دو ماه بعد از جام‌جهانی قطر که ایران با شکست مقابل آمریکا این رقابت‌ها را ترک کرد، به سراغ جلال چراغپور می‌رویم تا با او به بررسی چند مساله بپردازیم. چراغپور دو ماه قبل از جام جهانی قطر، در گفتگو با ایسنا، گفته بود «تیم ملی مطمئنا از گروهش صعود نمی‌کند و فقط یک پیروزی کسب می‌کند که آن هم به طور شانسی به دست می‌آید.»
این‌ها صحبت‌های مردی است که سال‌ها قبل سرمربی تیم ملی ایران بوده و در گفتگو با ایسنا، درباره دلایل خاص خود برای این اظهارنظر توضیح می‌دهد و می‌گوید با دلیل و منطق به این نتیجه رسیده بود که ایران نمی‌تواند از دور گروهی صعود کند.
«پاسخ به این سوال یک بحث بنیادین است و در واقع باید به آسیب‌شناسی فوتبال ایران بپردازیم. می‌دانید که فیفا فقط نهادی نیست که درباره وقایع موضع‌گیری کند و وظیفه رهبری دانش جهانی را هم دارد. این نهاد کارشناسانی دارد که جنبه‌های مختلف را رهبری می‌کنند و مانند یک حکومت جهانی است و هر کسی با هر ایدئولوژی باید فیفا را بپذیرد. فیفا با مشاهده دنیای فوتبال، می‌گوید که فوتبال به چه سمتی می‌رود و با زیر نظر گرفتن فوتبال‌های روز دنیا، می‌گوید که دوره یک سبک از فوتبال تمام شده است.»
«وقتی گزارش فنی فیفا از مسابقات فوتبال در سال ۲۰۲۲ ارائه شد، آمده بود که فوتبال سریع‌تر (FASTER)، مسلط‌تر (MASTERING)، قوی‌تر (STRONGER) و بلندتر (LONGER) می‌شود.»
«درباره مسترینگ به تکنیک کنترل توپ بازیکنان خودمان اشاره می‌کنم. مسترینگ یعنی توپ درون بدن باشد. به طور مثال کنترل توپ بازیکنان ایرانی با مسی را مقایسه کنید. توپی که نیمار کنترل می‌کند، با وحید امیری و مهدی ترابی یکی است؟ بازیکن ما بعد از کنترل توپ باید دو متر هم دنبال آن بدود تا توپ را تصاحب کند. در مسترینگ، توپ از بدن جدا نمی‌شود و توپ درون بدن است. شما به عنوان یک مدافع مقابل مهاجمی که مسلط است، نمی‌توانید زیاد جلو بروید و به او نزدیک شوید، چون راحت دریبل می‌خورید. فوتبال ما و آسیا خیلی عقب‌تر از فوتبال مسترینگ است. گل بنزما در بازی اخیر رئال مادرید را نگاه کنید. در فوتبال ما و آسیا اتفاقی هم چنین گلی زده نمی‌شود که بازیکن نود درجه چرخش داشته باشد و به دروازه بکوبد. بازیکن ایرانی از مقابل دروازه هم به آسمان می‌زند.»
«وقتی می‌گوییم FASTER، منظورم SPRINT نیست. شاید یک بازیکن سریع‌تر باشد، اما FASTER به این معنی است که بازیکن عکس العمل سریع‌تری دارد. به طور مثال بازی‌های هندبال را که ایران هم حضور داشت، نگاه کنید. شاید بازیکن ما در حالت عادی سریع‌تر بدود (SPRINT)، اما بازیکن حریف عکس‌العمل سریع‌تری (FASTER) دارد.
وقتی فاکتور‌های فیفا را دیدم، فهمیدم ضعیف شده‌ایم
«من وقتی این فاکتور‌ها را کنار هم گذاشتم دیدم، ما شامل این فاکتور‌ها نیستیم. ایران از جام جهانی ۲۰۱۸ به ۲۰۲۲ چهار سال پیرتر شده و بعد از ۲۶ سالگی عضلات قابلیت FASTER را از دست می‌دهد. فهمیدم ما عکس العمل سریعی نداریم؛ مثلا مهدی ترابی و وحید امیری چهار سال پیرتر شده‌اند و مصدومیت هم داشته‌اند.
«وقتی مسترینگ بازیکنان ایران را ببینیم می‌فهمیم که همان عملکردی را دارند که از بچگی یاد گرفته‌اند و در آکادمی معتبری هم بار نیامده‌اند. از طرفی می‌بینیم که این تیم با همان فیزیکی بازی می‌کند که در ۱۲ سال اخیر بوده است. دیدید که در جام جهانی بازیکنان در پست‌های حیاتی بزرگتر و قدبلندتر شده‌اند. ما قوی‌تر هم که نشده‌ایم. هافبک وسط ما یک هفته قبل از جام جهانی این بازی‌ها را از دست داد. وقتی عمر عضله تمام شود، با یک فشار، کشیده می‌شود.»
ما از روسیه تا قطر ثابت ماندیم، بقیه سبقت گرفتند
«در نهایت با بررسی شرایط فیزیکی رقبا و بازی‌های تدارکاتی، به این نتیجه رسیدم که تیم ما با توجه به میانگین سنی خود که در رده آخر جام جهانی بود، نمی‌تواند پیشرفت داشته باشد. وقتی ثابت باشید، بقیه کشور‌ها از شما عبور می‌کنند.»
کی‌روش کار حرفه‌ای غیر تمیز انجام داد
«نمی‌خواهم بگویم کار حرفه‌ای تمیز، چون کار کی‌روش حرفه‌ای و غیرتمیز بود که شاید بتوان گفت کثیف بود. او بازی با انگلیس را فدا کرد و همه موجودی خود را روی بازی با ولز گذاشت. او استراتژی‌هایش را جلوی انگلیس رو نکرد و داشته‌هایش را پنهان کرد. دید کی‌روش این بود که چه یک بر صفر ببازد، چه شش بر صفر، به دردش نمی‌خورد و باید بازی بعد را ببرد. من می‌گویم اگر مثل با آرژانتین، جلوی انگلیس هم یک بر صفر می‌باختیم، مردم به خیابان می‌آمدند. در نهایت کی‌روش یک کار غیر تمیز انجام داد. این کار در عالم کی‌روش، تمیز بود.»
کی‌روش ایران را طعمه کرد
«کی‌روش ما را در جام جهانی طعمه کرد. در نتیجه تیم ملی را کامل جلوی انگلیس فدا کرد تا یک بازی را ببرد. او نحوه نگرش و فکرش را جلو انگلیس، پنهان و جلوی ولز، رو کرد. او هم می‌دانست به آمریکا و انگلیس می‌بازد و فقط می‌خواست یک برد بیاورد.»
ساده بودیم که فکر کردیم ایران با تمام وجود بازی می‌کند
«کی‌روش برای خودش و بیزینس‌اش کار کرد تا با یک برد، نامش را بعد از جام جهانی معتبر نگه دارد و یک قرارداد با مصر یا قطر امضا کند. ما ساده‌اندیش بودیم که می‌گفتیم اگر با همه وجود بازی کنیم، انگلیس را می‌بریم. ما با همه وجود بازی نکردیم. همه وجود را در تیم مراکش دیدیم. اگر صداقت بازیکن را در ارائه آنچه در چنته دارد بدانیم، باید مراکش را بگوییم. مراکش چهار سال پیش در گروه ما چهارم شد. امسال در جمع چهار تیم برتر جهان قرار گرفت، اما ما باز هم در گروهمان سوم شدیم.»
پوستر آزمون در جام جهانی از خودش خطرناک‌تر بود
«همه بازیکنان ایران سایه‌ای از خود بودند. فقط مهدی طارمی پیشرفت کرده بود. سردار آزمون از پوستر خودش هم ضعیف‌تر بود. اگر یک پوستر از سردار آزمون را در زمین می‌گذاشتیم، مدافعان حریف بیشتر حساب می‌بردند. من از جهانبخش هم چیزی ندیدم. جهانبخش در کل فوتبالش کارت نگرفته، اما چه می‌شود که در جام جهانی محروم می‌شود؟ استراتژی‌های کی‌روش روی فوتبال او هم تاثیر گذاشته بود. چند شب قبل که بازی جهانبخش را دیدم، متوجه شدم که چقدر سالم و خوب بازی می‌کند. ما دو، سه بازیکن خیلی خوب داشتیم که فقط طارمی در اوج شکوفایی و باروری بود.»
«طارمی هر چقدر هم آماده باشد، به تنهایی نمی‌تواند کاری بکند. باید کسی به او توپ برساند. سیستمی که در آن از طارمی استفاده کردیم درست نبود. او را از دروازه دور کردیم. در بازی سوم او را وینگر گذاشتیم که باید در کار دفاعی هم فعال‌تر می‌بود، اما طارمی روی گل اول از صحنه دور بود و تازه هنگام گلزنی حریف متوجه موقعیت شد. دفاع چپ ما روی گل آمریکا کجا بود؟
«خیلی سخت است که یک تیم در جام جهانی با یک نگرش به میدان برود. نگرش به بازی، ربطی به استراتژی ندارد. هر مربی قبل از بازی نگرش خاصی به فوتبال دارد. حتی وقتی می‌خوابد یا رویا می‌بیند، در حال بررسی نگرش‌های مختلف است و ترکیب‌ها را در ذهنش بررسی می‌کند. مربی باید سناریوی بازی را به کرات بررسی کند که کدام بازیکن در کدام موقعیت بهتر است، اما جلوی آمریکا این را ندیدیم.»
کی‌روش مرز فرسودگی ذهنی را رد کرده است
«کی‌روش وقتی به ایران برگشت، دیگر کی‌روش قبل نبود. از مرز فرسودگی ذهنی او دو سال هم گذشته است. انسان که به ۷۰ سالگی می‌رسد کم کم حوصله این بازی‌های ذهنی را ندارد. ذهن، عمر مشخصی دارد. ظاهر کی‌روش هم این را نشان داد. از آخرین حضورش به عنوان سرمربی ایران دو سال گذشته بود. آرام آرام حوصله این بازی‌ها را نداشت. ذهن هم عمر دارد. برخوردهایش هم همان برخورد‌ها نبود. قبلا هنگام بازی ۱۰ دفعه کتش را در می‌آورد و دعوا می‌کرد، اما این همان آدم سابق بود؟ کی‌روش بسیار اقتصادی و فقیرانه با تیم ملی برخورد کرد.»
خودمان کمک کردیم آمریکا ما را ببرد
«کی‌روش جلوی آمریکا فکر کرد یک نیمه دفاع می‌کنیم و در نیمه دوم هم آزمون و طارمی یک گل می‌زنند. این را در ذهنش مرور می‌کرد. با سیستم کی‌روش، ترس آمریکا ریخت، بر بازی مسلط شد و اشراف کاملی روی تمام پست‌های تیم ملی داشت. در نیمه دوم هم مربی آمریکا ایران را شناخته بود. کامپیوتر‌های آمریکا حرکات ایرانی‌ها را می‌دانستند؛ سرعت عکس‌العمل، میزان دویدن و مسافت طی شده. تسلط بر توپ، بر پست و سیستم بازی ایران را می‌دانستند. بالای ۵۰۰ داده مختلف به دستشان رسیده بود. در نتیجه خودمان کمک کردیم آمریکا ما را ببرد. البته ابزار‌های تکنولوژی به وفور در آمریکا وجود دارد.»