به گزارش فرارو به نقل از فارین افرز، در ژوئن ۲۰۲۰ میلادی ارتش چین و هند در دره گالوان منطقه‌ای ناهموار و دورافتاده در امتداد مرز مورد مناقشه بین دو کشور با یکدیگر درگیر شدند. در جریان آن درگیری بیست سرباز هندی و دست کم چهار سرباز چینی کشته شدند و بحث در مورد پیامد‌های درازمدت این درگیری‌ها بالا گرفت. برخی از تحلیلگران بر این باور بودند که روابط چین و هند به زودی از طریق برگزاری جلسات منظم در سطوح بالا، افزایش سرمایه‌گذاری چین در هند و مبادلات دفاعی و هماهنگی چندجانبه به حالت عادی باز خواهد گشت.
به نظر می‌رسید حجم همراه با رکورد تجارت دوجانبه دو کشور و سفر «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین به هند در مارس ۲۰۲۲ میلادی از این ایده حمایت می‌کرد که دو کشور می‌توانند اختلاف مرزی را کنار بگذارند و روابط‌شان را تقویت کنند. توافق مقام‌های چینی و هندی در ماه سپتامبر برای عقب‌نشینی از مواضع تحت درگیری در امتداد یکی از بخش‌های مرزی در منطقه لاداخ ناحیه که ارتش دو کشور از سال ۲۰۲۰ میلادی در آنجا با یکدیگر رو در رو شده بودند نیز به همین ترتیب بود. با این وجود، آن نزدیکی ظاهری گسست‌های واقعی را پنهان کرده بود.
سیاستگذاران هندی از وقوع بحران مرزی در سال ۲۰۲۰ میلادی شوکه شده بودند، زیرا آنان تجاوز از سوی چین را مقصر و عامل اصلی معضل می‌دانستند و این موضوع کماکان منبع نگرانی و تنش است. سیاست‌های داخلی و خارجی هند در واکنش به تهدیدات ناشی از اقدامات چین تغییر کرده است و احیای وضعیت قبلی در روابط دوجانبه بعید به نظر می‌رسد. در آینده قابل پیش بینی، رویکرد هند به چین از چیزی که می‌توان آن را تعامل رقابتی توصیف کرد همان طور که «ویجای گوخاله» وزیر خارجه اسبق هند گفته بود به رویکرد همزیستی رقابتی اگر نگوییم همزیستی مسلحانه تغییر پیدا می‌کند.
من دو سال پیش در مقاله‌ای دیگر در «فارین افرز» این موضوع را مطرح کرده بودم که اقدامات چین باعث می‌شوند تا پکن هند را از دست بدهد. اکنون به جرات می‌توان گفت که چین هند را از دست داده است.
هند دست کم از اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی زمانی که اختلافات‌اش با چین بر سر تبت (ایالت هیمالیا که چین در سال ۱۹۵۱ میلادی ضمیمه خاک خود کرد) و مرز‌های نامشخص دو کشور آشکار شد چین را به عنوان یک تهدید تلقی کرده است. این اختلافات منجر به یک جنگ تمام عیار در سال ۱۹۶۲ میلادی شد که با از دست دادن قلمرو هند به عنوان یک فاجعه برای دهلی نو پایان یافت. با این وجود، پس از یک بحران در فاصله سال‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۸۷ میلادی مرز دو کشور نسبتا آرام باقی ماند وضعیتی که با چندین توافق تسهیل شد توافق‌هایی که حاصل مذاکرات ۲۵ساله دهلی نو و پکن بودند.
این تنش‌زدایی هم چنین تعامل گسترده‌تر چین و هند را به ویژه در عرصه‌های اقتصادی و چندجانبه فراهم ساخت. تنها پس از به قدرت رسیدن «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین بود که وضعیت مرزی بین دو کشور دوباره مطرح شد و با بن بست‌های نظامی در سال‌های ۲۰۱۳.۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ میلادی و رقابت چین و هند در نقاط دیگر تشدید شد. دو کشور برای کسب موقعیت و جایگاه در کشور‌های جنوب آسیا و درون سازمان‌های بین المللی با یکدیگر رقابت می‌کردند.
با توجه به چنین شرایطی رویداد‌های لاداخ در سال ۲۰۲۰ باعث شد خشونت از چندین آستانه عبور کند از جمله آن که اولین تلفات در ۴۵ سال گذشته را برجای گذاشت ومنجر به اولین تیراندازی در چندین دهه اخیر در آن منطقه شد. هند چین را به نقض قرارداد‌های مرزی متهم کرده است و در نتیجه سیاستگذاران هندی نگران چشم‌انداز اقدامات نظامی بیش‌تر نیرو‌های چینی هستند. از بین رفتن اعتماد میان هند و چین پیامد‌های بلند مدتی برای مرز‌های نابسامان و روابط گسترده‌تر میان دو کشور دارد.
پکن خواستار کنار گذاشته شدن بحران مرزی و از سرگیری همکاری‌های دیپلماتیک، دفاعی و اقتصادی شده است. با این وجود، دهلی نو خواستار عقب نشینی بیش‌تر نیرو‌های نظامی از مناطق مورد اختلاف و کاهش تنش یعنی معکوس کردن روند افزایش نیرو‌های نظامی در مناطق مرزی می‌باشد. بعید به نظر می‌رسد که چین شرایط هند را بپذیرد و هند نیز به طور یکجانبه تنش را کاهش نخواهد داد.
علاوه بر این، هند معتقد نیست که می‌توان موضوع مرزی را کنار گذاشت. آن کشور صلح و آرامش در مرز‌ها را پیش شرط روابط عادی چین و هند می‌داند. «نارندرا مودی» نخست وزیر هند در ماه سپتامبر در حاشیه نشست سران سازنمان همکاری شانگهای با شی دیدار نکرد. این تصمیم پیام واضحی بود مبنی آن که هند هنوز تمایلی به بازگشت به رابطه معمول خود با چین ندارد.
درگیری در سال ۲۰۲۰ میلادی دیدگاه‌های رسمی و عمومی چین در مورد هند را سخت‌تر کرد از جمله در میان نسل تازه‌ای که جنگ چین و هند در سال ۱۹۶۲میلادی برایشان خاطره‌ای دور بود. همراه باعدم شفافیت چین در مورد شیوع کووید -۱۹ جنگ در مرز بسیاری از هندی‌ها را متقاعد کرده که چین چالشی قریب الوقوع و حاد برای کشورشان ایجاد می‌کند. این تحولات به این ایده پایان داد که دو کشور می‌توانند از طریق توافق‌های مرزی و همکاری‌های گسترده‌تر به ویژه اقتصادی تنش‌های سیاسی را کاهش دهند. اقدامات چین بری تقویت قابلیت‌های نظامی و زیر ساخت‌ها اکراه هند برای بهبود روابط‌اش با پکن را افزایش داده است.
تلقی از چین به عنوان یک بازیگر متخاصم و غیرقابل اعتماد به نوبه خود تغییراتی را در مرز ایجاد کرده است. هر دو طرف حضور نظامی خود را در مرز تقویت کرده اند. خط کنترل واقعی بین سرزمین‌های تحت کنترل هند و چین در حال حاضر بیش‌تر شبیه به خط کنترل شدیدا نظامی شده بین هند و پاکستان است. هم چنین، هند برخی از نیرو‌هایی که در جبهه مرزی با پاکستان حضور داشتند یا در عملیات ضد شورش در شمال شرقی آن کشور شرکت می‌کردند را برای دفاع از مرز با چین در مناطق مرزی با آن کشور مستقر ساخته است.
هند در حال ایجاد زیرساخت‌های نظامی و دو منظوره در سراسر منطقه مرزی است تا با پکن برابری کند. این تلاش‌ها صرفنظر از هرگونه توافق دوجانبه برای حل بحران مرزی فعلی ادامه خواهد داشت، زیرا هند کماکان نگران تلاش‌های بیش‌تر چین برای تصرف زمین‌های هند خواهد بود.
تشدید نگرانی در مورد چین در سیاست داخلی هندوستان نیز آشکار شده است. دولت مودی از ابتدا به دنبال افزایش روابط اقتصادی با چین با اعمال محدودیت‌ها یا نظارت بیش‌تر بر طیفی از فعالیت‌های چین در هند بوده است. این رویکرد نه برای از بین بردن روابط اقتصادی بین دو کشور بلکه برای کاهش آسیب پذیری‌های هند در بخش‌های حیاتی طراحی شده است. بدبینان به این رویکرد به رکود بالای تجارت دوجانبه هند و چین به عنوان معیاری برای شکست رویکرد مودی اشاره می‌کنند با این وجود، واقعیت آن است که تجارت هند با چین در سال گذشته تقریبا ۱۵ درصد کندتر از تجارت آن با سایر نقاط جهان رشد کرده است.
علاوه بر این، برای ارزیابی دقیق رویکرد باید چندین سال صبر کرد. مقام‌های هندی محدودیت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری چینی‌ها و دسترسی چین به قرارداد‌های تدارکات عمومی هند و فعالیت شرکت‌ها یا سازمان‌های چینی در بخش‌های مهم اقتصادی، فناوری، مخابرات، جامعه مدنی و آموزش ایجاد کرده اند. دولت‌های ایالتی هند و شرکت‌های دولتی برخی از توافق‌ها با شرکت‌های چینی را به حالت تعلیق درآورده‌اند یا از آن خارج شده اند.
هند چندین اپلیکیشن محبوب چینی از جمله پلتفرم رسانه اجتماعی تیک تاک را ممنوع کرده و شرکت‌های مخابراتی چینی را از شبکه اینترنت نسل پنجم خود کنار گذاشته است. مقام‌های اجرایی هند شرکت‌های چینی را به اتهام نقض قوانین مالیاتی یا انتقال داده هدف قرار می‌دهند. هم چنین، تنش با پکن دهلی نو را به تلاش برای کاهش وابستگی اقتصادی هند به چین و سوء استفاده از تمایل سایر کشور‌ها برای انجام این کار سوق داده است. دولت مودی با انتقاد از توافق نامه‌های تجاری با چین به این دلیل که بر مشاغل، کشاورزان و کارگران هندی تاثیر منفی گذاشته درصدد امضای قرارداد‌هایی با استرالیا، کانادا، اسرائیل، امارات متحده عربی، بریتانیا و اتحادیه اروپا بوده است.
هم چنین، هند به دنبال تامین سرمایه‌گذاری بیش‌تر از منابع جایگزین نه تنها در غرب بلکه در اقیانوس آرام و خاورمیانه بوده است به ویژه در بخش‌هایی مانند انرژی خورشیدی، داروسازی، و الکترونیک که تلاش می‌کند در آن حوزه‌ها تولید داخلی را تقویت کند و اتکای بیش از حد به واردات چین را کاهش دهد.
در مورد انتخاب‌های گسترده‌تر سیاست خارجی، بحران مرزی منجر به همسویی بیش‌تر هند با کشور‌هایی شده که می‌توانند به تقویت موقعیت آن کشور در رابطه با چین در عرصه‌های دفاعی، امنیتی اقتصادی و فناوری حیاتی کمک کنند. چنین شرکایی برای هند عبارتند از استرالیا، فرانسه، ژاپن، کره جنوبی، بریتانیا و ایالات متحده.
هند مدتهاست که به دنبال حفظ خودمختاری استراتژیک خود بوده و از عضویت در اتحاد‌ها خودداری می‌ورزید. با این وجود، دست کم در شرایط فعلی همسویی هند با کشور‌های دیگر برای مقابله با تهدید چین دیده می‌شود. هند اکنون حاضر است با ایالات متحده حتی با پذیرش خطر افزایش خشم چین همکاری نزدیک‌تری داشته باشد. هند در اکتبر ۲۰۲۰ میلادی قرارداد اطلاعات مکانی را با ایالات متحده امضا کرد. هم چنین، هند در حال انجام تمرینات نظامی در سطوح بالا با ارتش ایالات متحده در نزدیکی مرز چین و هند در ماه جاری است.
علیرغم مخالفت‌های چین و روسیه، هند مشارکت فعالی در شراکت هند و اقیانوسیه در کنار استرالیا، هند، ژاپن و ایالات متحده داشته است. هند در ژوئن ۲۰۲۲ میلادی یک توافق نامه مشترک همکاری لجستیک با ویتنام امضا کرد. هند در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی توافق نامه‌ای مبنی بر فروش موشک‌های براهموس (که به صورت مشترک توسط هند و روسیه ساخته شده اند) را با فیلیپین امضا کرد.
هند زمانی حساسیت‌های چین را در مورد تهدیداتی که متوجه حاکمیت آن کشور می‌شد مورد توجه قرار داد. دهلی نو دیگر مشابه قبل در برابر چین متواضع نیست. مودی به طور علنی به تماس‌هایی که با «دالایی لاما» رهبر معنوی تبت داشته اعتراف کرده است در حالی که پیش‌تر نسبت به علنی ساختن این موضوع بی‌میل بود. نیروی هوایی هند شرایط سفر یک ماهه دالایی لاما به لاداخ را در ژوئیه ۲۰۲۲ تسهیل کرد.
با انحراف از رویه معمول، وزارت خارجه هند در ماه سپتامبر دو بار به گزارش حقوق بشری سازمان ملل متحد در مورد «بدرفتاری جدی با اقلیت ها» در داخل چین اشاره کرد. در هفته‌های اخیر، دولت هند به شدت در مورد «نظامی‌سازی تنگه تایوان» توسط پکن صحبت کرده و از تکرار و تایید سیاست «چین واحد» (که تایوان را بخشی از چین و جمهوری خلق چین را تنها دولت قانونی چین می‌داند) خودداری ورزیده است.
هم چنین، بحران مرزی چین و هندوستان باعث تقویت دیدگاه استقبال از حضور نیرو‌های امریکایی در جنوب آسیا و منطقه اقیانوس هند از سوی دهلی نو شده است. در سالیان گذشته دهلی نو از توافق دفاعی ایالات متحده و مالدیو استقبال کرده است توافقی که اجازه سوخت گیری هواپیما‌های شناسایی امریکایی در جزایر آندامان در خلیج بنگال را می‌دهد. هم چنین، هند به جلوگیری از تلاش‌های چین برای از بین بردن مشارکت امنیتی بین استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده موسوم به آکوس کمک کرد. علاوه بر این، هند با ایالات متحده و سایر شرکای خود مانند ژاپن برای ارائه جایگزین‌های دیپلماتیک، امنیتی و اقتصادی و مقابله با نفوذ فزاینده چین در کشور‌های همسایه در جنوب آسیا همکاری می‌کند.
همزمان با نزدیک شدن هند به ایالات متحده و متحدان سنتی آن کشور، روابط آن دهلی نو با چین و گروه‌های مورد حمایت روسیه متوقف شده است. بحران مرزی محدودیت‌های نهادها و سازمان‌هایی مانند بریکس (شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی)، سازوکار مثلث روسیه – هند - چین موسوم به ریک و سازمان همکاری شانگهای را آشکار ساخته است. این نهادها، سازمان‌ها و سازوکار‌ها به عنوان پلتفرم‌های غیر غربی زمانی که هند احساس می‌کرد توسط غرب نادیده گرفته می‌شود برای آن کشور مفید قلمداد می‌شد.
با این وجود، امروز هند مشاهده می‌کند که چین بیش از هر کشور غربی‌ای برای منافع منطقه‌ای و جهانی دهلی نو محدودیت ایجاد می‌کند. علاوه بر آن، تلاش‌های پکن و مسکو برای تغییر شکل دادن آن سازوکار‌ها و تبدیل‌شان به پلتفرم‌های ضد غربی کاربرد آن را برای هند محدود می‌سازد. این بدان معنا نیست که هند از این گروه‌بندی‌ها خارج می‌شود چرا که نمی‌خواهد با خروج خود باعث ایجاد خلاء شود تا چین آن را پر کند بلکه به طور هماهنگ‌تر روابط خود را با کشور‌های «جنوب جهانی» خارج از هر گروه‌بندی با چین و روسیه تعمیق می‌بخشد.
با این وجود، سیاست گذاران غربی باید عواملی را که می‌تواند سرعت و گستردگی همسویی هند با کشور‌هایی مانند ایالات متحده علیه چین را محدود کند، در نظر بگیرند. نخست آن که هند تهدیدات چین را متفاوت از شرکای خود اولویت‌بندی می‌کند. علیرغم تمرکز کشور‌های غربی بر چالش‌های دریایی متوجه از جانب چین در اقیانوس هند و اقیانوس آرام هند توجه و منابع قابل توجهی را برای مقابله با چالش چین و پاکستان در مرز خود اختصاص خواهد داد.
این امر قاره‌ای رویکرد هند را نسبت به سایر مسائل هند و اقیانوس آرام شکل خواهد داد. برای مثال، دهلی نو در مورد اظهار نظر درباره تایوان با سایر کشور‌ها محتاط است، زیرا این نگرانی می‌تواند چین را برای اعمال فشار بیش‌تر بر مرز‌ها یا مناطق ناآرام هند مانند کشمیر و در شمال شرق کشور تحریک کند. هم چنین، مقام‌های هندی نمی‌خواهند چین مناقشه مرزی خود را از دریچه رقابت آمریکا و چین ببیند. تصمیم پکن برای وارد شدن به جنگ با هند در سال ۱۹۶۲ میلادی به دلیل این احساس بود که دهلی نو و واشنگتن برای تضعیف منافع چین در تبت با یکدیگر تبانی می‌کنند.
وابستگی هند به روسیه به عنوان شریک تجاری و فناوری دفاعی هر گونه احتمال تغیر سریع را کاهش خواهد داد. واکنش محتاطانه اولیه دهلی نو به تهاجم روسیه به اوکراین تا حدودی ناشی از نگرانی‌های این کشور در مورد تشدید بالقوه تحریکات چین در مرز با دهلی نو بود. دهلی نو نمی‌خواهد آمادگی نظامی خود را با ناراحت کردن روسیه، یک تامین کننده کلیدی دفاعی به خطر بیاندازد.
علاوه بر این، هند نمی‌خواهد روسیه را از موضع بی‌طرفی نسبی به نزدیکی به سوی چین در صورت بروز بحرانی دیگر میان چین و هند سوق دهد. هم چنین، هند می‌خواهد به مسکو چند جایگزین برای مشارکت با پکن ارائه دهد تا تعمیق بیش‌تر روابط چین و روسیه را به تعویق بیاندازد یا دست کم مختل سازد.
یکی دیگر از موانع در راستای همسویی مجدد هند و چین ممکن است آن باشد که مقررات اقتصادی و فناوری هند چین را عمدا یا سهوا هدف قرار داده و حمایت از صنایع داخلی را در اولویت قرار داده است این رویکرد می‌تواند همکاری اقتصادی و فناوری هند با شرکای غربی و هند و اقیانوس آرام را محدود سازد.
هم چنین، هند ممکن است به دلیل اولویت‌های امنیتی داخلی یا دیگر اقدامات لازم برای مقابله با تهدید ناشی از چین در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی به کُندی عمل کند. هند می‌تواند برای خرید زمان در برابر چین تلاش کند امری که باعث کاهش سرعت همکاری‌اش با شرکای همفکرش خواهد شد. هم چنین، سیاستگذاران هندی در مورد تمایل و توانایی بسیاری از شرکای آن کشور برای ایجاد توازن قوا در برابر چین تردید دارند.
چین با اقدامات خود در سال ۲۰۲۰ میلادی در مرز با هندوستان سال‌ها تعمیق روابط‌اش با هند را متوقف ساخته است. هم چنین، این تحرکات به طور معکوس باعث تقویت مشارکت هند با بسیاری از رقبای چین شده است. «سوبرهمانیام جایشانکار» وزیر امور خارجه هند اخیرا به دامنه گسترده رقابت بین دو کشور اشاره کرد و چشم اندازی بسیار متفاوت برای آسیا با آن چه پکن پیشنهاد کرد را ترسیم نمود.
شرکای هند از جمله ایالات متحده به این فکر کرده‌اند که تا چه حد می‌توان هند را در صف آرایی علیه چین قرار داد. این کشور‌ها باید با نگاه عملگرایانه همراه با حفظ جاه طلبی به هند نزدیک شوند. آنان باید انتظارات واقع بینانه‌ای در مورد آن چه که دهلی نو ممکن است در اقیانوس هند و اقیانوس آرام انجام دهد را با توجه به اولویت‌های مرزی، منطقه‌ای و داخلی هند در نظر گیرند. آنان باید بدانند علیرغم آن که هند با چین رقابت خواهد کرد این رقابت دقیقا مانند رقابت ایالات متحده یا ژاپن با چین نخواهد بود. با این وجود، آنان نباید جاه طلبی کمی داشته باشد و این موضوع که هند ممکن مخالف تعمیق همکاری باشد را به عنوان مفروض خود قرار دهند.
واقعیت آن است که دهلی نو در سالیان اخیر به سوی مشارکت بیش‌تر با آن کشور‌ها متمایل‌تر شده است. هند کشتی خود را در جهت بازیگرانی هدایت خواهد کرد که علاقمند به ایجاد توازن و تعادل قوای قدرت و نفوذ چین در منطقه و سراسر جهان هستند.