سوپ ترخینه یکی از سوپ‌های خوشمزه و ساده ایرانی است که معمولا در غرب کشور درست می‌شود، اما در هر جای ایران که باشید، می‌توانید با مواد ساده و در دسترسی آن را تهیه کنید. این سوپ مقوی، معمولا برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا به کار می‌رود و بسیار لذیذ است. در این مقاله طرز تهیه سوپ ترخینه به ۲ روش سنتی و فوت و فن‌های پخت سوپ ترخینه را به شما آموزش خواهیم داد.
زمان آماده سازی مواد: ۱ ساعت
زمان موردنیاز برای پخت سوپ ترخینه: ۱ ساعت
• ترخینه: ۵ تکه
• اسفناج خرد شده: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• شنبلیله: ۱ قاشق غذاخوری
• آب قلم: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• پیاز: ۱ عدد
• عدس: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• لپه: ۱/۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• سیر: ۲ حبه
• نمک، زردچوبه و فلفل سیاه: به میزان لازم
برای تهیه سوپ ترخینه، باید ابتدا ترخینه‌ها و حبوبات را به صورت جداگانه در مقداری آب به مدت ۱ ساعت بخیسانید و آبکش کنید و لپه را بپزید. ترخینه و عدس را هم با پیاز داغ و سیر داغ تفت داده و بعد با استاک گوشت یا آب قلم بپزید. برای مشاهده ادامه مراحل پخت این سوپ خوشمزه و مقوی سنتی، دستورالعمل زیر را دنبال کنید.
مرحله اول: مواد سوپ ترخینه را آماده کنید
در اولین مرحله از طرز تهیه سوپ ترخینه خانگی، تکه‌های ترخینه را بشویید و در یک کاسه بیندازید. روی آن‌ها را مقداری آب بریزید تا از هم باز شوند. حدود یک ساعت زمان کافی است. عدس‌ها و لپه‌ها را هم در دو ظرف جداگانه خیس کنید و تا زمان پخت، چند بار آب آن‌ها را عوض کنید. اسفناج‌ها را بشویید و به قطعات ریز خرد کنید.
مرحله دوم: پیاز و سیر را تفت دهید
در این مرحله، لپه آبکش کنید و به مدت ۱۵ دقیقه با آب بپزید. سپس آن را آبکش کنید. پیاز را پوست بگیرید و به صورت نگینی ریز یا خلالی باریک خرد کنید. سپس آن را در یک قابلمه با مقداری روغن تفت دهید تا سبک و طلایی شود. سیر‌ها را هم ریز خرد یا رنده کنید و بعد از طلایی شدن پیاز‌ها اضافه کنید.
مرحله سوم: مواد را اضافه کنید
صبر کنید پیاز‌ها طلایی شوند و بعد سیر‌ها را اضافه کنید، چون سیر‌ها زود می‌سوزند. همین که عطر آن‌ها خارج شود، کافی است. زردچوبه و فلفل سیاه را هم به سیر و پیاز بیفزایید تا کمی تفت بخورند و طعم خامی خود را از دست بدهند.
سپس عدس‌ها را آبکش کنید و با پیاز‌ها تفت دهید. لپه‌ها را هم آبکش و اضافه کنید. سپس به اندازه ۱ لیتر آب جوش به قابلمه بیفزایید و درب آن را بگذارید تا آب شروع به قل خوردن کند.
مرحله چهارم: ترخینه را به سوپ اضافه کنید
در این مرحله از طرز تهیه سوپ ترخینه، ترخینه‌ای را که از قبل خیسانده بودید، آبکش کنید. سپس آن را به قابلمه اضافه کنید. اسفناج‌های خرد شده و شنبلیله خشک شده را هم به مواد بیفزایید. آب قلم را هم در این مرحله اضافه کنید و درب قابلمه را بگذارید تا به مدت ۱ ساعت روی حرارت ملایم بپزد.
مرحله پنجم: سوپ ترخینه را سرو کنید
در آخرین مرحله، بعد از اینکه همه مواد سوپ پخت و نرم شد، نمک آن را اندازه کنید. روی سوپ را با پیاز داغ، کشک مایع و نعناع داغ تزیین و آن را به صورت گرم سرو کنید.
مدت زمان آماده سازی مواد: ۱ ساعت
مدت زمان پخت سوپ ترخینه با دوغ: ۱ ساعت
مواد لازم برای تهیه سوپ ترخینه ایلام
• ترخینه: ۲ عدد
• عصاره قلم: ۱ لیتر
• سبزی معطر: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• دوغ (ترجیحا ترش): ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• پیاز: ۱ عدد
• سیر: ۳ حبه
برای درست کردن سوپ ترخینه با دوغ و بدون حبوبات، کافی است مانند روش قبل، ترخینه‌های خشک را به مدت ۱ ساعت بخیسانید و آبکش کنید. سپس آن‌ها را با پیاز داغ، تفت دهید. این سوپ را به جای آب، با آب قلم درست کنید تا مقوی‌تر شود و با سبزیجات معطر طعم‌دار کنید. برای مشاهده جزییات پخت این سوپ خوشمزه، مراحل تهیه آن را انجام دهید.
مرحله اول: مواد سوپ ترخینه را آماده کنید
در اولین مرحله از طرز تهیه سوپ ترخینه، ترخینه‌های خشک را بشویید و در یک کاسه بریزید. به اندازه ۱ لیوان روی آن‌ها را آب ولرم یا جوش بریزید و به مدت ۱ ساعت خیس کنید. اجازه دهید ترخینه‌ها از هم باز شوند. سبزی‌های معطر شامل تره، جعفری، شنبلیله، گشنیز، اسفناج و برگ سیر را بشویید و خرد کنید.
مرحله دوم: پیاز و سیر را تفت دهید
پیاز را پوست بگیرید و آن را نگینی ریز خرد کنید. سیر را هم ریز خرد کنید. در یک قابلمه کمی روغن بریزید و پیاز‌ها را در آن تفت دهید تا سبک شود. سپس سیر را اضافه کرده و تفت دهید. عصاره قلم را اضافه کنید و اجازه دهید شروع به جوشیدن کند. ترخینه‌ها را آبکش کنید و به قابلمه اضافه کنید.
مرحله سوم: بقیه مواد سوپ ترخینه را اضافه کنید
در این مرحله سبزی معطر خرد شده (سبزی آش هم می‌توانید استفاده کنید) را به همراه ادویه‌هایی مثل زردچوبه، فلفل و دیگر ادویه‌های دلخواه اضافه کنید و درب قابلمه را ببندید تا سوپ ترخینه به مدت ۴۵ دقیقه روی حرارت ملایم بپزد. سپس دوغ را به اضافه کنید و ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صبر کنید تا سوپ کاملا غلیظ شود و جا بیفتد. سوپ ترخینه را بعد از پخت تزیین و سرو کنید.
*به خاطر استفاده از دوغ زیاد و گندم یا جو در تهیه ترخینه خشک و قرار گرفتن آن‌ها در زیر حرارت خورشید یا تنور، بلغور خشک بسیار سخت است. اندازه آن هم معمولا به اندازه یک همبرگر دست‌ساز یا کوچک‌تر از آن است. برای درست کردن سوپ یا آش بلغور، حتما بهتر است بلغور‌ها را در آب یا دوغ بخیسانید تا نرم و باز شود.
*می‌توانید آب یا دوغی را که بلغور را در آن خیسانده‌اید، به سوپ ترخینه اضافه کنید و به جای آب ولرم یا عصاره قلم، از همان آب استفاده کنید.
*می‌توانید در کنار دوغ، به سوپ ترخینه مقداری ماست یا کشک هم اضافه کنید.
*در طرز تهیه سوپ ترخینه با شیر، به جای دوغ از شیر استفاده می‌شود.
*هر چند در ایران چندان متداول نیست. ولی در طرز تهیه سوپ ترخینه ترکیه ای، از ۱ قاشق رب گوجه فرنگی و ۱ قاشق نعناع خشک هم استفاده می‌شود. در این صورت رنگ سوپ، به قرمزی می‌زند.
*از آنجایی که خود ترخینه با دوغ درست شده است، بهتر است نمک را در آخرین مرحله از طرز تهیه سوپ ترخینه اضافه کنید تا سوپتان شور نشود.
*از سبزی‌های معطر دلخواه می‌توانید در سوپ ترخینه استفاده کنید. اما اضافه کردن اسفناج به سوپ کمی لعاب می‌دهد.
*برای تهیه سوپ ترخینه مجلسی، می‌توانید از مرغ پخته و ریش ریش شده هم در آن استفاده کنید.
*به کار بردن انواع حبوبات مثل عدس، لوبیا، لپه و حتی نخود، در سوپ ترخینه، اختیاری است.
*سوپ ترخینه را به عنوان شام سبک یا یک پیش غذا می‌توانید سرو کنید.
*در مقاله طرز تهیه آش ترخینه روش درست کردن ترخینه را به شما آموزش داده‌ایم.
ترخینه غذایی آبکی است که از دوغ یا شیر تخمیر شده به دست می‌آید. این سوپ یا آش در ایران به نام استان لرستان ثبت شده و در استان‌های ایلام، کرمانشاه و همدان هم به روش مشابهی پخته می‌شود.
این غذا از خیس دادن بلغور گندم یا جو در دوغ ترش به مدت ۱۰ روز تهیه می‌شود. به طور سنتی در هنگام تهیه بلغور خشک از گیاهان بومی مثل پونه و شلغم استفاده می‌شود و تکه‌های بلغور زیر نور آفتاب یا در تنور‌های مخصوص خشک می‌شوند.
سوپ ترخینه در کل به عنوان یک غذای سنتی در لرستان، ایلام، کرمانشاه و استان‌های غربی استفاده می‌شود، ولی به خاطر خواص زیادی که برای درمان خانگی سرماخوردگی دارد، در فصل پاییز و زمستان، برای درمان و پیشگیری از آنفولانزا و سرماخوردگی تهیه می‌شود.
منبع: ایلنا