به طور کلی تست TIBC یا ظرفیت کلی اتصال به آهن خون نوعی آزمایش خون است که مشخص می‌کند میزان آهن جریان خون بیش از حد معمول یا خیلی کم است. آهن یک نوع ماده معدنی است که در تمامی سلول‌های بدن یافت می‌شود. هر فرد آهن مورد نیاز خود را با رژیم غذایی دریافت می‌کند. زمانی که آهن وارد بدن می‌شود، این ماده با جریان خون و پروتئینی به نام ترانسفرین که از کبد تولید شده است، حمل می‌شود. تست TIBC به منظور بررسی کیفیت میزان انتقال خون انجام می‌شود.
به گزارش فرادید؛ آهن به تولید گلبول‌های قرمز یا RBC سالم کمک می‌کند. این ماده در هموگلوبین موجود است. هموگلوبین پروتئین مهمی در گلبول‌های قرمز خون به شمار می‌رود که اکسیژن مورد نیاز را از ریه دریافت می‌کند و از راه گردش خون به سایر بخش‌های بدن می‌رساند؛ درنتیجه می‌تواند به طور طبیعی انجام وظیفه کند.
آهن را باید با غذا و یا مکمل‌های دارویی جذب کرد، از جمله:
• سبزیجات تیره رنگ و سبزیجات برگ پهن مانند اسفناج
• لوبیا
• تخم مرغ
• بوقلمون
• غذا‌های دریایی
• غلات کامل
واحد غذا و تغذیه در سازمان بهداشت مصرف مقادیر خاصی از آهن را به صورت روزانه برای مردم دنیا توصیه کرده است. برای افراد سالم توصیه می‌شود که مقادیر زیر را مصرف کنند:
• کودکان ۶ ماهه و کوچک‌تر: ۰/۲۷ میلی گرم در روز (mg/day)
• ۷ ماه تا ۱ سال: ۱۱ mg/day
• سن ۱ تا ۳ سال: ۷ mg/day
• سن ۴ تا ۸ سال: ۱۰ mg/day
• سن ۹ تا ۱۳ سال: ۸ mg/day
• سن ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۱ mg/day
• سن ۱۹ سال و بالاتر: ۸ mg/day
• سن ۹ تا ۱۳ سال: ۸ mg/day
• سن ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۵ mg/day
• سن ۱۹ تا ۵۰ سال: ۱۸ mg/day
• سن ۵۱ یا بالاتر: ۸ mg/day
• زنان شیرده در سنین ۱۹ تا ۳۱: ۹ mg/day
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها پیشنهاد می‌کند که زنان باردار در تمامی سنین باید ۳۰ میلی گرم در روز آهن مصرف کنند. زنان باردار و شیرده مقادیر متفاوتی از آهن را نسبت به موارد توصیه شده در مورد دیگران دارند. بهتر است در این‌باره با پزشکتان مشورت کنید تا دریابید چه مقدار آهن نیاز دارید.
پزشکان معمولا آزمایش TIBC را برای بررسی بیماری‌هایی که موجب غیر طبیعی شدن میزان آهن می‌شود، توصیه می‌کنند. اگر فرد علائم کم‌خونی یا کمبود آهن در خون را داشته باشد، پزشک انجام تست TIBC را پیشنهاد می‌کند. برای نمونه در ایالات متحده کمبود آهن شایع‌ترین نوع کمبود عناصر غذایی است. کمبود آهن معمولا دلیل اصلی کم خونی است؛ اما این بیماری ممکن است با افزایش از دست رفتن خون به هنگام قاعدگی، بارداری و عفونت‌های مزمن به وجود آمده باشد.
علائم و نشانه‌های کمبود آهن عبارت‌اند از:
• احساس ضعف و خستگی
• رنگ‌پریدگی پوست
• افزایش دفعات عفونت
• احساس سرمای دائمی
• زبان متورم
• مشکل تمرکز در مدرسه یا محل کار
• تاخیر در رشد ذهنی کودکان
در صورتی که پزشکتان به وجود آهن زیاد در خون مشکوک شود، تست TIBC را تجویز می‌کند. مقادیر بالای آهن معمولاً نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای است. برخی علل شایع آهن بالای خون شامل موارد زیر است:
• کم خونی همولیتیک
• مصرف زیاد آهن می‌تواند موجب مسمومیت آهن شود
• دفعات زیاد تزریق خون
• آسیب به کبد
در موارد نادر سطح بالایی از آهن ممکن است به علت مصرف زیاد ویتامین‌ها یا مکمل‌های آهن باشد.
علائم و نشانه‌های بالا بودن آهن عبارت‌اند از:
• احساس خستگی و ضعف
• مفاصل دردناک
• تغییر رنگ پوست به برنزه یا خاکستری
• درد شکم
• کاهش وزن ناگهانی
• کاهش میل جنسی
• ریزش مو
• ریتم نامنظم ضربان قلب
درصورتی که به علائم کمبود آهن یا آهن بالا دچار شدید، بهتر است پزشکتان را ملاقات کنید. در صورتی که هریک از بیماری‌های زمینه‌ای درمان نشوند، ممکن است در معرض خطر مشکلات جدی‌تری قرار بگیرید که عبارت‌اند از:
• بیماری کبد
• حمله قلبی
• نارسایی قلبی
• دیابت
• مشکلات استخوان
• مشکلات متابولیک
• اختلالات هورمونی
ناشتا بودن قبل از آزمایش خون برای تست TIBC از موارد ضروری برای انجام آزمایش و دست‌یابی به نتایج با حداکثر دقت است. حداقل ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش نباید چیزی بخورید یا بنوشید.
برخی از دارو‌ها نیز بر نتایج تست TIBC تاثیر می‌گذارند؛ بنابراین باید در مورد هر داروی تجویزی یا بدون نسخه در حال مصرف با پزشک خود مشورت کنید. پزشک معمولاً از شما می‌خواهد قبل از انجام آزمایش مصرف تعدادی از دارو‌ها را قطع کنید. البته به هیچ عنوان نباید بدون مشاوره با پزشکتان مصرف دارویی را متوقف کنید.
برخی از دارو‌هایی که روی نتایج آزمایش اثر می‌گذارند، عبارت‌اند از:
• هورمون آدرنوتریکوتروپیک (ACTH)
• قرص‌های ضدبارداری
• کلرامفنیکل
• فلوئراید
آزمایش TIBC معمولا همراه با آزمایش آهن خون تجویز می‌شود که مقدار آهن در خون را اندازه می‌گیرد. این تست‌ها می‌توانند مشخص کنند مقدار آهن خون نرمال و یا غیر طبیعی است.
آزمایشات شامل نمونه‌برداری مقدار کمی نمونه خون است. خون معمولاً از سیاهرگ یا سرخرگ روی دست یا بخش داخلی آرنج گرفته می‌شود.
مراحل انجام آزمایش به شرح زیر است:
• کارشناس آزمایشگاه ابتدا ناحیه‌ای را که می‌خواهد نمونه‌برداری کند، با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز می‌کند و یک باند لاستیکی را در اطراف بازو سفت می‌بندد. این عمل سبب می‌شود رگ‌ها سرشار از خون شوند.
• هنگامی که رگ پیدا شد، سوزن داخل رگ فرو داده می‌شود. ممکن است کمی احساس سوزش یا گزیدگی به هنگام فرو رفتن سوزن داشته باشید. با این حال این تست دردناک نیست.
• کارشناس فقط به اندازه‌ای که نیاز است، خون را بر می‌دارد تا این تست و سایر آزمایش‌های در خواست شده پزشک را انجام بدهند.
• بعد از اینکه خون به اندازه کافی جمع‌آوری شد، سوزن را از رگ خارج می‌کنند و یک پنبه الکلی را روی ناحیه خون‌گیری شده قرا می‌دهند. کارشناس به شما توصیه می‌کند که پنبه را برای چند دقیقه روی محل فشار بدهید؛ زیرا این کار از خونریزی جلوگیری خواهد کرد.
• نمونه خون برای آنالیز شدن به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
• در نهایت پزشکتان نتایج را بررسی خواهد کرد و در مورد آن با شما گفتگو خواهد کرد.
میزان نرمال برای تست TIBC معمولاً در میان آزمایشگاه‌های مختلف تفاوت دارد. با اینحال بسیاری از آزمایشگاه‌ها میزان نرمال را بین ۲۴۰ تا ۴۵۰ میکروگرم در هر دسی لیتر (mcg/dl) تعیین می‌کنند.
ظرفیت اتصال آهن کل (TIBC) بالای ۴۵۰ mcg/dl معمولاً به این معناست که آهن کمی در خون جریان دارد. این ممکن است به علت کمبود آهن در رژیم غذایی، افزایش از دست دادن خون حین قاعدگی، بارداری، اهدای خون یا عفونت مزمن به وجود آمده باشد.
ظرفیت اتصال به آهن کل زیر ۲۴۰ mcg/dl معمولاً به معنای این است که سطح آهن خون بالاست. این مسئله ممکن است به دلایل زیر باشد:
• آسیب به کبد
• مصرف آهن زیاد یا مسمومیت با آهن
• دفعات زیاد انتقال خون (دریافت خون)
• کم‌خونی همولیتیک بیماری است که موجب مرگ پیش از موعد گلبول‌های قرمز می‌شود
• کم‌خونی گلبول داسی شکلی نوعی بیماری ارثی است که موجب تغییر شکل گلبول‌های قرمز می‌شود
• هموکروماتوزیز بیماری ژنتیکی است که موجب رسوب آهن در بدن می‌شود
پزشک با مشاهده نتایج آزمایش در مورد اینکه هریک از شاخص‌های ارزیابی در چه وضعی به سر می‌برند، می‌تواند گام‌های بعدی را برای درمان بر دارد و تصمیم نهایی بگیرد.