جایزه‌ی نوبل حاصل یک وصیت‌نامه‌ی متفاوت است. وصیت‌نامه‌ی چه کسی؟ آقای آلفرد نوبل که پیش از راه‌اندازی جایزه‌ی نوبل او را به خاطر اختراع دینامیت می‌شناختند. او هنوز زنده بود که آگهی فوتش را در روزنامه‌ای دید ولی دیدن این آگهی فوت او را آن‌قدر ناراحت نکرد که توضیحی که درباره‌ی او نوشته بودند ناراحتش کرد. روزنامه در توضیح اینکه آلفرد نوبل چه کسی بود بیش از همه از اختراع دینامیت گفته بود. در واقع از نظر مردم مرگ حق بود و آقای نوبل سازنده‌ی یکی از وسیله‌هایش. نوبل دلش نمی‌خواست مردم او را این‌طور به یاد بیاورند؛ بنابراین او وصیت کرد تمام سرمایه‌اش، که کم هم نبود، صرف جایزه‌ای شود که به انسان‌ها کمک می‌کند. منظور از کمک به انسان‌ها این بود که جایزه یا به کسی داده شود که به پیشرفت علم کمک کرده یا در جهت هدفی والا، انسان‌گرایانه و آرمان‌خواهانه قدمی مهم برداشته باشد.
جایزه‌ی ادبیات نوبل یکی از ۵ جایزه‌ی اصلی نوبل است. این جایزه نیز پس از ۵ سال از وصیت نوبل برای اولین بار در سال ۱۹۰۱ توسط فرهنگستان سوئد یا همان آکادمی نوبل اهدا شد. جایزه‌ی نوبل ادبیات برخلاف آنچه بسیاری از ما شنیده‌ایم یا تصور می‌کنیم به کتاب‌ها داده نمی‌شود بلکه به یک نویسنده داده می‌شود. ممکن است در توضیحاتی که آکادمی نوبل درباره‌ی دلیل انتخاب آن نویسنده می‌گوید به اثر خاصی هم اشاره شود، اما این اتفاق همیشگی نیست.
جایزه نوبل ادبیات هر سال در اوایل اکتبر داده می‌شود و با وجود همه‌ی حرف و حدیث‌هایی که درباره‌ی بعضی از انتخاب‌های آن وجود دارد، هنوز هم از نظر بسیاری از بزرگان ادبیات، مهمترین جایزه‌ای است که یک نویسنده می‌تواند دریافت کند. کتاب‌های نویسندگان برنده‌ی جایزه ادبیات نوبل هم معمولاً آثاری هستند که کتاب‌خوان‌ها از خواندنشان پشیمان نمی‌شوند. در ادامه به معرفی کتاب از نویسندگانی که در پنج سال اخیر برنده‌ی جایزه‌ی نوبل شده‌اند می‌پردازیم.
برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات ۲۰۱۸
اول از همه باید بدانید که نوبل در سال ۲۰۱۸ جایزه‌ای اهدا نکرد! زیرا در آن سال ماجرای رسوایی اخلاقی همسر یکی از اعضای آکادمی نوبل، تأثیر منفی زیادی بر اعضای نوبل و حتی اعتبار این جایزه گذاشت. آکادمی هم تصمیم گرفت، برای گذر از این بحران نوبل سال ۲۰۱۸ برگزار نکند و به‌جای آن برنده‌ی نوبل ادبیات این سال را در سال ۲۰۱۹ اعلام کند.
اولگاتو کارچوک لهستانی نویسنده، شاعر، فیلمنامه‌نویس و روان‌شناس است. اولین کتاب او مجموعه‌شعری بود به نام شهرها در آینه. پس از این کتاب او به ادبیات داستانی روی آورد. او با سومین رمانش «دوران کهن و زمان‌های دیگر» در مسیر موفقیت و شهرت قدم گذاشت. پس از این کتاب اولگاتو کارچوک در سبک نوشتنش تغییر ایجاد کرد. او به سراغ قطعاتی رفت که نمی‌شد اسم داستان روی آن‌ها گذاشت اما از کنار هم قراردادنشان احساس یگانه‌ای در خواننده به وجود می‌آمد. کتاب «پروازها»ی او که به همین سبک نوشته شده، وقتی به زبان انگلیسی ترجمه شد، توانست جایزه‌ی بوکر سال ۲۰۱۸ را هم به دست بیاورد.
کتاب «گاو‌آهن خود را روی استخوان‌ها مرده بکش»، یکی از مهمترین کتاب‌های کارچوک است که نامزد بوکر شد و بر اساس آن فیلمی هم ساخته شد. این فیلم توانست خرس نقره‌ای جشنواره‌ی برلین را برای کارگردانش به ارمغان بیاورد.
کتاب‌های کمد، گریزها، بچه‌های سبز، خانه‌ی روز خانه‌ی شب و با گاو‌آهن استخوان‌های مردگان را شخم بزن همگی به فارسی ترجمه شده‌اند. خواندن هر کدام از این آثار می‌تواند شما را با نوع جدید از ادبیات آشنا کنند و احساساتتان را درگیر خود کنند.
برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات ۲۰۱۹
پیتر هانتکه نویسنده ونمایش‌نامه‌نویس سوئدی است. انتخاب هانکه البته با حواشی زیادی همراه بود چرا که او در زمان جنگ بوسنی، صراحتاً طرف صربستان را گرفته بود. انتخاب هانکه بیش از همه چیز به خاطر تجربه‌گرایی و نوشتن آثار نامتعارف بود. او به‌خصوص در نمایشنامه‌های «اهانت به تماشاگر» و «کاسپار» به شیوه‌ی تازه و بدیعی دست به تغییر نشانه‌ها زد و روابط بین شخصیت‌ها را تغییر داد.
اتهام به خود، زن چپ‌دست، چنان ناکام که خالی از آرزو، محاکمه، فروشنده‌ی دوره‌گرد و دون ژوان برخی دیگر از آثار هانکه هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند و خواندن آن‌ها می‌تواند شما را با نوع دیگری از داستان و نمایش‌نامه آشنا کند. برخی از این آثار در قالب کتاب‌های صوتی نیز در ایران تولید و منتشر شده‌اند.
برنده‌ی جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۰
لوئیز گلیک شاعری آمریکایی است که فروتنی خاصی دارد. چرا فروتنی؟ وقتی به او خبر دریافت جایزه‌ی نوبل را دادند، گفت اصلاً انتظارش را نداشته!
لوئیز گلیک در حالی گفت انتظار نوبل را نداشته که در سال ۱۹۹۳ جایزه‌ی پولیتزر شعر را گرفته بود و از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ لقب ملک‌الشعرای آمریکا را یدک می‌کشید. گلیک استاد استفاده از قصه‌های اسطوره‌ای و تاریخی برای بیان تجارب شخصی و دغدغه‌های زندگی مدرن است. زبان شعرهای گلیک ساده است اما همین سادگی چنان احساسات شما را درگیر می‌کند که محال است بتوانید تا مدت‌ها از فکر آن‌ها خارج شوید.
لالائی درد، زنبق وحشی، خنیاگر فاجعه و زندگی در لجن‌زار از جمله آثاری هستند که از لوئیز گلیک به فارسی ترجمه شده است و اگر اهل خواندن شعر هستید، حتما باید لذت خواندنشان را تجربه کنید.
برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات ۲۰۲۱
عبدالرزاق گورنه اهل تانزانیاست. گورنه وقتی به خانه‌اش زنگ زدند و خبر برنده‌شدنش در جایزه‌ی نوبل ادبیات را دادند، گمان کرد دارند با او شوخی می‌کنند. اما پس از اینکه دید همه‌چیز جدی است، گفت این جایزه را به آفریقا و آفریقایی‌ها تقدیم می‌کند. چیزهایی که او برایشان جنگیده بود و این جنگ او را به فرار و نوشتن از آن واداشته بود. نوشتن برای گورنه که پس از کودتای خونین تانزانیا دوره‌ی بسیار سختی را در فرار و ترس گذرانده بود، نوعی میل به تعریف‌‌کردن سرگذشتش بود. او دوست داشت ماجراهایی را که از سر گذرانده بود در قالب داستان روایت کند.
ضیافت سکوت، بهشت، ورای زندگی‌ها، آخرین هدیه، قلب شنی، سکوت تحسین‌برانگیز و خاطره‌ی کوچ کتاب‌های مهمی هستند که به فارسی هم ترجمه شده‌اند.
برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات ۲۰۲۲
آنی ارنو فرانسوی است. اکثر رمان‌های او زندگی‌نامه‌ای هستند و معمولاً در آن‌ها اشاره‌هایی به زندگی زنان و مشکلات آن‌ها می‌شود. چون او زن است و معمولا از تجربه‌های شخصی خودش می‌نویسد و طبیعی است که وقتی زنی از زندگی‌اش می‌نویسد، این زندگی پر از سختی و تجربه‌های نگفتنی باشد. اما آرنو معتقد است حقیقت باید گفته شود و او بدون ترس این کار را می‌کند.
همان‌طور که گفتیم داستان‌های او درواقع شرح تجربه‌های زیسته‌ی خود او هستند. آکادمی نوبل دلیل انتخاب ارنو به عنوان برنده‌ی جایزه‌ی نوبل را تلاش «سازش‌ناپذیر» او در چهل سال تجربه‌ی نویسندگی‌اش بیان کرد.
کوچه پس‌کوچه‌های کودکی، دختر دیگر، یک زن، شرم، چراغ‌ها را ببین عشق من و یادداشت‌های کوچه و خیابان برخی از مهمترین کتاب‌های آنی ارنو هستند که همگی به فارسی ترجمه شده‌اند و خواندنشان می‌تواند شما را در بدون واسطه با تجربه‌های شخصی زنان بیشتر آشنا کند. بسیاری از رمان‌های و کتاب های معرفی‌شده در این یادداشت در سایت طاقچه در دسترس هستند. پیشنهاد می‌کنیم برای دانلود رمان به این سایت سر بزنید.