یکی از چالش‌های اساسی که همواره پیش روی جوانان برای دریافت وام ازدواج قرار دارد، مانع همیشگی ضمانت است. موضوعی که خیلی از آنها را به سمت و سوی بازار سیاه خرید و فروش وام‌های ازدواج و فرزندآوری می‌کشاند.
به گزارش همشهری، قصه وام ازدواج و حالا وام فرزندآوری در راستای سیاست‌های تشویقی دولت برای افزایش و جوانسازی جمعیت، مدت‌ها است که به یکی از بحث‌های داغ اجتماعی تبدیل شده است.
چه آن دوران که نمایندگان به چکش‌کاری عدد و رقم تخصیصی این وام‌ها می‌پرداختند و معتقد بودند هرچه رقم‌های پرداختی این وام‌ها بیشتر باشد، آمار ازدواج و تولد هم بیشتر می‌شود و چه حالا که در کنار رقم‌های مصوب‌شده پرداخت وام، زوج‌های جوان و پدرومادر‌های صاحب فرزند شده یا در صف طولانی دریافت تسهیلات هستند یا در حال چانه‌زنی با خریداران امتیاز وام‌های مذکور!
یکی از چالش‌های اساسی که پیش روی جوانان در دریافت وام ازدواج قرار گرفت، همان مانع همیشگی ضمانت بود. درست است طبق مصوبه دولت، جوان‌ها می‌توانند برای دریافت ۱۲۰ میلیون تومان وام اقدام کنند، اما حکایت این وام‌ها برای آنها حکایت خرمای بر نخیل و کوتاهی دست آنهاست.
چراکه نه توان تامین ضامنان وام‌ها را دارند و نه قدرت دریافت این وام‌ها را. موضوعی که کم‌کم آنها را به سمت و سوی بازار سیاه خرید و فروش وام‌های ازدواج و فرزندآوری می‌کشاند.
بازار خرید و فروش وام‌های ازدواج که از آن سخن می‌گوییم خیلی دور و غیرقابل دسترس نیست؛ داخل همین گوشی‌های موبایلی است که در دست دارید. غرض ما از بازار خرید و فروش وام‌ها اپلیکیشن‌های خرید و فروش وام هستند که حالا تعداد وام‌های ازدواج و فرزندآوری‌شان بیش از سایر وام‌هایشان مشتری دارد.
البته ورود به این اپلیکیشن‌های فروش وام‌ها شرط و شروط‌های خاص خود را هم دارد. درواقع در همان ابتدای کار باید به تناسب زمان موردنیاز برای حضور در آنها، تن به خرید اشتراک‌های یک‌ماهه، دوماهه و سه‌ماهه‌شان بدهید؛ اشتراک‌هایی که از ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار تومان متفاوت است.
البته خیلی از آن‌هایی که در این اپلیکیشن‌ها آگهی می‌دهند، واسطه‌اند و خریدار باید برای رسیدن به وامش حق و حساب آنها را هم جداگانه بپردازد.
فرشاد، یکی از جوان‌های روستایی در استان خراسان‌شمالی است. پیشه‌اش کشاورزی است و به قول خودش هفت جد و آبادش هم کشاورز بوده‌اند. بنابراین، چون ضامن ندارد، نمی‌تواند وام ازدواجش را دریافت کند. همسرش هم همین وضعیت را دارد. پس خانواده‌اش تصمیم گرفته‌اند با فروش امتیاز وام یکی دو قلم از جهیزیه‌اش را خریداری کنند. این در حالی است که او و همسرش به‌خاطر شرایط سنی، امکان دریافت ۱۵۰ میلیون تومان وام ازدواج را دارند.
فرشاد حالا تصمیم گرفته با وساطت یک نفر این وام را در تهران به فروش برساند: قرار است در ازای دریافت ۳۰ میلیون‌تومان از خریدار، این وام را به او تحویل دهیم و ۵ میلیون تومان هم واسطه دریافت می‌کند. این مقدار برای ما که در روستا‌ها هستیم هم کفایت می‌کند. خریدار وام فرشاد یکی از فعالان حوزه خودرو در تهران است. به اعتقاد فرشاد، برنده اصلی این بازی همان دلال است که تعدادشان هم در شبکه‌های مجازی کم نیستند.
خریداران وام ازدواج و فرزندآوری هم دلایل خاص خود را دارند. سود بالای وام‌های بانکی چاره‌ای برای آنها جز ورود به این بازار نگذاشته است. هادی، یکی از خریداران وام‌های فرزندآوری است که می‌خواهد یک وام ۶۰ میلیونی خریداری کند: «این وام را قرار است از یک نفر به قیمت ۱۵میلیون تومان خریداری کنم؛ حتی پرداخت این مبلغ هم از سود برخی وام‌ها در بانک‌ها کمتر است. البته دل‌نگرانی‌های خاص خودش را هم دارد که برای پیشگیری از هرگونه خطر اغلب کار واگذاری وام‌ها در دفترخانه‌های اسناد رسمی و با تبادل اسناد ضمانت خریدار وام دنبال می‌شود.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان هم درباره خرید و فروش وام ازدواج و چگونگی مقابله با آن معتقد است تضامین وام ازدواج مهم‌ترین علت فروش این وام است.
متقی‌فر می‌گوید: اگر بانک‌ها در بحث گرفتن تضامین به‌صورت سلیقه‌ای عمل نکنند و طبق قانون فقط یک ضامن از متقاضیان طلب کنند، کسی حاضر نمی‌شود وام را بفروشد؛ چراکه وام ۱۲۰میلیون تومانی قرض‌الحسنه ازدواج سود زیادی ندارد، بازپرداخت آن بالا و اقساط آن پایین است و کسی حاضر نمی‌شود آن را بفروشد. کسانی وامشان را می‌فروشند که ضامن برای آن پیدا نمی‌کنند.
گزارش‌هایی به ما رسیده است که در برخی استان‌ها بانک‌ها تا ۳ ضامن نیز از متقاضیان وام ازدواج طلب کرده‌اند. برای مقابله با این موضوع ما پیشنهاد‌هایی نظیر اینکه بانک‌ها یارانه افراد را به‌عنوان ضامن قبول کنند، ارائه دادیم، اما مورد موافقت واقع نشد. مهم‌ترین راهکار این است که بانک‌ها برای دریافت ضمانت سلیقه‌ای عمل نکنند؛ چراکه فراهم کردن یک ضامن شاید برای بسیاری از زوجین امکان‌پذیر باشد، اما ارائه بیش از یک ضامن به‌ویژه در شهرستان‌ها که کارمند کم است، برای بسیاری از افراد ممکن نیست.
رویا حسین‌نژاد، جامعه‌شناس می‌گوید به اعتقاد من پرداخت وام ازدواج نمی‌تواند دردی از مشکلات نسل جوان برای شروع زندگی مشترک‌شان را دوا کند. او معتقد است از یک‌سو دولت تسهیلات را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر بانک‌ها تضامین محکم‌تری را درخواست می‌کنند. شاید تامین ضامن رسمی یا حتی کاسب در شهر‌های ما کار راحتی باشد، اما در مناطق روستایی اینگونه نیست.
او با بیان اینکه زنگ خطر افزایش ازدواج‌های صوری و کودک‌همسری‌ها در مناطق کم‌برخوردار برای بهره‌مندی از امتیازات وامی به صدا درآمده است، می‌گوید: جامعه‌شناسان امروز نگران آسیب‌هایی هستند که در سایه برخی طرح‌های ناپخته اجتماعی جامعه را تهدید می‌کنند.
به اعتقاد او، واگذاری مسکن رایگان برای سال‌های نخست زندگی و تامین شغل موردنیاز بیشتر از وام‌های بانکی می‌تواند ازدواج نسل جوان را تضمین کند.