فعالیت بیش از حد انسان و تغییرات آب و هوایی تهدیدی برای از بین بردن حیات هزاران ساله رودخانه دجله در عراق است.
به گزاش فرارو، در کشور ۴۲ میلیونی عراق که منبع تمدن و کشاورزی به شمار می‌رود، بلایای طبیعی بی‌شمار است. از ماه آوریل، دما از ۳۵ درجه سانتیگراد فراتر می‌رود و طوفان‌های شن، انسان ها، حیوانات و ماشین‌ها را با یک لایه نارنجی پوشانده است.
پس از آن تابستان، فصل جهنم برای عراقی‌ها فرا می‌رسد، زمانی که دمای هوا به ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و به دلیل افزایش فشار روی شبکه، برق قطع می‌شود.
امروز عراق با خشکسالی، کاهش بارندگی، درجه حرارت بالا و تسریع بیابان‌زایی، به یکی از پنج کشور آسیب پذیر جهان در برابر پیامد‌های تغییرات آب و هوایی تبدیل شده است.
رودخانه دجله با کاهش بارندگی و همچنین سد‌های ساخته شده در ترکیه، جایی که رودخانه از آنجا سرچشمه می‌گیرد، تحت تأثیر قرار گرفته است.
خبرنگار خبرگزاری فرانسه در سواحل رودخانه، از سرچشمه عراقی در شمال تا جنوب، پرسه زد تا این فاجعه را که ساکنان را مجبور به تغییر شیوه زندگی خود کرد، برجسته کند.
سفر به رود دجله از کوه‌های کردستان در تقاطع عراق، سوریه و ترکیه آغاز می‌شود. ساکنان اینجا از طریق کاشت سیب زمینی و پرورش گوسفند امرار معاش می‌کنند.
بیبو حسن دولماسا که اهل یک روستا در منطقه فیشخابور است و ۴۱ سال سن دارد، نزدیک مرز ترکیه، می‌گوید: زندگی ما به دجله بستگی دارد، کار و کشاورزی ما به آن بستگی دارد. اگر سطح آب کاهش یابد، کشاورزی و کل منطقه ما تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. او توضیح می‌دهد: آب روز به روز در حال کاهش است.
مقامات عراقی و کشاورزان کرد در عراق، ترکیه را متهم می‌کنند که آب را با نگه داشتن در سد‌هایی که قبل از رسیدن به عراق بر روی رودخانه ساخته است، قطع کرده است.
آمار‌های رسمی این موضوع را تأیید می‌کند: سطح رودخانه دجله در بدو ورود از ترکیه در سال جاری از ۳۵ درصد میانگین مقداری که در ۱۰۰ سال گذشته به عراق سرازیر شده است، تجاوز نمی‌کند.
هر چه آب بیشتر حفظ شود، رودخانه کمتر جریان دارد. بغداد مرتباً از آنکارا می‌خواهد که آب بیشتری آزاد کند. در پاسخ، علی رضا گونای سفیر ترکیه در عراق، در ماه ژوئیه از عراقی‌ها خواست تا از آب موجود به نحو مؤثرتری استفاده کنند. وی در توییتی افزود: آب در مقیاس وسیع در عراق هدر می‌رود.
کارشناسان حتی در مورد روش‌های آبیاری بی رویه صحبت می‌کنند: مانند زمان سومری ها، کشاورزان عراقی همچنان برای آبیاری مزارع خود از روش غرقابی که منجر به هدر رفتن انبوه آب می‌شود استفاده می‌کنند.
در برخی نقاط، رودخانه شبیه گودال‌های آب باران است. حوضچه‌های کوچک آب در مسیر رودخانه دیالی تمام آن چیزی است که از شاخه رودخانه دجله در مرکز عراق باقی مانده است.
به دلیل خشکسالی، امسال مقامات سطح زیر کشت در سراسر عراق را به نصف کاهش دادند. از آنجایی که در دیالی آب کافی وجود ندارد، برداشت نخواهد شد.
ابومهدی، کشاورز ۴۲ ساله گفت: ما باید کشاورزی را کنار بگذاریم، دام‌های خود را بفروشیم و ببینیم کجا می‌توانیم برویم. ما در اثر جنگ آواره شدیم (ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰) حالا به خاطر آب مهاجرت خواهیم کرد، بدون آب آواره خواهیم شد و هرگز نمی‌توانیم در این مناطق زندگی کنیم.
ابومهدی ادامه می‌دهد: من برای حفر چاه به عمق ۳۰ متر پول قرض گرفتم، اما کاملاً شکست خورده بود و توضیح می‌دهد که آب شور حتی برای آبیاری یا برای حیوانات قابل استفاده نیست.
طبق آنچه بانک جهانی در پایان سال ۲۰۲۱ هشدار داده است، تا سال ۲۰۵۰، افزایش دمای یک درجه سانتیگراد و کاهش ۱۰ درصدی بارندگی منجر به کاهش ۲۰ درصدی آب شیرین موجود در عراق خواهد شد.
سازمان ملل متحد و چندین سازمان غیردولتی در ماه ژوئن هشدار دادند که کمبود آب و چالش‌های کشاورزی پایدار و امنیت غذایی محرک‌های اصلی مهاجرت روستا به شهر در عراق است.
بر اساس گزارشی که سازمان بین المللی مهاجرت در ماه اوت منتشر کرد، تا پایان ماه مارس ۲۰۲۲، بیش از ۳۳۰۰ خانواده به دلیل عوامل اقلیمی در ده استان مرکزی و جنوبی این کشور آواره شده اند.
تابستان امسال، سطح رودخانه دجله در بغداد به قدری کم بود که خبرگزاری فرانسه از مردان جوانی در حال بازی والیبال در وسط رودخانه فیلم گرفت.
وزارت منابع آب عراق دلیل این امر را رسوبات شن می‌داند. از آنجایی که این رسوبات به دلیل کمبود جریان آب دیگر به سمت جنوب تخلیه نمی‌شوند، در کف دجله جمع شده و با فاضلاب مخلوط می‌شوند که جریان آب رودخانه را با مشکل مواجه می‌کند.
تا همین اواخر دولت ماشین آلاتی را برای مکیدن شن‌های راکد بستر رودخانه می‌فرستاد، اما به دلیل کمبود منابع، بیشتر پمپ‌ها از کار افتادند.
هاجر هادی، فعال محیط زیست، ۲۸ ساله، می‌گوید که عدم آگاهی از گستردگی مشکل از سوی دولت و مردم وجود دارد.
این زن جوان در دانشگاه علوم زیستی درس خوانده است و از سال ۲۰۱۵ با سازمان غیردولتی عراق اقلیم سبز به ویژه در باتلاق‌ها برای حفاظت از محیط زیست و حمایت از آسیب پذیرترین جمعیت همکاری می‌کند.
او افزود: این طوفان‌های گرد و غبار از ناکجاآباد سرچشمه نمی‌گیرند، بلکه ناشی از افزایش بیابان‌زایی و کمبود فضای سبز است.
هاجر توضیح می‌دهد که کمبود آب از کشور‌های همسایه باعث افزایش خشکسالی و در نتیجه بیابان زایی می‌شود.
آخرین توقف خبرنگار خبرگزاری فرانسه در راس البیشه بود. ملا عادل الراشد، یک نخل‌کار ۶۵ ساله می‌گوید: به این نخل‌ها نگاه کنید، تشنه‌اند. به آب نیاز دارند، آیا آن‌ها را با یک فنجان آبیاری کنم؟ آب رود دجله و فرات تمام شده است، آب شیرین نیست، دیگر حیات نیست.
ملا عادل الراشد از مخازن آب شیرین می‌خرد تا خود و حیواناتش بنوشند. او می‌گوید که حتی حیوانات وحشی برای دریافت آب آشامیدنی از ساکنان به خانه‌ها می‌روند.
وی می‌افزاید: دولت به من آب نمی‌دهد، من آب می‌خواهم، می‌خواهم زندگی کنم، می‌خواهم کشاورزی کنم، همانطور که پدربزرگ هایم که درختان خرما کاشتند و از خرما بهره‌مند شدند.