«ویلچر‌ها پا‌های ما هستند.» کمبود‌ها و نداشته‌ها به ویلچر ختم نمی‌شود و عصا، واکر و سمعک هم با این مشکل دست به گریبان‌اند. با معلولیت به دنیا آمده. «تهیه ویلچر آرزویی دست‌نیافتنی شده برای ما.» هشت سال بیشتر است، ویلچرش را هربار تعمیر برده تا کمی عمرش بیشتر شود. «دیگر قابل استفاده نیست، از بس تعمیر کرده‌ام.» مدت‌هاست خانه‌نشین شده و حتی تا سر کوچه هم توان رفتن ندارد. «اغلب معلولان شغلی ندارند و در مقابل هزینه‌ها همین‌طور در حال افزایش است. واقعا مستاصل مانده‌ام چه کنم.» لاستیک ایرانی با تیوب چیزی حدود ۶۰۰ هزار تومان هزینه است برای فرد معلول. «تعمیر لاستیک‌های کوچک جلوی ویلچر حدود ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد. با تیوب هر یکی از چرخ‌ها حدود ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد.»
به گزارش شهروند، «ویلچر‌ها پا‌های ما هستند.» کمبود‌ها و نداشته‌ها به ویلچر ختم نمی‌شود و عصا، واکر و سمعک هم با این مشکل دست به گریبان‌اند. با معلولیت به دنیا آمده. «تهیه ویلچر آرزوی دست‌نیافتنی شده برای ما.» هشت سال بیشتر است، ویلچرش را هربار تعمیر برده تا کمی عمرش بیشتر شود. «دیگر قابل استفاده نیست، از بس تعمیر کرده‌ام.» مدت‌هاست خانه‌نشین شده و حتی تا سر کوچه هم توان رفتن ندارد. «اغلب معلولان شغلی ندارند و در مقابل هزینه‌ها همین‌طور در حال افزایش است. واقعا مستاصل مانده‌ام چه کنم.»
لاستیک ایرانی با تیوب چیزی حدود ۶۰۰ هزار تومان هزینه است برای فرد معلول. «تعمیر لاستیک‌های کوچک جلوی ویلچر حدود ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد. با تیوب هر یکی از چرخ‌ها حدود ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد.»
«دوره‌ای دلار ۴، ۵ هزار تومان بود، الان قیمتش به ۳۰ هزار تومان رسیده. این یعنی افزایش چندبرابری قیمت تجهیزات توانبخشی.» در برهه‌هایی دلار روند کاهشی به خود دیده، اما قیمت تجهیزات روند کاهشی به خود ندیده‌اند. «ویلچری که ۵۰۰ هزار تومان می‌خریدیم، الان کمتر از ۳ میلیون تومان نمی‌توانیم بخریم.»
«عصایم پُر از جوش است تا بیشتر دوام بیاورد.» پنج سال از روزی که این عصا را خریده می‌گذرد. «عمر مفیدش دو سال است، ولی وقتی در بازار نیست چه کنم؟» چندین سال پیش فقط ۲۰ هزار تومان بابت خرید عصا پرداخت کرده. «آخرین‌بار سمت میدان منیریه ۶-۵ برابر قیمت قبل تهیه کردم. صحبت از سال ۹۹ است.
در حال حاضر فکر می‌کنم به بالای ۲۰۰ هزار تومان رسیده باشد.» «محسن» برعکس همسرش کمی توانایی راه رفتن دارد، برای همین از عصا کمک می‌گیرد. «عصای معمولی آنتی‌شوک‌دار. سالمندان هم از این عصا استفاده می‌کنند.» همسرش از ویلچر برقی استفاده می‌کند و هزینه‌های تعمیرش چندسالی است «محسن» را نگران کرده. «برای یک لاستیکش نزدیک ۶۰۰ هزار تومان دادم.»
تخت، تشک، ویلچر و عصای سفید و… تجهیزات مورداستفاده معلولان جسمی، حرکتی است. تجهیزاتی که به مرور زمان دستخوش افزایش قیمت بودند. «دوره‌ای دلار ۴، ۵ هزار تومان بود، الان قیمتش به ۳۰ هزار تومان رسیده.
این یعنی افزایش چندبرابری قیمت تجهیزات توانبخشی.» در برهه‌هایی دلار روند کاهشی به خود دیده، اما قیمت تجهیزات روند کاهشی به خود ندیده‌اند. «ویلچری که ۵۰۰ هزار تومان می‌خریدیم، الان کمتر از ۳ میلیون تومان نمی‌توانیم بخریم.»
تورم در کنار تاثیرگذاری بر مسکن، خودرو و … جامعه افراد دارای معلولیت را هم هدف قرار داده. تورمی که همه‌ساله تجهیزات توانبخشی را تحت‌تاثیر قرار داد تا گرانی این تجهیزات مشکل دیگری برای افراد دارای معلولیت شود.
به گفته مدیرعامل جامعه معلولان ایران مشکلات این قشر از سال ۹۷ با عملی‌شدن تحریم‌های سفت‌وسخت بیشتر شد. تحریم‌هایی که تورم افسارگسیخته را به اقتصاد تحمیل کرد و در این میانه تجهیزات توانبخشی هم مستثنا نشدند. «از سال ۹۷ قیمت وسایل توانبخشی چندین برابر شده است.» «کامران عاروان» از تولید داخلی تجهیزات توانبخشی خبر می‌دهد. «اغلب مواد اولیه این تولیدات وارداتی‌اند. بخشی از تجهیزات هم وارداتی‌اند که متقاضی خاص خودشان را داشتند.»
سمعک، ویلچر، عصا و … برای فرد دارای معلولیت یعنی یکی از اعضای بدنش. «لوازم توانبخشی مانند اعضای بدن فرد معلول‌اند. بی‌کیفیت بودن لوازم توانبخشی به مرور زمان باعث آسیب جدی به بدن فرد معلول می‌شود. ویلچر غیراستاندارد فرد معلول را دچار آسیب جدی از ناحیه ستون‌فقرات، کلیه و مثانه می‌کند.»
لوازم توانبخشی مانند اعضای بدن فرد معلول‌اند. بی‌کیفیت بودن لوازم توانبخشی به مرور زمان باعث آسیب جدی به بدن فرد معلول می‌شود. ویلچر غیراستاندارد فرد معلول را دچار آسیب جدی از ناحیه ستون‌فقرات، کلیه و مثانه می‌کند.
تحریم‌ها قیمت لوازم توانبخشی را بالا برد؛ اتفاق نامبارکی که از سال ۹۷ شروع شد و هنوز هم ادامه دارد. به گفته «عاروان» اجناس وارداتی هم دست نیافتنی شده‌اند. درواقع جنس باکیفیت توانبخشی از سبد خانوار فرد دارای معلولیت گران‌تر است. «با وجود قیمت بالای اجناس باکیفیت فرد به خرید تولیدات داخلی مبادرت می‌کند؛ تولیداتی که اغلب با ایرادات جدی روبه‌رو هستند. به عنوان نمونه عصای مچی اغلب باعث آسیب جدی به فرد دارای معلولیت شده، چون شکسته و فرد به سمت زمین سقوط کرده است.»
قیمت‌ها افزایشی بودند، اما به همان تناسب کیفیت ارتقایی به خود ندیده است. به اعتقاد مدیرعامل جامعه معلولان ایران تولیدکنندگان داخلی استاندارد‌های تعریف‌شده از سوی سازمان استاندارد را رعایت نمی‌کنند؛ بنابراین فرد دارای معلولیت مجبور است جنس گران و بی‌کیفیت تهیه کند. «از یک‌سو گرانی بلای جان فرد معلول است و از سوی دیگر لوازم بی‌کیفیت.
هر دو این‌ها برای فرد دارای معلولیت عارضه دارد.» لوازم توانبخشی کیفیت لازم را ندارند و این یعنی استهلاک بدن فرد در بلندمدت. «متاسفانه اغلب این تجهیزات تحت پوشش بیمه نیستند، به غیر از نیرو‌های مسلح.»
واقعیت تلخ این است که خدمات درمانی، تامین اجتماعی و نه هیچ بیمه دیگری وسایل توانبخشی را تحت‌پوشش ندارند. «به‌تازگی شورای‌عالی بیمه یکسری خدمات توانبخشی را تحت پوشش بیمه سلامت قرار داده است.» به باور «عاروان» گرانی لوازم توانبخشی هزینه مضاعفی بر خانواده فرد دارای معلولیت است. «عملا افراد دارای معلولیت را رها کرده‌ایم تا به تنهایی با مشکلات‌شان دست‌وپنجه نرم کنند.»
طبق گزارش‌ها و خبر‌ها چیزی حدود ۴۲۰ هزار تومان مستمری فرد دارای معلولیت است؛ البته معلولیت با شدت بالا. معلولان جسمی و حرکتی و ضایعه نخاعی‌ها هم حدود یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حق پرستار دارند. شاید چیزی حدود ۷۰۰-۶۰۰ هزار تومان هم سهم معیشتی فرد دارای معلولیت می‌شود.
یعنی چیزی حدود ۲ میلیون و ۳۰۰، ۲۰۰ هزارتومان عایدی فرد دارای معلولیت است. مدیرعامل جامعه معلولان ایران این سوال را مطرح می‌کند که با این عایدی چطور می‌توان زندگی پرهزینه یک معلول را چرخاند؟ «فرد دارای معلولیت تنها هزینه تجهیزات توانبخشی را ندارد، هزینه حملونقل، مسائل بهداشتی و درمانی و … هم هستند.»
به گفته «عاروان» یک ویلچر استاندارد دو نهایتا سه سال عمر مفید دارد و بعد از آن باید تعویض شود. «ویلچر بعد از ۲، ۳ سال حالت اصلی‌اش را از دست می‌دهد و در نتیجه به بدن آسیب می‌رساند.» اگرچه گرانی تجهیزات توانبخشی باعث شده اغلب افراد دارای معلولیت ویلچرهای‌شان را برای تعمیر ببرند تا سال‌های بیشتری از آن استفاده کنند، چون توانایی خرید ویلچر جدید را ندارند. «شاید بهزیستی ویلچر بدهد، اما کیفیت لازم را ندارد.»
در میان تولیدات داخلی ویلچر باکیفیت هم به چشم می‌خورد، اما با قیمت بالا. «یکسری شرکت‌ها ویلچر باکیفیت تولید می‌کنند، اما قیمت تمام‌شده‌اش بالاست. اگرچه همین شرکت‌ها هم در آستانه ورشکستگی‌اند، چون دولت‌ها حمایت لازم را از تولیدکنندگان تجهیزات توانبخشی داخلی ندارد.»
«عاروان» از شرکت‌های دانش‌بنیان هم گلایه دارد. «شرکت‌های دانش‌بنیان همه‌چیز تولید می‌کنند به غیر از ویلچر باکیفیت مقرون‌به‌صرفه.» تجهیزات توانبخشی قیمت‌شان را بالا کشیده‌اند تا افراد دارای معلولیت مشکلات بیشتری را تحمل کنند. «در بازار تجهیزات توانبخشی هم دچار دلال‌بازی هستیم. درواقع در قیمت‌گذاری‌ها رعایت حال فرد دارای معلولیت نمی‌شود، چون باور غالب این است که فرد نیاز دارد، بنابراین با هر قیمتی خرید می‌کند.»
آماری از جامعه افراد دارای معلولیت در دست نیست و این یعنی فقر آماری. به باور «عاروان» فقر آماری باعث شده تا آمار دقیقی از تعداد معلولان کشور در دست نباشد. «فقر آماری باعث شده تا آماری از وضعیت و شرایط اقشار در دست نباشد. درواقع ما به این فهم رسیدیم که در اولویت نیستیم.»
به گفته مدیرعامل جامعه معلولان ایران آمار‌های بهزیستی هم خلاصه می‌شود در افراد تحت پوشش‌شان. یعنی افرادی که در بهزیستی کد و پرونده دارند. «بسیاری از افراد دارای معلولیت شناسایی نشده‌اند یا جایی ثبت نکرده‌اند؛ بنابراین باید گفت تعداد معلولان بیشتر از آماری است که بهزیستی اعلام می‌کند.» «عاروان» تاکید می‌کند که آماری از اینکه چه تعداد بر اثر تصادف معلول شده‌اند یا مسائل ژنتیکی و … در دست نیست.
«در غیاب آمار‌ها برنامه‌های مختص این قشر هم به‌درستی اجرایی نمی‌شود، چون نیاز‌های جامعه هدف شناسایی نشده است.» عدم‌شناخت از افراد دارای معلولیت باعث شده تا احساسات، نیاز‌ها و … این قشر هم نادیده گرفته شود. «تولیدکننده معلول را نمی‌شناسد. به عنوان مثال ویلچر‌ها همیشه همین‌گونه بوده‌اند یکدست مشکی. شاید باور این است که، چون معلول است هر چیزی تولید شود باید استفاده کند.»
«دوسالی است اغلب معلولان توانایی خرید ویلچر جدید را ندارند.» «قهرمانی» جزو جامعه معلولان و تعمیرکنندگان ویلچر است. «فروشنده ویلچر ارتوپدی و ورزشی‌ام.» شرایط اقتصادی که سخت‌تر شد، فروش اقساطی را باب کرد. «اعلام کرده‌ام اقساطی می‌دهم، اما کسی توانایی پرداخت اقساط را هم ندارد.»
ویلچر‌های ساخت داخل هم بخشی از بازار را به نام خود کرده‌اند. «ویلچر‌های ارتوپدی حدود ۲۵ میلیون تومان قیمت دارد. ویلچر‌هایی هم حدود ۳۵ میلیون قیمت دارد. معلولی که ماهانه ۴۲۰ هزار تومان مستمری دارد، توانایی خرید چنین ویلچری را دارد؟»
ویلچر‌های برقی هم در کنار آسایشی که برای فرد معلول دارد، دردسر‌های خاص خودش را هم دارد. «یک لاستیک کوچکش چیزی حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان هزینه دارد. اگر ویلچر ورزشی باشد حدود ۳ تا ۴ میلیون هزینه تعویض یک لاستیک است.»
قیمت در تولیدات داخلی کمی تعدیل می‌شود. «فرد معلولی که شغل ندارد چطور اقساط ۲۵ میلیون تومان را پرداخت کند؟ این‌ها درد است برای معلول.» ویلچر‌های داخلی ۴ تا ۵ میلیون قیمت دارد.
«ویلچر‌های داخلی سنگین‌اند و دو نفر باید حملش کنند.» پایین‌ترین قیمت داخلی‌ها به ۵ میلیون تومان می‌رسد. «عمر مفید ویلچر‌های داخلی حدود ۶ ماه بیشتر نیست. جنس‌شان هم استیل است و همین باعث سنگین شدنش می‌شود. ویلچر باید آلومینیوم باشد.»