منحل کردم.
(انحلال دولت‌ها) به منظور برگزاری انتخاباتی جدید و در صورت ممکن تغییر قدرت در اسلام‌آباد انجام شد تا شما دوباره بتوانید نخست‌وزیر شوید...
دادگاه عالی حالا حکمی را صادر کرده که انتخابات باید در این مدت زمان برگزار شود. اما دولت از پذیرش حکم دادگاه عالی سرباز می‌زند.
چرا؟
آن‌ها می‌ترسند، چون می‌دانند که در انتخابات می‌بازند. آن‌ها نمی‌خواهند مرا در قدرت ببینند، چون می‌ترسند آن‌ها را دادگاهی کنم. این جنگی است که هم‌اکنون در پاکستان به راه افتاده است.
برگزاری انتخابات جدید به هر حال برای پائیز امسال برنامه‌ریزی شده است. اما یک روز درمیان میلیون‌ها نفر را به خیابان‌ها می‌کشانید و کشور را در آشفتگی نگه می‌دارید. چرا این کار را می‌کنید؟
ما هیچ حق انتخابی نداشتیم. چگونه قرار بود به مردم توضیح بدهیم که تا پائیز هیچ‌کاری نمی‌توانیم انجام دهیم، چون دولت مرکزی، ما را از بودجه‌ای که حق‌مان است، محروم کرده؟ اما دلیل مهم‌تر این است که پاکستان بدترین بحران اقتصادی خود در تاریخ را تجربه می‌کند.
حتی در دوران دولت شما، کشور با ورشکستگی ملی روبه‌رو بود.
امروزه بیشترین میزان تورم در ۵۰ سال گذشته را داریم. ما در آستانه ورشکستگی هستیم. این به معنای بیکاری گسترده، تعطیلی صنایع و کاهش تولید محصولات کشاورزی است، چون ما کشوری با تولیدات کشاورزی هستیم که میزان آن رو به کاهش است.
تمام این موارد، آشنا به‌نظر می‌رسند.
ما اخیرا (در دولت‌مان) رشد ۶ درصدی داشتیم. تمام این‌ها را می‌توانید در نظرسنجی اقتصادی دولت فعلی پاکستان بخوانید. این بهترین عملکرد نسبت به هر دولتی در ۱۷ سال گذشته بود. اما در سال گذشته رشد اقتصادی به تنهایی ۴/۰ درصد کاهش یافته است.
با این حال بسیاری ادعا می‌کنند که حداقل الان فشار علیه روزنامه‌نگاران نسبت به وضعیت دوران تصدی شما کمتر شده است.
من به‌خوبی یادم می‌آید زمانی که دولت ما سرنگون شد...
یک سال پیش، یک جلسه رای اعتماد برای شما برگزار شد که شما در آن باختید.
همانطور که بعدا فهمیدیم، در آن زمان ۲۰ نفر از افراد ما را در پارلمان خریده بودند تا من را از قدرت پایین بکشند؛ بنابراین با برگزاری یک راهپیمایی، اعتراض خود را اعلام کردیم و به صراحت گفتیم که این اقدام غیردموکراتیک بوده است. در این روند، افراد ما مورد ضرب و شتم قرار گرفتند، بازداشت شدند و گاز اشک‌آور خوردند.
علیه دولت شما نیز تظاهرات‌های گسترده‌ای برگزار شده بود.
دقیقا سه راهپیمایی اعتراضی برگزار شد و پلیس حتی یک بار هم علیه معترضان از خشونت استفاده نکرده بود. تشکیلات نظامی به رهبری فرمانده وقت ارتش، ژنرال جاوید باجوا که پشت دولت جدید شهباز شریف قرار گرفته است، در راهپیمایی‌های ما از خشونت استفاده می‌کند. به این صورت که: فرمانده ارتش تصمیم می‌گیرد، بقیه دنبال می‌کنند.
آیا شما به‌طور سیستماتیک در حال تلاش برای بی‌ثبات کردن دولت کنونی و بدین‌ترتیب کل کشور نیستید؟
وظیفه ما به‌عنوان حزب اپوزیسیون برگزاری همایش است تا دیدگاه‌مان را به مردم توضیح دهیم. برای آن‌ها روشن کنیم روش انجام کار‌ها به چه‌شکلی خواهد بود و از دولت انتقاد کنیم. این مسئله هرج و مرج راه نمی‌اندارد. آنچه باعث هرج‌ومرج می‌شود، اقدامات دولت علیه اعتراضات مسالمت‌آمیز ماست. خشونت به نفع حزب من نیست. ما می‌خواهیم انتخابات برگزار شود.
اکنون ۱۴۳ اتهام علیه شما وارد شده است، از تروریسم گرفته تا تحریک به شورش. چه نیتی پشت این اتهامات وجود دارد؟
بله، این تقریبا یک رکورد جهانی است، حتی برای مجرمان اصلاح‌ناپذیر. در چهاردهم ماه مارس نیز تعداد بی‌شماری از نیرو‌های پلیس روبه‌روی اقامتگاه من ایستادند و به خانه‌ام حمله کردند. حکم بازرسی‌ای که همراه داشتند غیرقانونی بود.
اما زمانی که پلیس به خانه شما حمله کرد شما ناپدید شده بودید.
من به دلایل امنیتی نمی‌توانستم در دادگاه حاضر شوم.
در میانه اتهامات شما یکی از آن‌ها می‌تواند صلاحیت‌تان برای کاندیداتوری را به مخاطره بیاندازد. ماجرا به یک ساعت مچی گران‌قیمت، هدیه‌ای از سوی شاهزاده سلطنتی عربستان‌سعودی، محمد بن‌سلمان برمی‌گردد. ادعا می‌شود زمانی که نخست‌وزیر بودید آن ساعت را از دولت خریدید و بعد آن را به قیمت بالاتری فروختید. ماجرا از چه قرار است؟
یک خادم ملت باید ۵۰ درصد از ارزش هدیه‌ای را که می‌خواهد نزد خود نگه دارد، پرداخت کند. من از درآمد آن برای تعمیر آسفالت خیابان روبه‌روی خانه‌ام استفاده کردم که در شرایط بسیار نامناسبی بود. باید از دو نفر از سران دولت پیشین، نواز شریف و آصف‌علی‌زرداری نگرانی داشته باشید که در واقع چنین هدایایی را دزدیدند.
با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهید؟
آن‌ها خودرو‌های گران‌قیمتی را به‌عنوان هدایا دریافت کرده بودند و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای از خودرو‌ها استفاده کردند. این کار غیرقانونی است. اما تمام این هدایا در توشه‌خانه، گنجینه هدایای دولتی پاکستان مستند شده است. همه‌چیز آشکار خواهد شد.
چرا نمی‌گذارید آرامش در کشور بحران‌زده برقرار شود و دولت فعلی در پائیز جایگزین شود؟
یکی از دلایل آن، فساد طاقت‌فرساست. نخست‌وزیر فعلی، شریف و پسرش که گفته می‌شد میلیارد‌ها روپیه را اختلاس و در خارج از کشور پول‌شویی کرده‌اند، به اتهام پول‌شویی و فساد محاکمه شدند. به هر حال، شریف با یکی از فرماندهان سابق ارتش که می‌خواست دوران خدمت خود را تمدید کند، معامله کرد و به رئیس دولت تبدیل شد.
در هر صورت، نخست‌وزیر شریف در اکتبر ۲۰۲۲ از تمام آن اتهامات تبرئه شد. از حاکمیت قانون در پاکستان چه چیزی باقی مانده است؟
در کشور‌های در حال توسعه، حاکمیت قانون وجود ندارد. سیستم قضایی ما و نهاد‌های حقوقی آنقدر قوی نیستند که بتوانند صاحبان قدرت را پاسخگو بدانند.
پول از بین می‌رود و به حساب‌های خارج از کشور ختم می‌شود. اگر نهاد‌های حقوقی مربوطه قوی بودند، آن‌ها نمی‌توانستند چنین کاری را انجام دهند. پس صاحبان قدرت اطمینان حاصل می‌کنند که این نهاد‌ها ضعیف باقی بمانند. بالادستی‌ها فراتر از قانون‌اند.
آن‌ها به شما تیراندازی کردند، تلاش کردند بازداشت و ردصلاحیت کنند. اگر از صحن سیاسی کناره‌گیری کنید چه اتفاقی می‌افتد؟
مخالفان ما دوباره سعی می‌کنند مرا ترور کنند. بالاتر از آن رئیس سازمان اطلاعات، فیصل نصیر و همچنین نخست‌وزیر و وزیر کشور. من دارم اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام می‌دهم، اما آن‌ها افراد بسیار قدرتمندی هستند.
سرنوشت این ملت ۲۴۰ میلیونی به چه چیزی ختم می‌شود؟
پاکستان الان در یک تقاطع واقعی قرار گرفته. اگر دولت از حکم دادگاه عالی پیروی کند، باید انتخابات برگزار کند. این می‌تواند به ثبات اقتصادی و سیاسی منجر شود.
منظور شما این است که اگر دوباره قدرت را به‌دست بگیرید، درسته؟
اما اگر دولت حکم دادگاه عالی را نقض کند، به سمت هرج و مرج و بحران‌های احتمالی پیش می‌رویم. سپس قانون جنگل برقرار می‌شود.
آقای خان، از شما به خاطر این مصاحبه تشکر می‌کنیم.
منبع: هم میهن