اختلال در گفتار به صورت وقفه یا گیر، تکرار کلمه یا بخشی از کلمه یا کشیده شدن بیش از اندازه صدا اتفاق عجیب و غریبی نیست، اما وقتی میزان این اختلالات آن‌قدر زیاد شود که روند طبیعی گفتار را با مشکل مواجه کند، دیگر با روان نبودن موقتی گفتار مواجه نیستیم، بلکه با پدیده‌ای به نام «لکنت زبان» مواجهیم.
از لکنت زبان کودک به عنوان یک اختلال گفتاری یاد می‌شود، این اختلال معمولا در کودکانی که صحبت کردن را به تازگی شروع کرده‌اند امری طبیعی است، اما گاهی وقفه افتادن بین کلمات و گیر کردن کلمات هنگام صحبت کردن منجر به نگرانی خانواده‌ها می‌شود، در این مطلب به بررسی عوامل ایجاد لکنت زبان خواهیم پرداخت و تلاش می‌کنیم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم لکنت زبان در کودکان چیست و چطور تشخیص داد می‌شود؟ چطور باید با لکنت زبان کودک برخورد کرد؟ درمان لکنت زبان به چه شکل است؟
طبق تحقیقات انجام شده لکنت زبان حدود ۵ تا ۱۰درصد از کودکان در سنین ۲ تا ۶ سالگی را درگیر می‌کند. لکنت زبان کودک در اغلب موارد به بزرگسالی کشیده نمی‌شود و در همان کودکی و با رشد کودک و پیشرفت آن‌ها در ادای کلمات، برطرف می‌شود.
هنوز به صورت دقیق مشخص نیست که چرا برخی کودکان دچار لکنت زبان می‌شوند، اما به صورت کلی عوامل مختلفی در ایجاد گرفتگی زبان نقش دارند. برخی از دلایل لکنت عبارتند از، ژنتیک و سابقه خانوادگی، ناهنجاری در سیستم کنترل حرکتی تکلم، آسیب مغزی، مشکلات مربوط به اعصاب و عوامل نوروفیزیولوژیک مثل اختلالات ساختاری و عصبی درون مغز علاوه بر این‌ها علت گرفتگی زبان را می‌توان در موارد دیگری نیز جست و جو کرد. فشار عصبی بالا، آسیب مغزی، ضربه روحی ناگهانی و اختلال اضطراب اجتماعی هم می‌توانند باعث قفل شدن زبان شوند.
فرد در شرایطی مانند هیجان زدگی، خستگی، استرس و عجله یا تحت فشار بودن ممکن است لکنت زبانش بدتر شود. همچنین قرار گرفتن در موقعیت‌هایی مانند صحبت کردن در جمع یا پشت تلفن برای فردی که دچار لکنت است دشوار است. کودکان مبتلا به لکنت خفیف نیز، اغلب از لکنت زبان خود بی اطلاع هستند مگر آنکه در شرایط سخت قرار بگیرند. حرکات صورت، اضطراب و لکنت زمانی ایجاد می‌شود که از آن‌ها خواسته می‌شود صحبت کنند.
در صورت مشاهده لکنت زبان در کودک، اولین کار این است که موضوع را با پزشک کودکتان در میان بگذارید تا در صورت لزوم شما را به یک متخصص گفتاردرمانی ارجاع دهد. افراد دارای لکنت زبان از نظر هوش و استعداد با دیگران تفاوت ندارند و باور‌های غلطی که آن‌ها را افرادی خجالتی، عصبی، حساس، عجول یا درون‌گرا عنوان می‌کنند ریشه و اساس علمی ندارد.
راه‌کار‌هایی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها والدین می‌توانند به درمان یا کاهش لکنت زبان کودکان خود کمک کنند؛ مراقب باشید در صحبت کردن با کودک دارای لکنت زبان از تمام کردن جمله‌های کودک خودداری کنید و به او فرصت کامل کردن حرف‌هایش را بدهید.
حواستان باشد هرگز وسط حرفش نپرید و از او نخواهید سریع‌تر یا آرام‌تر حرف بزند. هنگام حرف زدن به چشم‌های کودک نگاه کنید و کمک کنید او هم با مخاطبش ارتباط چشمی برقرار کند.
ابراز محبت و علاقه به کودکی که دارای لکنت زبان است باید همواره مورد توجه اعضای خانواده قرار گیرد و باید با علاقه حرف زدن این کودک را دنبال کنید. سعی کنید در زمان حرف زدن با کودک با او در آرامش و شمرده حرف بزنید، همچنین سعی کنید از به کار بردن عبارات سخت و گفتگو‌های طولانی خودداری کنید.
سعی کنید در زمان تنهایی بیشتر با او صحبت کنید و زمانی که کاری را از او می‌خواهید و کودک پاسخ دادن کودک چند ثانیه زمان برد او را به دلیل لکنتش سرزنش یا تحقیر نکنید و گفتار آهسته و یکنواخت را برایش الگوسازی کنید.
باید برای این کودکان وقت بگذارید و با عجله با او حرف نزنید. سعی کنید به حرف‌هایش بازخورد‌های متناسب غیرکلامی مانند تکان دادن سر بدهید و با حوصله به او گوش دهید و خودتان هم سرعت حرف زدنتان را پایین بیاورید.
معمولا همه کودکان از به کار بردن عبارات سخت پرهیز می‌کنند، اما باید به کودک دارای لکنت زبان کمک کنید از گفتن برخی کلماتی که برایش سخت است فرار نکند و از ادا کردنشان نترسد و به او بفهمانید لازم نیست از کلمه‌های جایگزین به جای کلماتی استفاده کند که گفتنشان برای او سخت‌تر است.
این نکته را در نظر داشته باشید تند و سریع با کودک حرف نزنید، چون با این کارتان او را آشفته و گیج می‌کنید. اول مطمئن شوید که کودکتان حرف شما را به درستی فهمیده است و بعد منتظر پاسخ و واکنشش باشید.
برای کودک محیطی آرام و دور از استرس برایش فراهم کنید و سعی کنید نگرانی و اضطراب‌هایتان را به او منتقل نکنید.
در پایان باید بدانید، روانشناسی کودکان به خوبی می‌تواند با انجام درمان‌های متفاوت و برگزاری جلسات گفتار درمانی لکنت زبان کودکان را در همان سنین پایین برطرف کنند لذا در صورتی که با لکنت زبان شدید کودک مواجه شدید از روانشناسان کودک کمک بگیرید.