یکی از جاذبه‌های تاریخی غرب مازندران، قلعه مارکو رامسر است که پس از هزار سال همچنان استوار راز‌های نهفته ادوار مختلف تاریخ را برای اهالی و مسافران و گردشگران بازگو می‌کند و دیدن از این شناسنامه در واقع رفتن به دل تاریخ و طبیعت زیبای منطقه است.
به گزارش ایرنا، قلعه مارکوه در ۶ کیلومتری شرق شهر رامسر و سه کیلومتری ساحل دریا در شهر کتالم از توابع شهرستان رامسر واقع است، این قلعه سال ۷۹ با شماره ۳۴۸۴ به عنوان یک اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
بر اساس کاوش‌هایی که سال ۸۲ روی این قلعه انجام شد، کارشناسان امر کاربرد آن را یک دژ راهبردی در منطقه ارزیابی کردند و معتقد هستند که قدمت آن نیز به دوره اسلامی و احتمالا قرن سوم هجری قمری باز می‌گردد.
این دژ نظامی که برج و باروهایش همچنان پابرجاست و به بام شهرستان رامسر شهرت دارد، قلعه‌ای در ارتفاع ۵۰۰ متری از سطح دریا و بر فراز کوهی با همین نام است که همگان را به تماشای چشم اندازی حیرت انگیز و پهنه وسیعی از دریا، سر سبزی زمین‌های چای و شالی و کوه‌های اطراف دعوت می‌کند.
هنگامی که بر فراز این قلعه ایستادی به راحتی می‌توانی از شمال تا دریا، از شرق تا تنکابن، از غرب تا رامسر و از جنوب نیز کوه‌های البرز را تحت نظر بگیری و مجذوب چشم انداز‌های اطراف بشوید.
قلعه یا دژ شامل مجموعه‌ای از بنا‌ها با برج‌ها و بارو‌های مستحکمی است که در گذشته در مرتفع‌ترین نقطه اطراف شهر ساخته می‌شد. یکی از مهم‌ترین دلایل ساخت این قلعه‌ها در نقاط مرتفع علاوه بر تسلط کامل مدافعان بر مهاجمان، شیب‌های تند تپه‌ها یا کوه‌ها بود که امکان دسترسی دشمن به قلعه را دشوار می‌کرد.
برای رسیدن به این مکان تاریخی و صعود به قله مارکوه باید از ۳۲۰ پله‌ای که در ضلع جنوبی آن و در روستای. ' طلارسر ' قرار گرفته، استفاده کرد، ارتفاع کم پله‌های مارپیچ بتنی و عبور از میان انبوه درختان با پوشش گیاهی زیبا و بوته‌های شمشاد جنگلی و گل سنگ‌ها، پله نوردی را لذت بخش می‌کند.
پس از پیمودن اندکی از این مسیر رفتن به دل تاریخ، علاوه بر نمایان شدن منظره چشم نواز دژ و باروی سنگی قلعه، منظره شهر، دریا و زمین‌های سبز شالیکاری کتالم و رامسر خستگی مسیر را از تن به در و لذت پله نوردی را دلچسب‌تر می‌کند
در مورد نام قلعه مارکوه، نظر‌های گوناگونی وجود دارد؛ عده‌ای وجود مار در این کوه را علت نامگذاری آن می‌دانند. البته با توجه به این که در گویش محلی استفاده از کلمه فارسی 'مار' رایج نبوده، احتمال درست بودن این وجه تسمیه بسیار کم است.
عده‌ای دیگر از محققان هم انتخاب نام قلعه مارکوه را مربوط به آیین مهرپرستی پیش از اسلام می‌دانند و معتقدند کلمه مار در اینجا همان مادر به گویش محلی است و با توجه به این که بسیاری از کلمات امروزی در گویش محلی ریشه در کلمات آیین مهرپرستی دارد، می‌توان گفت که در اینجا هم مار به معنی مادر اشاره به مهر یا میترا دارد. این محققان نتیجه می‌گیرند که احتمالا این کوه از جایگاه مقدسی هم در میان مردمان آن دوران برخوردار بود.
بر اساس یافته‌های باستان شناسان در این قلعه مارکوه کتالم رامسر که در بهار سال ۸۲ کاوش شده بود لوازمی شامل ابزار یراق اسب‌ها، پیکان‌ها، نیزه‌ها و ... که کامل کاربرد نظامی است بدتست آمده است.
به گفته آنان این قلعه به عنوان یک دژ راهبردی منطقه یادشده در دوره اسلامی و قرون سوم، ششم و هفتم هجری قمری شناخته می‌شد البته نظرات متفاوتی هم در مورد قدمت این بنا مطرح شده است.
مصالح به کار رفته در این بنا متشکل از سنگ‌های رودخانه ای، آهک و ملات ساروج است که برخی معتقد بودند این سازه متعلق به دوره ساسانی و قبل از اسلام است، ولی با نمونه‌های آجری که در این کاوش‌ها به دست آمد و پس از بررسی متخصصین پژوهشکده باستانشناسی کشور، قدمت این بنا به دوران اسلامی بر می‌گردد.
بر اساس بررسی‌های انجام شده مساحت قلعه مارکوه حدود ۶۰۰ متر مربع است، وضع داخلی قلعه مارکوه از لحاظ وسعت به نحوی است که گنجایش صد سرباز را دارد و این تعداد به راحتی می‌توانستند در آن سکنی گزینند.
نکته با اهمیت این که از بالای این بنا براحتی می‌توان از شمال تا دریا، از شرق تا تنکابن، از غرب تا رامسر و از جنوب نیز کوه‌های البرز را تحت نظر داشت.
قلعه مارکوه به گفته اهالی تنها اثر تاریخی و پر بازدید در منطقه کتالم است که با وجود وضعیت کنونی که دارد، هر ساله تعداد زیادی از گردشگران را به سوی خود جذب می‌کند و هر سال بر جمعیت این شمار افزوده می‌شود.
کارشناسان امر بنا‌ها و اماکن تاریخی هر شهری را نقطه عطفی برای درآمدزایی پایدار و رونق گردشگری همان منطقه می‌دانند که باید نهایت بهره برداری را از آن برد چرا که این آثار ظرفیت‌های علمی و گردشگری محسوب می‌شوند.
قلعه تاریخی مارکوه هم در ارتفاع ۵۰۰ متری از سطح دریا و بر فراز کوهی با همین نام قرار دارد، قلعه‌ای که با وسعت دید و چشم انداز ۳۶۰ درجه‌ای، گردشگران را به تماشای پهنه وسیعی از دریا، کوه و جلگه و جشنواره‌ای از رنگ‌ها در طبیعت دعوت می‌کند.
طول ضلع شرقی این قلعه تاریخی بیش از ۷۰ متر و قعر آن بیش از ۳۰ متر و ارتفاعش ۳۰ متر و طول ضلع غربی آن ۹ متر تمام است، ضلع شمالی با سنگی که در امتداد آن قرار دارد به ۲ قسمت تقسیم می‌شود، قسمت غربی آن بیش از ۸۰ متر و قسمت شرقی آن که از سر سنگ جدا می‌گردد ۱۵ متر است.
استاد رشته گردشگری در غرب مازندران قلعه تاریخی مارکو کتالم رامسر را ظرفیت ملی در حوزه گردشگری دانست و گفت: این قلعه ظرفیت بزرگ بخش گردشگری استان مازندران است که باید نهایت حفاظت و بهره برداری را از آن برد.
محمدرضا اورمزدی در گفتگو با خبرنگار ایرنا افزود: این قلعه در مساحتی حدود ۶۰۰ مترمربع در بخش کتالم رامسر واقع شده که ۳۰۰ پله دارد.
وی خاطرنشان کرد: قلعه مارکو دید ۳۶۰ درجه دارد که این مهم یکی از ویژگی‌های که می‌شود در بحث گردشگری و حتی چشم انداز از آن استفاده برد.
وی تصریح کرد: مزارع و باغ‌های و دشت‌های پایین دست گرفته تا دریای خزر و شهر رامسر و شهر‌های شرق گیلان تا شهر کلارآباد در محدوده دید این قلعه کم نظیر هستند.
این فعال و پژوهشگرحوزه گردشگری تصریح کرد: این قلعه در انتهای روستای نیاسته کتالم رامسر واقع شده که دارای مناظر بی طبیعی است یعنی مسافران هم از تاریخ و هم از طبیعت آن لذت می‌برند.
اورمزدی اضافه کرد: مسوولان نهاد‌های مربوط با هدف بهره برداری در حوزه گردشگری باید نقشه راه اصولی این قلعه را تهیه و امکانات مربوط خدماتی آن نیز برای گردشگران فراهم بشود.
شهر کتالم و ساداتشهر با حدود ۲۰ هزار نفر جمعیت از توابع شهرستان ۸۵ هزار نفری رامسر قرار دارد.
شهرستان رامسر به علت برخورداری از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و گردشگری منحصربفرد نظیر جنگل، دریا، کوه، جلگه و اماکن اقامتی مانند هتل قدیم، هتل جدید، کاخ موزه و آب‌های گرم معدنی از دیرباز به عنوان عروس شهر‌های ایران مطرح بوده و به همین خاطر سالانه پذیرای میلیون‌ها مسافر و گردشگر است.