فرارو- بعد از افزایش بی سابقه نرخ ارز در هفته‌های گذشته حالا یکی از رسانه‌های روسی خبر از سقوط آزاد ارزش پول ملی ایران در اقتصاد داخلی و جهانی داده است. ادعایی که در صورت صحت، نوید روز‌های سخت و بحرانی می‌دهد. اما آیا به راستی ریال، بی ارزش‌ترین پول جهان شده است؟
به گزارش فرارو، اخیرا اسپوتنیک خبرگزاری روسی مدعی شده است که جایگاه بی‌ارزش‌ترین پول در جهان به ریال ایران گرفته است. این رسانه در توضیح ادعای خود عنوان کرده است که کاهش ارزش پول در ایران از سال ۱۹۷۹ با شروع انقلاب اسلامی و به دلیل کاهش مشاغل و مهاجرت افراد به سایر کشور‌ها آغاز شد. پس از این، ارزش ریال با جنگ ایران و عراق و سپس تحریم اقتصادی به دلیل مسائل مربوط به انرژی هسته‌ای این موضوع شدت گرفت. علاوه بر این، دولت دسترسی مردم به ارزهای خارجی را محدود کرد و این باعث به وجود آمدن بازار سیاه شد و همه این موارد در کنار هم باعث کاهش ارزش ۴۰۰ درصدی ریال ایران بود.
اسپوتنیک در ادامه با اشاره توافق هسته‌ای و در نهایت لغو برجام توسط ایالات متحده تاکید کرد که در سال ۲۰۱۵، دولت ایران توافق نامه‌ای هسته‌ای با آمریکا، فرانسه، چین، انگلیس، روسیه امضا کرد که به دنبال آن تا حدودی وضعیت پول بهبود یافت. اما در سال ۲۰۱۸، تحریم‌ها مجددا تشدید شد و دسترسی ایران به بازار‌های جهانی کالا مسدود شد. در این برهه زمان، حدود ۶۹ درصد درآمد ایران از نفت بود و به همین دلیل ایران دیگر نمی‌توانست نفت خود را صادر کند.
همچنین بر اساس بررسی‌های این رسانه در سال ۲۰۲۰ نیز به دلیل تورم زیاد، ارزش ریال، حدود ۶۰۰ درصد کاهش یافت که دولت تصمیم گرفت ۴ صفر را از واحد پول خود حذف کند و واحد ریال را به تومان تغییر دهد. اما آیا به راستی ریال بی ارزش‌ترین واحد پولی در جهان است؟ آیا بعد از حذف صفر‌ها راهکار دیگری هم وجود دارد که ارزش ریال افزایش پیدا کند؟ بدترین سناریوی ممکن که در کمین اقتصاد ایران است، چیست؟
وی ادامه داد: «موضوع دیگری که در موضوع ارزش ریال باید مد نظر قرار داد، در مقایسه با پول باقی کشور‌ها است. یعنی با هر واحد ریالی که پرداخت می‌کنیم، چه مقدار ارز خارجی می‌توانیم خریداری کنیم؟ با توجه به اتفاقات اخیر بازار ارز که این روز‌ها شاهدش هستیم، تایید کاهش ارزش پول ملی کار سخت و پیچیده‌ای نیست. این ماجرا هم در ایران سابقه طولانی دارد. یعنی ما از همان ایام ابتدای بعد از پیروزی انقلاب شاهد کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای بین‌المللی بودیم. به طوری که عملا از ۷ تومان الان به ۳۶ هزار تومان رسیده است؛ بنابراین تائید کاهش شدید ارزش ریال امکان پذیر و قطعی است. اما اینکه رسانه روسی مدعی شده که ریال بی ارزش‌ترین پول جهان است، مبنای علمی ندارد.»
این کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص راهکار‌هایی مانند حذف صفر برای افزایش ارزش ریال عنوان کرد: «این اقدام دولت صرفا یک اقدام ظاهری است و به هیچ عنوان تاثیری بر ارزش واقعی ریال ندارد. اگر قرار است که اقدامی در راستای افزایش ارزش پول ملی انجام شود، گام نخست کاهش تورم است که این نیازمند اصلاح اقتصاد کشور است. اصلا دولت‌ها ده‌ها اقدام اسمی و ظاهری دیگر هم انجام دهند، نمی‌توانند ارزش ریال را افزایش دهند. درباره تورم هم که اصلا یک بحث مفصل است و باید بررسی شود عوامل آن چیست و تا چه میزان عوامل داخلی و چقدر عوامل خارجی در افزایش تورم نقش دارند. وگرنه حالا شما صفر حذف کنید و یک واحد پول جدید تعریف کنید. وقتی ریشه یابی نمی‌شود و ریشه‌ای به دنبال حل ماجرا نیستیم، هیچ تغییر مثبتی در اقتصاد ایجاد نخواهیم کرد.»
این استاد دانشگاه درباره بدبینانه‌ترین سناریو در خصوص وضعیت ارزش ریال اظهار کرد: «بدترین حالتی که ممکن است برای ایران رخ بدهد، یک ابرتورم است. ابرتورمی که به عنوان مثال گریبان‌گیر ونزوئلا شد. البته واقعیت این است که اقتصاد ایران فاکتور‌های لازم برای اینکه تبدیل به اقتصادی مانند اقتصاد ونزوئلا شود را ندارد. اما به هرحال برای هر کشوری که با تورم شدید و به تبع آن کاهش ارزش پول مواجه هست، احتمال ظهور ابرتورم داده می‌شود؛ لذا ممکن است ادامه این روند برای ایران هم سرنوشتی مانند ونزوئلا رقم بزند.»
وی تصریح کرد: «البته لازم است به این نکته اشاره کنم که همین تورم دو رقمی از نظر تمامی اقتصاددانان داخلی و خارجی بسیار خطرناک و مهلک است. یعنی اگر کشوری در اروپا دچار یک تورم دو رقمی حتی در حد ۱۰ درصد هم بشود به معنی یک بحران است. بعد ما با تورم بالای ۳۰ درصد این روز‌ها دست و پنچه نرم می‌کنیم. می‌خواهم بگویم که تورم حاکم بر اقتصاد ایران از نظر کشور‌های دیگر، یک فاجعه اقتصادی محسوب می‌شود. اما هنوز به یک ابرتورم تبدیل نشده است؛ بنابراین به عقیده من مادامی که تغییر رویه صورت نگیرد و یک برنامه ریزی درست و دقیق انجام نشود و افراد مجرب و غیرسیاسی در راس امور اقتصادی قرار نگیرد، ما نمی‌توانیم این تورم را رفع کنیم؛ بنابراین پیش بینی من این است که این تورم خزنده تا پایان سال بیشتر خواهد شد و اوج خواهد گرفت.»
ندری در پایان با اشاره به کشور‌هایی که دچار ابرتورم شده اند، تاکید کرد: «نباید این را فراموش کنیم که کشور‌هایی مثل ونزوئلا و زیمباوه برای مدت کوتاهی دچار ابرتورم شدند. اما مشکل فعلی اقتصاد ما این است که ما از سال‌های اولیه پیروزی انقلاب دچار تورم دورقمی شدیم که این یکی از مهمترین علل کاهش سرمایه گذاری و رشد تولید در کشور محسوب می‌شود. یعنی اگر بررسی کنید می‌بینید که ما در تمام دولت‌های بعد از انقلاب یک تورم دورقمی داشتیم. نکته جالب این است که تنها در دولت آقای خاتمی توانستیم به تورم ۱۰ درصد برسیم. البته دولت آقای روحانی هم اقداماتی انجام داد، اما چون ریشه‌ای نبود، نتوانست به خوبی دولت آقای خاتمی عمل کند. ولی نکته مهم این است که حتی در همان دولت آقای خاتمی، که موفق شدند تورم را به ۱۰ درصد برسانند که حتی همین میزان تورم هم در اقتصاد کشور‌های دیگر بسیار خطرناک و نگران کننده است.»