پیش از اینکه بررسی کنیم استفاده دوباره از بطری‌های پلاستیکی خطرناک است یا نه، بهتر است بدانیم که بطری‌های پلاستیکی انواع مختلفی دارند. معمولا روی قسمتی از بطری عددی داخل یک مثلث درج شده است که نوع پلاستیک بطری را مشخص می‌کند. (این عدد داخل درِ بعضی بطری‌ها هم درج می‌شود که نشانگر نوع پلاستیک درِ آن است.) این‌طوری راحت‌تر می‌توانید تصمیم بگیرید که استفاده از بطری مدنظرتان چقدر ایمن است.
اگر داخل مثلث عدد ۱ درج شده باشد، جنسش از پلی‌اتیلن ترفتالات یا به‌اختصار پِت است. معمولا از این پلاستیک سبک برای ساخت بطری آب و قوطی‌های مواد خوراکی مانند انواع سس استفاده می‌شود.
تابه‌حال هیچ پژوهشی اثبات نکرده است که استفاده دوباره از بطری‌های پت سبب ورود مواد شیمیایی به مایع داخل آن می‌شود. البته اگر قسمتی از پلاستیک بر اثر ضربه حالت قرشدگی پیدا کرد یا هر نشانه دیگری از آسیب‌دیدن بطری مشاهده کردید، باید آن را دور بیندازید و به‌صلاح نیست که دوباره استفاده‌اش کنید. همچنین این بطری‌ها را نباید در دمای زیاد نگه داشت.
درصورتی‌که عدد ۲ داخل مثلث درج شده باشد، جنسش از پلی‌اتیلن با چگالی بالاست. این پلاستیک مقاوم‌تر و ماندگارتر از پلی‌اتیلن ترفتالات است و معمولا برای تولید قوطی‌های مواد شوینده و بطری‌های بزرگ استفاده می‌شود.
اگر قوطی آب از این جنس باشد، می‌توانید از آن دوباره و دوباره استفاده کنید. فقط توجه کنید که باید آن را بشویید و اگر بدنه بطری آسیبی دید، آن را دور بیندازید.
اگر عدد ۷ داخل مثلث درج شده باشد، یعنی جنسش در هیچ‌کدام از دسته‌های تعیین‌شده جا نمی‌گیرد و ممکن است حاوی بیسفنول‌ای (bisphenol A) باشد. ارتباطی میان این ماده شیمیایی و مشکلات دستگاه درون‌ریز بدن پیدا شده است. این دستگاه وظیفه تنظیم هورمون‌ها را بر عهده دارد و بسیاری از مردم به‌خاطر احتمال بروز اختلال هورمونی از این بطری‌ها استفاده نمی‌کنند.
بر اساس برخی پژوهش‌ها، استفاده دوباره از بطری‌های پلاستیکی کار درستی نیست. دلیل این مسئله احتمال ورود مواد شیمیایی از پلاستیک به آب یا نوشیدنی داخل بطری است. همچنین احتمال رشد باکتری و قارچ درون بطری وجود دارد. البته این نتایج قطعی نیستند و تحقیقات بیشتری باید انجام شوند.
۱. ورود مواد شیمیایی به مایع درون بطری
یکی از نگرانی‌های اصلی احتمال ورود مواد شیمیایی پلاستیک به مایع درون بطری است. البته در صورت انتخاب بطری از جنس مناسب و نگهداری درست آن، مشکلی پیش نمی‌آید.
بطری پلاستیکی پت: بر اساس اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، می‌توان از این نوع بطری دوباره استفاده کرد و مشکلی ایجاد نمی‌شود. البته توجه داشته باشید که اگر این بطری‌ها در دمای زیاد نگهداری شوند، احتمال ورود ماده شیمیایی آنتیموان به مایع درون آنها وجود دارد؛ بنابراین این بطری‌ها را در دمای اتاق و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگه دارید.
بطری پلی‌اتیلن با چگالی بالا: احتمال ورود مواد شیمیایی به مایع درون این بطری‌ها خیلی کم است و تا وقتی به‌خوبی از آنها نگهداری کنید، هیچ مشکلی پیش نمی‌آید.
بطری از جنس انواع دیگر پلاستیک: هر بطری‌ای که ته آن عدد ۷ درج شده باشد لزوما بیسفنول‌ای ندارد، اما بعضی از آنها حاوی این ماده هستند. بطری‌هایی از جنس پلی‌کربنات در این دسته جای می‌گیرند؛ بنابراین باید با احتیاط از این بطری‌ها استفاده کرد.
۲. رشد باکتری و قارچ درون بطری
رطوبت درون بطری محیطی عالی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها ایجاد می‌کند. این میکرب‌ها ممکن است با تماس دهان یا دست آلوده به بطری منتقل شوند یا گردوخاک به بطری منتقلشان کند. سرعت رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها زیاد است و ازبین‌بردن آنها با شستن بطری کار راحتی نیست.
البته احتمال رشد این میکرب‌ها در بطری‌های غیرپلاستیکی نیز وجود دارد، اما جنس آنها و نحوه طراحی‌شان سبب می‌شود که شستن آنها آسان‌تر باشد. به‌گفته تولیدکنندگان بطری‌های پلاستیکی، ممکن است استفاده مجدد از این بطری‌ها سبب ایجاد شیارها و خراش‌هایی روی سطح داخلی آنها شود. میکرب‌ها در این شیارها راحت‌تر رشد می‌کنند و به‌علت دشواری تمیزکردن شیارها، ازبین‌بردن میکرب‌ها دشوارتر می‌شود.
نحوه تمیزکردن بطری پلاستیکی
چه بطری یک‌بارمصرف باشد و چه نه، باید آن را پس از هر بار استفاده تمیز و خشک کنید. می‌توانید این بطری‌ها را با آب گرم و مایع ظرف‌شویی بشویید. معمولا بطری‌هایی که یک‌بارمصرف نیستند، دهانه گشادتری دارند و تمیزکردنشان راحت‌تر است.
اگر نوشیدنی داخل بطری حاوی قند باشد (مانند نوشیدنی ورزشی یا آبمیوه)، احتمال رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها افزایش می‌یابد؛ بنابراین بلافاصله پس از مصرف نوشیدنی، باید بطری را آب بزنید و بشویید.
ضدعفونی‌کردن بطری
اگر متوجه شدید داخل بطری جرم گرفته یا کپک زده است، باید آن را با محلول رقیق‌شده سفیدکننده ضدعفونی کنید. برای این کار:
۱ قاشق چای‌خوری مایع سفیدکننده و ۱ قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در ۱ لیتر آب حل کنید.
محلول را داخل بطری بریزید و اجازه دهید شب‌تاصبح بماند.
بطری را خوب با آب بشویید.
قبل از استفاده مجدد از بطری، بگذارید کاملا خشک شود.
جایگزین مناسب بطری پلاستیکی
می‌توانید بطری‌های فلزی ضدزنگ یا شیشه‌ای را جایگزین بطری‌های پلاستیکی کنید. احتمال رشد باکتری و قارچ در این بطری‌ها کمتر و شستن آنها راحت‌تر است. این بطری‌ها با محیط‌زیست نیز سازگارترند و بابت ورود مواد شیمیایی به مایع درون بطری هم نگران نخواهید بود.
استفاده کمتر از پلاستیک یکی از راه‌های محافظت از محیط‌زیست است. برخی مردم از بطری‌های پلاستیکی دوباره استفاده می‌کنند تا این‌طوری مصرف پلاستیک را کاهش دهند. خیلی خوب است که به فکر محیط‌زیست باشیم، اما باید این کار را به شیوه درست انجام دهیم تا دچار بیماری‌ها نشویم. در این مقاله بررسی کردیم که استفاده مجدد از بطری آب پلاستیکی ایمن است یا نه و باید به چه نکاتی توجه کنیم. همچنین درباره جایگزین‌های مناسب بطری پلاستیکی گفتیم.
منبع: سلامت نیوز