بورس کالای ایران، نسبت به مدت مشابه در سال‌های قبل، رفتار متفاوتی نشان داد و نمودار قیمت بسیاری از کالاها از جمله محصولات پتروشیمی شیب منفی داشت. به‌طورکلی، صنایع مختلف از سه ماهه دوم ۲۰۲۲ (نیمه اول ۱۴۰۱)، رکود جهانی را تجربه کردند و روندهای نزولی به بورس کالای ایران محدود نمی‌شد. در این گزارش، روند عرضه و تقاضای محصولات شیمیایی در شش ماهه ابتدایی امسال را مورد بررسی قرار می‌دهیم و پیش‌بینی‌های موجود درباره آینده بازار را نیز بیان خواهیم کرد.
در ایران، علاوه بر علت‌هایی مثل کمبود گاز جهانی، عوامل دیگری مثل نرخ ارز هم روی عرضه و تقاضای مواد پتروشیمی تأثیرگذار است؛ به‌همین‌دلیل در بعضی موارد، نوسان‌های بازار ایران با آنچه در بازار بین‌الملل وجود دارد، متفاوت است. در ادامه عوامل موثر روی قیمت مواد پتروشیمی و محصولات شیمیایی را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا بهتر متوجه شوید علت نوسان‌های نرخ این محصولات چه بود.
قیمت مواد پتروشیمی در ایران، براساس نرخ جهانی و نرخ دلار نیمایی تعیین می‌شود که نرخ دلار در ماه‌های اخیر به‌شدت بی‌ثبات بوده است. بسیاری از خریداران در ماه‌های ابتدایی تابستان منتظر نتیجه طرح احیای برجام و ثبات دلار بودند. در این مدت دلار در کانال قیمتی نزدیک به ۳۰ هزار تومان باقی مانده بود. با مشخص شدن ناموفق بودن نتیجه مذاکرات، احیای برجام و از بین رفتن احتمال افت نرخ دلار، خریداران دوباره وارد بازار شدند و تقاضا برای محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران بیشتر شد و معامله‌گران، معاملات را از سر گرفتند.
بحران انرژی، یک مشکل جدی در جهان است که در ماه‌های اخیر بیش از پیش نمایان شده است. این بحران بسیاری از صنایع را با مشکل مواجه کرده و یکی از علت‌های رکود جهانی محسوب می‌شود. کمبود گاز جهانی میزان عرضه و تقاضا را در سطح بین‌الملل کاهش داده است.
رکود اقتصاد جهانی میزان تقاضا برای نفت خام را کاهش داد و قیمت آن کم‌تر شد. نرخ و میزان عرضه و تقاضای نفتا و گاز مایع، هم تا حد زیادی از نفت خام تأثیر می‌پذیرد. البته در شهریور ماه ۱۴۰۱، روند نرخ نفتا کمی صعودی شد و توانست به بالاترین قیمت خود در سال ۲۰۲۲ برسد.
روند نمودار محصولات پتروشیمی تا زمانی که تقاضا در بازار وجود داشت، شیب ملایم صعودی را تجربه می‌کرد؛ اما با بلاتکلیف شدن نرخ دلار و خروج خریداران از بازار، میزان تقاضا کم‌تر شد و نمودارها شیب منفی گرفتند. همچنین میزان تقاضا برای مواد شیمیایی به‌خاطر رکود جهانی، در سطح بین‌الملل نیز کاهش پیدا کرد؛ به‌همین‌دلیل ارزش آن کم‌تر شد.
رکود جهانی، جنگ اوکراین، کمبود انرژی و تحریم‌ها باعث شد تقاضای مشتریان خارجی برای تولیدات کارخانه‌های ایرانی کم‌تر شود و حجم صادرات کاهش پیدا کند. البته میزان صادرات در بازه‌های زمانی مختلف، متفاوت بوده است و به‌همین‌دلیل حجم صادرات، یکی از علت‌های نوسان قیمت در شش ماهه ابتدایی ۱۴۰۱ محسوب می‌شود.
محصولات پتروشیمی، در شش ماهه ابتدایی امسال بین دلاری که روند صعودی داشت و بازار جهانی که در رکود بود، قرار داشتند. درهر بازه زمانی، یکی از این عوامل روی قیمت مواد شیمیایی تأثیر می‌گذاشت، به‌همین‌علت نوسان‌های بازار ایران نسبت به سایر کشورها، بیشتر بود.
در تیر و مرداد ۱۴۰۱، خریداران به نتیجه احیای برجام و کاهش قیمت دلار امیدوار بودند، به‌همین‌دلیل کم‌تر خرید می‌کردند؛ اما با فرا رسیدن نیمه دوم شهریور، از نتیجه مثبت احیای برجام ناامید شدند و دانستند که نرخ ارز کم‌تر نخواهد شد؛ در نتیجه دوباره وارد بازار شدند و تقاضا را افزایش دادند. در هفته آخر شهریور نیز میزان عرضه محصولات مختلف کارخانه‌ها در بورس کالا، کاهش پیدا کرد و به‌دنبال آن حجم معاملات بازار هم کم‌تر شد.
در حال حاضر، سود فروش محصولات پتروشیمی برای بسیاری از کارخانه‌ها کم شده و صرفه اقتصادی ندارد. آن‌ها میزان تولیدشان را به حداقل رسانده‌اند و مشغول کارهای دیگری مانند تعمیرات هستند تا تلاطم بازار بخوابد و برای تولید، استراتژی‌های تازه بچینند. به‌طورکلی، این افت‌و‌خیزها در بازار محصولات شیمیایی بر بازارهای دیگر داخلی نیز موثر بوده و قیمت آهن، مسکن و … را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
از میان محصولات پتروشیمی، احتمال اینکه تقاضا برای قیمت نفتا و گاز طبیعی، به‌خاطر نزدیکی فصل سرما، افزایش پیدا کند، وجود دارد. البته از آنجایی‌که خط لوله نورد استریک یک، از روسیه وارد اروپا می‌شود، بسیاری از کشورهای اروپایی تصمیم گرفته‌اند در زمستان امسال، به جای گاز، از نفت استفاده کنند. بنابراین احتمال افزایش قیمت نفت خام در زمستان امسال وجود دارد که به‌دنبال آن، بهای سایر محصولات پتروشیمی هم افزایش پیدا می‌کند.
سخن پایانی
در این گزارش عوامل تأثیرگذار و روند قیمت مواد شیمیایی در ۶ ماهه ابتدایی امسال را بررسی کردیم. با وجود اینکه احتمال می‌رود در ماه‌های آتی میزان تقاضا و قیمت محصولات پتروشیمی افزایش پیدا کند، اما فعالان بازار اطمینان صددرصدی نسبت به این موضوع ندارند و باید نرخ‌ها را به صورت روزانه بررسی کنند. ما در مجموعه گرفت، نرخ به‌روز محصولات پتروشیمی را قرار می‌دهیم تا فعالان این بازار، به یک مرجع اطلاعاتی معتبر دسترسی داشته باشند.
منبع: gereft.com