آقطی سیاه، آقطی اروپایی یا الدربری با نام علمی Sambucus nigra که در مناطقی از ایران انگور کولی نیز نامیده می‌شود، معمولا در کنار جاده ها، حاشیه جنگل‌ها و در نواحی مرطوب و سایه دار می‌روید. گفتنی است که صد‌ها سال است این گیاه منحصر به فرد توسط مردم ساکن در سراسر دنیا به صورت محلی برای مقاصد درمانی مختلف استفاده می‌شود. الدربری حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است و از همین رو اعتقاد بر این است که می‌تواند در مبارزه با سرماخوردگی، بهبود علائم مرتبط با آن و همچنین تقویت سیستم ایمنی مفید واقع شود.
الدربری میوه درخت Sambucus است. رایج‌ترین نوع آن نیز Sambucus nigra محسوب می‌شود. این درخت دارای خوشه‌هایی از گل‌های سفید یا کرم رنگ و همچنین دسته‌هایی از میوه‌های کوچک آبی یا سیاه است.
بومیان آمریکا و گیاه پزشکان اروپایی مدت هاست که از الدربری برای فواید سلامتی متنوع آن استفاده می‌کنند. این فواید شامل تقویت سیستم ایمنی در راستای کمک به بدن برای مقابله با سرماخوردگی، آنفلوانزا و سایر عفونت‌های تنفسی است. امروزه اشکال مختلف این گیاه را می‌توان از عطاری‌های سراسر کشور تهیه کرد.
در ادامه نگاه دقیق و علمی تری به خصوصیات ویژه این گیاه برای کمک به حفظ سلامت انسان خواهیم داشت. لازم به ذکر است که نکات مورد بحث با استناد به مقالات معتبر منتشر شده توسط انتشارات جان وایلی و پسران جمع آوری شده اند:
الدربری می‌تواند به درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا کمک کند، هرچند مطالعات انجام شده در این زمینه محدود هستند. برای مثال یک بررسی سیستماتیک مربوط به سال ۲۰۱۰ نشان داد که این گیاه ممکن است اثرات آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی داشته باشد.
در مطالعه‌ای دیگر ۶۰ نفر با علائم شبه آنفلوانزا ۱۵ میلی لیتر شربت الدربری را به صورت چهار بار در روز مصرف کردند. علائم آن‌ها ۴ روز پیش از افرادی که دارونما مصرف کرده بودند بهبود یافت.
در پژوهشی معتبر ۳۲ نفر با علائم آنفلوانزا به مدت ۲ روز و هر روز ۴ مرتبه از قرص‌های مکیدنی حاوی ۱۷۵ میلی گرم عصاره الدربری استفاده کردند. پس از ۲۴ ساعت، شرکت کنندگان مطالعه بهبود علائمی نظیر تب، سردرد، درد‌های عضلانی و احتقان بینی را گزارش دادند.
میوه الدربری حاوی سطوح بالایی از فلاونوئید‌ها است. به این معنی که ممکن است خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی داشته باشد. این ترکیبات به محافظت از سلول‌های سالم در برابر رادیکال‌های آزاد مضری که در مشکلات پوستی نقش دارند، کمک می‌کنند.
انجمن تغذیه آمریکا (ANA) توصیه می‌کند که استفاده از محصولات شستشوی صورت حاوی الدربری می‌تواند به مبارزه با آکنه به دلیل اثرات ضد عفونی کننده آن کمک کند.
الدربری حاوی سطوح بالایی از ویتامین A است. ANA همچنین توضیح می‌دهد که این گیاه می‌تواند پوست را تسکین دهد، به کاهش ظاهر لکه‌های پیری کمک کند و از چین و چروک جلوگیری کرده یا آن‌ها را کاهش دهد.
الدربری حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی است که می‌توانند برای سلامتی افراد مفید باشند.
یک فنجان الدربری حاوی ۱۰۶ کالری و ۲۶.۶۸ گرم کربوهیدرات است. این مقدار همچنین ویتامین‌ها و مواد معدنی زیر را در خود جای داده است:
۸۷۰ میلی گرم ویتامین A
۴۰۶ میلی گرم پتاسیم
۵۲.۲ میلی گرم ویتامین C
۹ میلی گرم فولات
۵۵ میلی گرم کلسیم
۲.۳۲ میلی گرم آهن
این گیاه در عین حال منبع عالی فیبر است و ۱۰.۲ گرم فیبر رژیمی به ازای هر فنجان را در اختیار علاقه‌مندان خود قرار می‌دهد. این میزان به بخش مهمی از نیاز روزانه توصیه شده پاسخ می‌دهد که طبق دستورالعمل‌های غذایی، ۳۴ گرم برای مردان و ۲۸ گرم برای زنان است.
دریافت فیبر کافی به صورت روزانه با مزایای زیر همراه است:
- جلوگیری از یبوست
- بهبود عملکرد روده
- محافظت در برابر سرطان کولورکتال
- کاهش فشار خون
- محافظت در برابر بیماری‌های قلبی عروقی
-کاهش کلسترول خون
افراد می‌توانند بسته به تمایل خود الدربری را به صورت خام، پخته و یا در قالب دمنوش مصرف کنند. با این حال، الدربری خام و همچنین دانه ها، برگ‌ها و پوست درخت دارای نوعی ماده سمی هستند. از این رو خوردن یا نوشیدن الدربری خام می‌تواند منجر به تهوع، استفراغ و اسهال شود.
در این میان روش‌های مختلفی برای بهره مندی از خواص این گیاه فوق العاده وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تهیه دمنوش و شربت اشاره کرد. برای پخت شربت باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- ساقه‌ها را جدا کنید
- میوه‌ها را در آب و شکر بپزید
- مایع را تا زمانی بجوشانید که حالتی شربت مانند به خود بگیرد
در نهایت می‌توانید شربت را روی ماست ریخته و یا آن را به اسموتی خود اضافه کنید.
منبع: عصر ایران