همه مدیران به خوبی می‌دانند که سیستم‌های کارآمد و کنترل‌های داخلی هوشمند، دو عنصر اصلی شکل دهنده کسب و کار‌های موفق و پویا هستند که به هیچ عنوان نمی‌توان و نباید اهمیت آن‌ها را نادیده گرفت. اما چه اتفاقی برای شرکت شما خواهد افتاد اگر موقعیت جدید و ناشناخته‌ای پیش بیاید که سیستم طراحی‌شده توسط شما آن را پیش‌بینی نکرده و نمی‌تواند به آن واکنش نشان دهد و کاری هم از کنترل‌های داخلی هوشمند در این حالت ساخته نیست؟ و دقیقا همین جاست که عنصر سومی نقش آفرین و گره گشا می‌شود که «فرهنگ سازمانی» نام دارد و می‌تواند مشکلات را حل کند و شرکت را به پیش براند.
به گزارش دنیای اقتصاد، فرهنگ شرکت شما عصاره تمام ارزش‌های جذب‌شده به آن و تبلور شیوه‌های رفتاری و کرداری کارکنان و تیم‌هاست که اگر به خوبی و به شکلی عاقلانه شکل بگیرند به تیم‌های کاری و کارکنان این امکان را می‌دهند تا در زمان برخورد با موقعیت‌ها و شرایط جدید و پیش‌بینی‌نشده‌ای که سیستم‌ها قادر به واکنش نشان دادن به آن‌ها نیستند به بهترین شکل ممکن عمل کنند. به بیانی دیگر، فرهنگ‌های سازمانی مانند دست‌های نامرئی، اما توانمندی عمل می‌کنند که رفتار و کردار تیم‌ها و کارکنان را در زمانی که سیستم‌ها درمانده می‌شوند و حرفی برای گفتن ندارند شکل می‌دهند. در ادامه به شش توصیه کاربردی به شما و تیم رهبری شرکت‌ها برای ایجاد و تقویت یک فرهنگ سازمانی مطلوب اشاره خواهد شد.
۱- تصویر واضح و مشخصی از فرهنگ سازمانی مطلوبتان ترسیم کنید.
شما قبل از هر اقدامی برای شکل دادن به یک فرهنگ سازمانی برای شرکت یا سازمانتان باید با شفافیت و حساسیت تمام به این موضوع بیندیشید که فرهنگ سازمانی مدنظر شما چگونه باید باشد و از چه ویژگی‌هایی برخوردار باشد. تا زمانی که شما به عنوان مدیر یک شرکت یا رهبر یک کسب و کار ندانید که چه فرهنگی قرار است در شرکتتان شکل بگیرد نخواهید توانست به درستی اقدام کنید و فرهنگ مناسبی را برای شرکت به وجود آورید. بنابراین، اگر شما قرار است طی روز‌های آینده درباره چندوچون فرهنگ سازمانی موردنظر خود تصمیم‌گیری و اقدام کنید لازم است حداقل به مدت یک ماه هرروزه به مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه اقدام به نوشتن ایده‌ها و نظرات خود در ارتباط با فرهنگ سازمانی ایده‌آل و مطلوبی که قابلیت پیاده شدن در شرکت را دارد کنید. در این دقایق شما باید به این بیندیشید که کدام ارزش‌ها را باید در وجود افرادتان نهادینه کنید؟ این ارزش‌های نهادینه‌شده و درون سازی‌شده چگونه در رفتار و کردار کارکنانتان جلوه گر خواهد شد؟ این فرهنگ از دید مشتریان و افراد خارج از شرکت چگونه به نظر خواهد رسید؟ و آیا کارکنان شرکت با آغوشی باز از فرهنگ موردنظر شما استقبال خواهند کرد و آن را اجرا می‌کنند؟
۲- واکنش‌ها و رفتار‌های منطبق با ارزش‌های بنیادین فرهنگ سازمانی را بزرگ بدارید.
هنگامی که در مراحل اولیه معرفی و اجرایی کردن فرهنگ سازمانی‌تان قرار دارید هیچ فرصتی را برای بزرگداشت و تشویق رفتار‌های منطبق با ارزش‌های بنیادین فرهنگ سازمانی از دست ندهید و به یاد داشته باشید که هر چه این گرامیداشت و تشویق با سرعت و حساسیت بیشتری انجام شود احتمال تحکیم و جا افتادن ارزش‌های بنیادین فرهنگ سازمانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن بیشتر و بیشتر خواهد شد.
از جمله ابتکاراتی که در زمان واکنش نشان دادن به رفتار‌های منطبق با ارزش‌های فرهنگی سازمان می‌تواند موثر باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اشاره کردن به نمونه‌های موفق توجه کارکنان به ارزش‌های فرهنگی شرکت در جریان برگزاری جلسات و گردهمایی‌های کاری
فهرست کردن ارزش‌ها و عناصر بنیادین فرهنگ سازمانی در ایمیل‌های ارسالی شرکت برای کارکنان و پیام‌های ارسالی به آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی
تشویق کارکنانی که توجه ویژه‌ای به ارزش‌های فرهنگی سازمان داشته اند در جریان برگزاری جشن‌های درون‌شرکتی
ارتقا دادن به کارکنانی که الگو‌های رفتاری و تصمیم‌گیری‌های کاری شان بر اساس ارزش‌های کلیدی فرهنگ سازمانی صورت می‌گیرد.
پیوند زدن ارزش‌های فرهنگ سازمانی با فرآیند تدوین و اجرای استراتژی‌های شرکتی
۳- به‌دنبال داستان‌های کوچک و آموزنده‌ای بگردید که دربردارنده معانی عمیق تری برای مخاطبان هستند.
قرار بر این نیست که شما فقط به واکنش‌ها و رفتار‌های منطبق با فرهنگ سازمانی کارکنانتان توجه داشته باشید و آن‌ها را جشن بگیرید بلکه می‌توانید این رفتار‌ها و موفقیت‌ها را به صورت داستان‌های کوتاه و آموزنده‌ای در بیاورید که به دیگران انگیزه بیشتری برای رعایت الگو‌های رفتاری پسندیده و مطلوب و در چارچوب فرهنگ سازمانی می‌دهد. تجربه نشان داده که داستان گویی درباره عناصر فرهنگ سازمانی دارای تاثیرات مثبت بسیاری بر جا انداختن ارزش‌ها و عناصر بنیادین فرهنگ سازمانی هستند و ارزش‌های فرهنگی و مرتبط با برندتان را در تمام شرکت نهادینه می‌سازند.
۴- در زمان تصمیم‌گیری‌های حساس و دشوار شرکتتان به گونه‌ای عمل کنید که کارکنانتان احساس کنند شما حتی در سخت‌ترین شرایط هم به ارزش‌ها و اصول فرهنگی موردنظرتان پایبند هستید.
گاهی اوقات شما می‌توانید با گرفتن یک تصمیم سخت مانند دست رد زدن به یک مشتری بزرگ که خواستار زیر پا گذاشته شدن ارزش‌های شرکت از طرف شما بوده است یا با اخراج بهترین کارمندتان که به ارزش‌های شرکت بی اعتنا بوده به تمام شرکتتان این پیام را مخابره کنید که در زمینه عمل به اصول و رعایت ارزش‌های شرکتی با هیچ کسی تعارف ندارید و ازته دل به آن اصول و ارزش‌ها پایبند هستید و تحت هیچ عنوان آن‌ها را زیر پا نخواهید گذاشت.
۵- فرآیند فرهنگ سازی و نهادینه کردن ارزش‌های فرهنگی را از مرحله استخدام و نفرگیری شروع کنید.
اگر می‌خواهید فرآیند نهادینه سازی اصول و ارزش‌های بنیادین فرهنگ سازمانی‌تان به خوبی پیش رود و به موانع بسیار برخورد نکند لازم است که این فرآیند را از زمان جذب نیرو‌های جدید شروع کنید و با انجام تست‌های رفتارشناسی و شخصیت شناسی بر روی متقاضیان و گفتگو‌های طولانی با آن‌ها در نهایت کسانی را به شرکت خود اضافه کنید که بیشترین همخوانی و هماهنگی را با فرهنگ سازمانی شرکتتان داشته باشند.
۶- قاطع باشید، اگر می‌خواهید کارکنانتان با مسوولیت پذیری و کیفیت بالا با فرهنگ سازمانی تان برخورد کنند.
نسبت به اخراج کسانی که ارزش‌های شرکت را زیر پا می‌گذارند تردیدی به خود راه ندهید. چه بخواهیم و چه نخواهیم همیشه در شرکت‌ها و سازمان‌های کوچک و بزرگ هستند افراد توانمند و کاربلدی که به دلایل مختلفی همچون غرور یا اتکای بیش از حد شرکت به آن‌ها از عمل به ارزش‌ها و اصول فرهنگی سازمان خودداری می‌کنند و آن‌ها را زیر پا می‌گذارند. در چنین شرایطی بهترین کاری که شما به عنوان رهبران شرکت‌ها می‌توانید و باید انجام دهید این است که نسبت به اخراج چنین افرادی از شرکت اقدام کنید و در این میان به هیچ عنوان دچار تردید نشوید و همیشه به یاد داشته باشید که انفعال و خودداری شما از این کار به بهای نادیده گرفته شدن ارزش‌های شرکت از سوی سایر کارکنان تمام خواهد شد.
مترجم: سیدحسین علوی لنگرودی
منبع: مجله Strategic Management