روزنامه اعتماد نوشت: درست چند ساعت بعد از حضور رییس‌جمهور در دانشگاه تهران به مناسبت روز دانشجو که در آن اعلام کرده بود: «به من گفتند به این مراسم نرو ولی من قبول نکردم» و درحالی که شایعاتی در فضای مجازی منتشر شده بود که براساس آن گفته می‌شد در ادامه ناآرامی‌های اخیر، قرار است در روز دانشجو، حرکتی غیرمنتظره از سوی معترضان رونمایی شود که همه را غافلگیر کند، به یک‌باره خبری در فضای مجازی منتشر شد که براساس آن گروه زیادی از هموطنان اعلام کرده بودند پیامکی دریافت کرده‌اند که در آن هشدار داده شده بود ممکن است، عن‌قریب زلزله‌ای رخ دهد و بهتر است شهروندان به پناهگاه بروند.
در همین زمینه شبکه خبر ابتدا در زیرنویسی دلیل ارسال این پیامک را هک شدن سامانه همراه اول ذکر کرد ولی بعد از ساعتی، مسوولان این خبر را تکذیب و اعلام کردند این پیام‌ها به دنبال خطایی انسانی ارسال شده است و هکی در کار نبوده است. گرچه این اظهارات باعث نشد شایعات و اخبار تایید نشده خاتمه پیدا کند.
گروهی از شهروندان این اقدام را درراستای همان اقدام غیرمنتظره معترضان می‌دانستند و گروهی دیگر معتقد بودند این پیامک‌ها به دلیل قابلیت جدید برخی گوشی‌هاست که قادرند هشدارهایی در مواقع بروز حوادث طبیعی برای مالکان آن‌ها بفرستند و از آن سوی مرزها و از طرف شرکت‌های سازنده این گوشی‌ها ارسال شده است.
به عبارتی این گروه معتقد بودند زلزله‌ای رخ داده و پس از ثبت آن‌ها توسط دستگاه‌های زلزله‌نگاری بین‌المللی، این گوشی‌ها پیامک‌هایی را برای تهرانی‌ها ارسال کرده‌اند. این اخبار و مطالب گوناگون و البته متناقض باعث شد به دلیل جو روانی و نگرانی‌های به وجود آمده در جامعه، بازار شایعات همچنان داغ باشد. خصوصا آنکه گروه هکری معروفی نیز ادعا کرد ارسال پیامک‌ها به دنبال هم در سیستم همراه اول توسط آن‌ها بوده است.
به همین دلیل، حتی تکذیب رسمی وزیر ارتباطات درمورد وقوع زلزله و پیامکی که ازسوی همراه اول در تکذیب وقوع زلزله در پایتخت و عذرخواهی آن‌ها، برای شهروندان ارسال شد نیز نتوانست پایانی باشد برای این شایعات، به همین دلیل تلاش کردیم تا در گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان فنی وزارت ارتباطات نگاهی داشته باشیم به ماهیت واقعی این ماجرا.
گفت‌وگویی که در آن، این منبع کاملا موثق که نمی‌خواهد نامی از وی برده شود و اتفاقا خود یکی از پژوهشگران و کارشناسان ارشد به نام این وزارتخانه محسوب می‌شود، به تشریح آنچه در این چند ساعت رخ داده و دلایل آن پرداخته است. حادثه‌ای که به نوعی می‌توان از آن به عنوان «مانوری» ناخواسته در برابر زلزله یاد کرد. مانوری که نشان داد چقدر مسوولان و کشور ما در برابر مدیریت بحران‌های احتمالی ناتوان‌اند.
همان‌طور که حتما اطلاع دارید امروز (چهارشنبه) پیامکی برای گروهی از شهروندان ارسال شد که نه تنها باعث بروز موجی از وحشت در بین مردم شد که همزمان بهانه‌ای شد برای داغ شدن بازار شایعات. کما اینکه گروهی دلیل ارسال این پیامک را هک سامانه و سیستم‌های همراه اول عنوان می‌کردند و گروهی دیگر آن را پیامکی از سوی سازندگان و طراحان برخی مدل‌های گوشی‌های همراه می‌دانستند. واقعا کدام‌یک از این روایت‌ها درست هستند؟
هیچ کدام. اولا اصلا پیامکی ارسال نشده است بلکه آلارمی بوده که برای تعدادی از گوشی‌های کاربران ارسال شده است و ثانیا کاملا از پیش برنامه‌ریزی شده و یک تست ساده مخابراتی بوده است.
متوجه نشدم… یعنی همه این‌ها جزیی از یک برنامه تحقیقاتی بوده است؟
دقیقا. ببینید بخش پژوهش ما، برای تست پروژه‌هایی که در حال انجام آن است هر از گاهی از این دست اقدامات انجام می‌دهد. این‌بار هم، در ادامه تست سامانه‌های هشدار سریع زلزله تهران که قبلا هم چندین‌بار انجام شده بوده، این آلارم‌ها ارسال شده است. اصلا چیز جدیدی نیست.
یعنی به زبان ساده شما زمانی که در حال تست سامانه هشدار سریع زلزله تهران بوده‌اید، یکسری آلارم برای گوشی‌های همراه شهروندان ارسال کرده‌اید؟
بله. البته نه برای همه هموطنانی که در تهران هستند و گوشی دارند بلکه برای تعدادی از آن‌ها.
خب اگر قبلا هم چنین آلارم‌های هشداری را به صورت آزمایشی ارسال کرده بودید، چطور کسی مطلع نشده بود و مانند این‌بار سروصدا نکرده بود؟
ساده است، چون در دفعات پیشین این هشدارهای آلارمی فقط برای تعداد محدودی از کاربران، مثلا ۵ تا ۱۰ هزار کاربر ارسال می‌شد، اما این‌بار به خاطر خطای انسانی، هشدار ما برای گروه زیادی از شهروندان ارسال شده است.
منظورتان این است که شما با توجه به سامانه‌ای که دارید هر بار که می‌خواهید چنین سامانه‌هایی را تست کنید، پیامک یا هشدارهای خود را برای گوشی‌های تعدادی از افرادی که خودتان می‌شناسید و در جریان اقدامات شما هستند، ارسال می‌کنید؟
نه. ببینید، شیوه کار ما این‌گونه است که هر بار برای تست سامانه‌ها، پیامک‌ها و آلارم‌های‌مان را از طریق یکی از دکل‌های BTS مخابراتی ارسال می‌کنیم. حالا در زمان تست، هر کسی که گوشی داشته باشد و در شعاع عملکرد دکل باشد، این پیام‌ها را دریافت می‌کند. منت‌ها نکته اینجاست که ما معمولا برای انجام این تست‌ها مطابق دستورالعمل‌های بین‌المللی، هشدارها را برای دکل‌هایی که اکثرا کاربری کمی دارند، ارسال می‌کنیم، اما این‌بار به خاطر خطای انسانی، آلارم هشدار ما از طریق دکلی منتشر شده که کاربران بسیار زیادی داشته است و برای همین جمع کثیری از تهرانی‌ها این آلارم را دریافت کرده‌اند.
مشخص شده چه تعدادی از شهروندان این آلارم را دریافت کرده‌اند؟
در حال بررسی هستیم. گرچه اگر هم اطلاع داشتم به خاطر مسائل امنیتی نمی‌توانستم آن را دراختیار شما قرار دهم.
یعنی شما می‌خواهید بگویید پیامکی ارسال نشده است؟
بله. فقط از طریق سیستم ما یک هشدار روی تلفن‌های همراه فرستاده شده که در آن پیامی هم نوشته شده بوده که البته همان‌طور که گفتم فقط جنبه آزمایشی داشته و درست نبوده و صحت نداشته است.
اینکه گفته می‌شود گوشی‌های سامسونگ و شیاومی این قابلیت را دارند که می‌توانند قبل از وقوع آن مالک تلفن را مطلع کنند درست است؟
خیر. این‌ها بازی‌های شرکت‌های سازنده گوشی‌های موبایل برای رقابت در کسب سهم بیشتری از بازار است.
پس می‌خواهید بگویید پیامک‌ها و هشدارهای شما برای همه گوشی‌ها ارسال می‌شود و آن‌ها نیز می‌توانند آن را دریافت کنند؟
دقیقا.
آلارمی که شما برای تست سامانه هشدار سریع زلزله می‌فرستید تقریبا چقدر طول می‌کشد؟
حدود ۱۰ تا ۲۰ ثانیه.
یعنی الان سامانه واکنش سریع زلزله فعال است؟
خیر. هنوز کامل نیست.
کی آماده می‌شود؟
نمی‌دانم این را باید از مسوولان تکمیل تجهیزات این پروژه سوال کنید.
به عبارتی وقتی که این سامانه تکمیل شود، در صورت وقوع زلزله، چند دقیقه قبل از وقوع، سامانه شما پیامکی را برای گوشی‌های شهروندان ارسال می‌کند تا آن‌ها به جای امنی پناه ببرند؟
بله.
چند دقیقه قبل از وقوع زلزله؟
فکر می‌کنم حدود یکی، دو دقیقه قبل از وقوع زلزله.
اگر این تست برای آزمایش سامانه واکنش سریع زلزله تهران بوده پس چرا رییس سازمان مدیریت بحران تهران از ماجرا اظهار بی‌اطلاعی کرده و حتی آن را خرابکاری و شیطنت عنوان کرده است؟
نمی‌دانم. این را باید از خود وی سوال کنید!
الان با فردی که این خطا را مرتکب شده چه برخوردی می‌شود؟
هنوز مشخص نیست ولی مسلما مطابق قوانین و ضوابط با وی برخورد خواهد شد.
ولی قبول دارید که این مانور ناخواسته وحشت؛ نشان داد که تا چه حد مسوولان و سیستم مدیریت ما در کنترل بحران‌ها ناتوان است؟
متاسفانه همین‌طور است. این یک حقیقت تلخ، اما واقعی است.