ابتلا افراد به بیماری مزمن کلیوی یا CKD موجب کاهش سطح هموگلوبین گلبول قرمز خون شده و اثرات کم خونی در شخص ظاهر خواهد شد. عدم مصرف مواد غذایی مورد نیاز بدن و کاهش سطح آهن، فولات، ویتامین‌های B12 و B9 در کنار بروز خون‌ریزی پنهان در کلیه زمینه‌ساز گسترش بیماری کم خونی خواهد بود. کلیه مسئول تولید هورمون اریتروپویتین بوده و این هورمون با تحریک مغز استخوان آغازگر فرآیند ساخت گلبول‌های قرمز تازه است.
با پیشرفت بیماری مزمن کلیوی شرایط تولید اریتروپویتین به شدت افت کرده و با نقش روند گلبول قرمز جدید شاهد کم خونی در بدن بیمار خواهید بود. آهن موجود در هموگلوبین نقش مهمی در ساخت گلبول قرمز داشته و در صورت وجود فقر آهن و کاهش هورمون اریتروپویتین، وضعیت بیماری کم خونی در حال حاد خود قرار خواهد گرفت. طی این مقاله به بررسی ارتباط میان بیماری‌های کلیوی و کم خونی خواهیم پرداخت. در صورت علاقه‌مندی به کسب اطلاعات در رابطه با اهمیت مصرف مواد غذایی در زمان ابتلا به بیماری کلیوی و کم خونی تا انتهای این مطلب تالیف شده همراه ما باشید.
افراد پس از مشاهده علائم غیر عادی نظیر: سرگیجه، ضعف، سردرد، تنگی نفس و درد قفسه سینه در بازه زمانی کوتاه مدت باید به مراکز درمانی مراجعه نمایند. پزشک با استناد به سوابق پرونده پزشکی بیمار و انجام آزمایشات مختلف خون قادر به تفسیر صحیح وضعیت سلامت بیمار خواهد بود. به دلیل وجود نشانه‌های مشترک بیماری کم خونی با دیگر عارضه‌ها، آزمایشات خون اختصاصی کم خونی در حذف گزینه‌های احتمالی بیماری شخص تاثیرگذار خواهد بود. با مشخص شدن نوع و شدت بیماری کم خونی، مراحل بهبود وضعیت جسمانی بیمار آغاز شده و تجویز مصرف انواع دارو و مواد غذایی مهم در دستور کار قرار خواهد گرفت.
کم خونی در اثر کاهش میزان گلبول قرمز سالم در بدن بوده و در نتیجه انتقال اکسیژن و مواد غذایی به سایر سلول‌های بدن با اختلال شدید روبرو خواهد شد. نشانه‌های دیده شده از عارضه کم خونی در بیماران آن عبارت از: ضعف، بی‌حالی، رنگ پریدگی، لختگی خون، پارگی شریان خون، سرد شدن دست و پا در کنار ورم مفاصل است. از طرفی با ایجاد مشکلات کلیوی در بدن بیمار امکان تولید هورمون اریتروپویتین در بدن با کاهش روبرو شده و کارکرد صحیح مغز استخوان برای ساخت گلبول قرمز جدید معضل روبرو خواهد شد.
کم خونی انواع گوناگونی داشته و برخی از حالات آن صدمات شدید‌تری برای بیمار به دنبال داشته و مراجعه زود هنگام به پزشک جهت شروع روند درمان از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از رژیم غذایی سالم، مدون و غنی از مواد ضروری بدن مثل: آهن، فولات و ویتامین B12 در بهبود شرایط جسمانی بیمار کمک خواهد نمود. از طرفی برخی از اشخاص مبتلا به بیماری کم خونی، وضعیت سلامت مطلوبی نداشته و باید با مصرف انواع مکمل آهن، قرص فولیک اسید و ویتامین C طبق نظر پزشک روند درمان را دنبال نمایند.
فولیک‌اسید، یکی از مکمل‌های مغذی برای سلامت بدن است. این مکمل از گروه ویتامین‌های ب بوده و حلال در آب است. به عبارت دیگر، فولیک‌اسید شکلی ساختگی از ویتامین ب بوده که در بدن انسان ساخته نشده و باید از طریق خوردن این مکمل جذب شود. فولیک اسید دارای خواص و فوائد زیادی است که از بین تمامی آن ها می‌توان به پیشگیری و درمان آنمی و کم‌خونی در فرد اشاره کرد. کم خونی و یا آنمی یکی از بیماری‌های رایج در بین خانم‌ها، مخصوصا زنان باردار و شیرده است که می تواند علاوه بر سلامت فرد، سلامت جنین را هم به خطر بیندازد. مصرف فولیک اسید در زنان باردار به جلوگیری از سقط جنین انجامیده و در زنان شیرده هم می‌تواند به تقویت بدن مادر کمک کند. در دختران و خانم‌ها هم کمبود فولیک‌اسید می‌تواند به ریزش مو، خوردشدن موها، شکنندگی ناخن‌ها و پیری پوست بینجامد، بنابراین مصرف فولیک‌اسید برای جلوگیری از بروز چنین مشکلات به تمامی خانم‌های جوان هم توصیه می‌شود.
کم خونی انواع مختلفی داشته و هر کدام از آن‌ها بنا به علل خاصی در بدن بیمار گسترش یافته است. با یافتن علت پیدایش بیماری نیمی از مراحل درمان طی شده و سپس کادر پزشکی با اتخاذ شیوه‌های درمانی مناسب امکان افزایش وضعیت سلامت وی را خواهد داشت. از دلایل اصلی پیدایش کم خونی در اشخاص مبتلا به بیماری مزمن کلیوی عبارت است از:
شایع‌ترین نوع بیماری کم خونی در جهان کم خونی فقر آهن بوده و عدم توانایی بدن در جذب آهن یا عدم مصرف منابع آهن در کاهش ذخایر آن موثر خواهد بود. خون‌ریزی یا مصرف بیش از حد دارو یا مواد غذایی کاهنده آهن در بدن نیز اثرات منفی در روند جذب آهن داشته و حتی در نارسایی کلیه نیز نقش مخربی دارد.
کاهش میزان فولیک اسید یا ویتامین B9 در کنار ویتامین B12 و فولات نیز از دلایل عارضه کم خونی به شمار رفته و ضعف رژیم غذایی سالم از دلایل اصلی ابتلا افراد به این نوع کم خونی است. از راه های درمان این نوع کم خونی می‌توان به: مصرف مواد غذایی سرشار از فولات، ویتامین‌های مکمل کم خونی و فولیک اسید اشاره داشت.
اریتروپویتین یا EPO هورمون تحریک‌کننده مغز استخوان جهت تولید گلبول قرمز بوده و توسط کلیه ترشح خواهد شد. بیماری مزمن کلیوی در کاهش ساخت هورمون اریتروپویتین تاثیر منفی گذاشته و چرخه تولید گلبول قرمز جدید در بدن دچار اختلال جدی خواهد شد. کاهش گلبول قرمز ارتباط مستقیم با ابتلای فرد به بیماری کم خونی داشته و در صورت بروز دیگر علل پیدایش عارضه کم خونی در فرد، شرایط سختی در انتظار بیمار خواهد بود.
بیماران دیابتی که نیازمند دیالیز در بازه زمانی مشخص هستند نیز به دلیل کندی روند ترمیم بدن در بیماران دیابتی شرایط را برای درمان آن‌ها سخت خواهد نمود. با توجه به شرایط موجود احتمال ابتلا به بیماری کم خونی در این بیماران نیز بالا بوده و در صورت بروز هرگونه علائم شایع کم خونی باید در اولین فرصت به پزشک معالج اطلاع داده شوند تا تصمیمات جدیدی برای بهبود شرایط جسمانی فرد در نظر گرفته شود.