لیلکی نام گیاهی در شمال ایران است که دانه آن به شکل غلاف لوبیاست. وقتی این غلاف یا به اصطلاح شمالی‌ها پیله به رنگ سیاه در می‌آید صدایی به شکل جغجغه می‌دهد.
به گزارش همشهری، بی‌شک اگر به شمال کشور، چه گیلان و چه مازندران، سفر کرده باشید در طبیعت بکر آن با درختی که دانه آن شبیه غلاف لوبیاست مواجه شده‌اید.
نام این درخت لیلکی است که با نام‌های لالکی، للکی و لالیک هم شناخته می‌شود. این گیاه در نقاط پست و مرطوب جنگل‌های شمال ایران می‌روید و چوب محکمی دارد. وجود این درخت یا گیاه در مناطق هیرکانی نشان دهنده آن است که در گذشته آن مکان محل سکونت یا اسکان دامداران بوده است.
بومیان شمال مانند اهالی اشکورات رحیم آباد و منطقه تالش از چوب آن در ساخت خانه، طویله و گاهی برای ساخت پایه کُندوج یا انبار برنج نیز استفاده می‌کنند.
دانه گیاه لیلکی به شکل لوبیا و پهن است. نکته جالب این است که اهالی از این دانه لوبیا شکل برای تغذیه دام‌ها استفاده می‌کنند. روستاییان زمانی که پیله لیلکی در پاییز از رنگ سبز به سیاه تبدیل می‌شود، شروع به جمع‌آوری آن می‌کنند که به این کار در نواحی شرق گیلان و املش پیلاچینی می‌گویند. سپس پیله‌ها را جمع آوری و برای زمستان ذخیره می‌کنند.
در زمستان اهالی این پیله‌ها را به گاوهایشان به عنوان خوراک می‌دهند تا شیرشان بیشتر شود، زیرا پیله این درخت بسیار مقوی است.
یکی دیگر از کاربرد‌های جالب لیلکی استفاده کودکان از آن به عنوان جغجغه است. پیله لیلکی وقتی به رنگ سیاه در می‌آید و خشک می‌شود صدایی جذاب شبیه جغجغه می‌دهد که برای بچه‌ها جذاب است. در واقع یک اسباب بازی طبیعی است!
همچنین از این پیله‌ها به‌عنوان صداساز در موسیقی استفاده می‌شد.