به نظر می رسد افاضات اخیر، ادامه تفسیر تز «مكتب ایران به جای مكتب اسلام» است. ایشان می گوید: «برای آنكه جان، سر، تن و جوارح ما از عشق به ایران سیراب شود راهی نداریم جز آنكه ایران را بشناسیم.» سئوال این است كه آیا ما باید خود را از عشق به ایران سیراب سازیم یا از عشق به اسلام؟
دكتر علی مطهری نماینده مردم محترم تهران در مجلس شورای اسلامی مباحثی را پیرامون طرح مكتب ایران عنوان نموده است كه به شرح زیر می آید:
آقای اسفندیار رحیم مشایی در آیین پایانی طرح ملی «ایران مرز پرگهر» افاضات جدیدی درباره انسان گرایی و تعظیم پرچم فرموده اند كه همچون افاضات گذشته ایشان رمزآلود و متشابه و چندپهلو است.
گویی ایشان همچون عرفا نمی تواند مكاشفات خود را كه با زبان دل دریافت كرده است با زبان عقل بیان نماید، لذا شنونده هیچ گاه به مقصود ایشان دست نمی یابد مگر مانند خود آقای مشایی مرد سلوك و مكاشفه باشد و به آن حقایق واصل شود.
به نظر می رسد افاضات اخیر، ادامه تفسیر تز «مكتب ایران به جای مكتب اسلام» است. ایشان می گوید: «برای آنكه جان، سر، تن و جوارح ما از عشق به ایران سیراب شود راهی نداریم جز آنكه ایران را بشناسیم.»
سئوال این است كه آیا ما باید خود را از عشق به ایران سیراب سازیم یا از عشق به اسلام؟ عشق به ایران عشق به وطن است و البته پسندیده است ولی مشترك میان انسان و حیوان است و مایه امتیاز برای انسان نیست. یك حیوان نیز لانه و كاشانه خود را دوست دارد و از آن دفاع می كند.
آنچه كه انسان را از حیوان متمایز می كند عشق به مكتب و ایدئولوژی است كه یك امر اكتسابی و اختیاری است. شما می توانید بگویید من افتخار می كنم به این كه این مكتب و این راه و رسم زندگی را انتخاب كرده ام، اما اگر بگویید من افتخار می كنم كه در این نقطه از زمین به دنیا آمده ام، مستحق مدح عقلا نخواهید بود زیرا می گویند این امر به اختیار تو نبوده و تشخیص و انتخاب تو نقشی در آن نداشته است.
ایشان از تعظیم پرچم سخن گفته اند. اگر مقصود تعظیم در مقابل پرچم باشد شكستن حریم توحید است و خالی از شائبه شرك نیست، زیرا در مقابل هیچ موجودی غیر از خدا نباید تعظیم كرد.
به نقل از شهید آیت الله مطهری، مرحوم آیت الله بروجردی زمانی كه به مشهد سفر كرده بودند به وعاظ مشهد می گفتند به مردم بگویید هنگامی كه به زیارت حرم امام رضا علیه السلام می روند پیشانی خود را بر ضریح قرار ندهند تا حالتی شبیه حالت سجده پیدا نكنند زیرا شائبه شرك در آن است و حریم توحید باید محفوظ بماند.
اما در سخنان آقای مشایی نشانه هایی از گرایش به اومانیسم و اصالت انسان نیز وجود دارد. ایشان می گوید: «اگر كسی دنبال تعظیم خداست باید دنبال تعظیم انسان باشد. دین، حقیقت انسان گرایی است. مكتب اومانیسم درست می گوید، انسان محور است اما تعریف درستی از این انسان ندارد. باید قدر انسان شناخته شود و آدمی همه چیز را برای خود بخواهد.»
همچنین می گوید: «هرچه انسان بهتر شناخته شود خدا شناخته می شود، چون هیچ مسیری بالاتر از خدا برای شناختن انسان وجود ندارد.»
معلوم نیست خدا را باید به وسیله انسان شناخت یا برعكس. آنچه در تعالیم اسلامی آمده این است كه یكی از دروازه های شناخت خدا نفس انسان است (من عرف نفسه فقد عرف ربه)، یعنی انسان می تواند از طریق شناخت نفس خود خدا را بشناسد.
اینجاست كه می گویم آقای مشایی اصرار دارد رمزآلود صحبت كند و البته بیان مكاشفات قلبی به زبان عقل كار مشكلی است! نمی دانم ایشان در انجام كارهای روزمره دفتر رئیس جمهور نیز با جناب آقای احمدی نژاد با همین زبان سخن می گویند یا خیر؟ اگر همین طور باشد كار آقای رئیس جمهور بسیار مشكل است.