دارایی‌های مشمول طرح مالیات بر عایدی سرمایه شامل املاک با انواع کاربری، انواع وسائل نقلیه، انواع سکه، طلا و جواهرات و انواع ارز می‌شود. البته این طرح معافیت‌ها و شروطی نیز دارد که باعث می‌شود که بخش زیادی از جامعه را مستثنی می‌کند.
به گزارش ایسنا، بررسی طرح مالیات بر عایدی سرمایه که اخیرا از آن با نام مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی یاد می‌کنند، در مجلس شورای اسلامی آغاز شده و ماده‌های این طرح یک به یک درحال تصویب هستند. این طرح نکات مختلفی دارد که توجه به آن‌ها ضروری است. یکی از نکات این است که دوره تنفس برای دارایی‌های خریداری شده از قبل در حوزه مسکن و خودرو تا چهار سال پس از اجرای قانون و در حوزه طلا و ارز تا شش ماه پس از اجرای قانون است.
طرح مذکور در صورتی شامل حال یک خانوار می‌شود که حداکثر تا چهار منزل مسکونی داشته باشد. این درحالی است که براساس اطلاعات سامانه املاک و اسکان کمتر از پنج درصد خانوار ایرانی بیش از دو ملک مسکونی دارند.
همچنین این طرح در حالی شامل یک خانواده می‌شود که حداکثر تا چهار وسیله نقلیه داشته باشند و براساس اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان کمتر از دو درصد خانوار ایرانی بیش از سه خودرو دارند؛ بنابراین به طور کلی بیش از ۹۵ درصد خانوار‌های کشور از پرداخت مالیات بر عایدی خودرو و مسکن معاف هستند.
همچنین این طرح در صورتی شامل افرادی می‌شود که معادل ۲۰۰ گرم طلای ۱۸ عیار برای هر شخص در سال داشته باشد. بر این اساس یک خانواده چهار نفره حداکثر تا معادل ۸۰۰ گرم طلای ۱۸ عیار در هر پنج سال معاف از مالیات عایدی انواع سکه، طلا و جواهرات است.
معافیت‌های تولید شامل بازار سرمایه، فروش املاک نوساز و اراضی با کاربری کشاورزی می‌شود. همچنین تعویق مالیات بر عایدی املاک مرتبط با فعالیت اقتصادی در صورت جایگزینی ملک، معافیت ۷۰ درصدی املاک اشخاص تجاری در شهر‌های کم‌جمعیت، کسر مالیات بر درآمد ابزاری و هزینه حقوق و مزایای پرداختی از عایدی سرمایه املاک تا ۹۰ درصد، معافیت انواع دارایی مرتبط با فعالیت شغلی مانند معافیت خودرو برای نمایشگاه خودرو و طلا برای طلافروشی‌ها شامل معافیت‌ها هستند.
همچنین تخفیف مالیاتی حداکثر تا ۱۰۰ درصد برای مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی نیز شامل این طرح می‌شود.
ماخذ مالیات بر عایدی حاصل از فروش طلا و ارز معادل اختلاف قیمت خرید و فروش است، ولی عایدی مسکن و خودرو مشمول تعدیل تورمی می‌شود.
از دیگر مواردی که معاف از مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود، معافیت سالانه ۵۰۰ میلیون تومان درآمد غیرشفاف برای هر شخص حقیقی بالای ۱۸ سال است. با توجه به این معافیت یک خانواده چهار نفره می‌تواند تا دو میلیارد تومان در سال از معافیت درآمد اتفاقی استفاده کند. همچنین آستانه این معافیت سالانه افزایش می‌یابد. از طرف دیگر امکان یکبار دریافت هدیه معاف از مالیات حداکثر تا ۶.۷ میلیارد تومان برای هر شخص در طول عمر وجود دارد.
در صورتی که توسط اشخاص ثالث صورت حسابی برای ورودی به حساب غیرتجاری اشخاص صادر نشده باشد شاهد عدم تطابق اطلاعات صورت حساب و تراکنش‌های بانکی خواهیم بود این مساله به معنای کسب درآمد از محلی غیرشفاف است.
به منظور ایجاد شفافیت اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی در صورتی که این درآمد غیرشفاف قابل توجه بوده و بیشتر از معافیت تعیین شده باشد لازم است از آن مالیات اخذ شود تا انگیزه افراد برای فرار مالیاتی و عدم شفافیت اقتصادی کاهش یابد. در برخی موارد خاص امکان ثبت صورت حساب الکترونیک توسط خود اشخاص وجود دارد.