زندگی در پایتخت و محله‌هایش، در کنار همه زرق و برق‌های چشمگیر و امتیازهایش، خطراتی به همراه دارد. خطراتی مانند «آلودگی صوتی» که گریز از آن امکان‌پذیر نیست و با توجه به موقعیت جغرافیایی و زندگی در محله‌های پر سر و صدا در معرض آن هستیم.
به گزارش همشهری، زندگی در کلان‌شهرها، پیامد‌های مثبت و منفی فراوان به همراه دارد که «آلودگی صوتی» یکی از مهمترین پیامد‌های منفی آن به شمار می‌آید. پیامد‌هایی که سلامت جسمی و روحی افراد را نشانه گرفته است.
برای درک بهتر و البته آزار دهنده آلودگی صوتی آن هم از نوع صدای موتورسیکلت‌ها و بوق ممتدشان، فقط کافی‌ست راهی خیابان‌های مانند خیام، ناصرخسرو و یا محدوده چهارراه پانزده خرداد شوید. آلودگی‌ای که اغلب صدای فریاد باربر‌ها و بازاریان نیز در آن می‌پیچد.
«نادر حسن‌پور» یکی از کسبه خیابان خیام است که دراین‌باره می‌گوید: «به نظرم، سر و صدا، جزو مواردی است که تقریبا هیچ وقت نمی‌شود به آن عادت کرد. مانند من که ۲۰ سال می‌شود در این خیابان مغازه دارم و سر و صدای این موتورسیکلت‌ها و همهمه عابران، اعصاب برایم نگذاشته است. تا به امروز هزار بار سعی کردم، شغل یا محیط کارم را تغییر دهم، ولی به دلایلی نشد که این اتفاق رخ دهد. خلاصه که با این اعصاب داغان، وقتی به خانه می‌رسم فقط و فقط دنبال سکوتم! نه مهمانی می‌روم و نه مهمان جرات می‌کند که به خانه‌مان بیاید! بیچاره همسر و فرزندانم!»
همسایگی با فرودگاه قدیمی مهرآباد و مجاورت با بزرگراه‌های مهم ورودی و خروجی در غرب تهران، از جمله ویژگی‌هایی است که ساکنان برخی محله‌ها مانند تهرانسر، مهرآباد یا شهرک دانشگاه تهران در ضلع غربی شهر، آزار می‌دهد.
«علی اکبر سخاوتی»، رئیس هیات امنای شهرک دانشگاه تهران در این ارتباط توضیح می‌دهد: «تصور کنید در کنار سر و صدای بزرگراه‌های اطراف شهرک، روزی ۳۰ تا ۵۰ فروند هواپیما نیز، آن هم به صورت شبانه روز، از بالای سر ما عبور می‌کند. نه می‌توانیم پنجره باز کنیم و نه به محوطه شهرک بیاییم و اوقات فراغت سپری کنیم. متاسفانه بیماری‌های شنوایی هم بین شهرک‌نشینان خیلی شایع است.»
«آرمان کریمی» ساکن محله تهرانسر می‌گوید: «درست است که آلودگی صوتی یکی از ویژگی‌های شهر به حساب می‌آید، اما باید از سوی مسئولان مربوطه تحت کنترل و حتی رو به کاهش باشد. نه اینکه سهم من و هم‌محله‌ای‌هایم از یک فرودگاه، سر و صدا‌های آزار دهنده باشد و سهم دیگران از آن، بهره‌مندی از خدمات حمل و نقل باشد.»
محله خزانه در منطقه ۱۶ یکی از آن محله‌های تهران است که اغلب آن را با صدای مترو می‌شناسند. «مریم سنگانه» از اهالی محله خزانه می‌گوید: «محله ما شلوغ از جمعیت است. این بدان معناست که در حالت عادی، صدا در محله ما زیاد است. حالا شما به این صدا‌های زیاد، صدای مهیب تردد مترو را هم اضافه کنید.
در این شرایط دیگر چیزی از آسایش و آرامش باقی نمی‌ماند. به ویژه آن محدوده‌هایی که مسیر مترو از زیر زمین به روی زمین انتقال داده می‌شود و از چند متری خانه‌های ما می‌گذرد. عایق صوتی نصب کرده‌اند، اما اثر چندانی ندارد.» «داریوش مهری» نیز از کسب محله است که می‌گوید: «خانه‌های این محله اغلب فرسوده و ناایمن هستند. آنقدر که حتی آلودگی صوتی هم بر ناایمنی آن‌ها می‌افزاید.»
ایستگاه‌های سنجش صوت در تهران از حدود سال ۱۳۸۸ فعال شده‌اند که بتدریج بر تعداد آن‌ها افزوده شده است. در حال حاضر ۳۶ ایستگاه در نقاط مختلف پایتخت، اطلاعات مربوط به کمیت و کیفیت صد‌های اطراف را ثبت، ضبط و پایش می‌کنند.
طبق نتایج حاصل از فعالیت این ایستگاه‌ها، مناطق ۲۲، ۵، ۲۰ و ۱۶ تهران تحت تاثیر مترو، مناطق ۲۰، ۱۶، ۱۷، ۱۸ تهران تحت تاثیر خطوط راه آهن بین شهری، مناطق ۱۰، ۹، ۲۱، ۲۲ تحت تاثیر فرودگاه مهرآباد و بزرگراه‌های مواصلاتی و منطقه ۱۲ تحت تاثیر تردد فراوان موتورسیکلت‌ها هستند.
«الهام کریمی»، کارشناس صوت واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوا تهران در این‌باره می‌گوید: «میانگین تراز صوتی در روز ۵۵ دی‌سی‌بل و در شب ۴۵ دی‌سی‌بل است. البته میانگین ذکر شده، در مناسبت‌های خاص سال، متغییر است. این میانگین در بزرگراه‌های تهران، روز‌ها حدود ۷۰ تا ۸۰ دسی‌بل است و از آن جایی که آمار‌های سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران ۷۰ درصد کاربری مجاور بزرگراه‌های شهر تهران را مسکونی عنوان کرده بنابراین میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌های پایتخت در ساعات روز ۱۵ تا ۲۵ دسی‌بل بالاتر از حد استاندارد است. با این حال، اجرای کامل طرح عایق‌بندی و تجهیز حاشیه برخی بزرگراه‌ها به دیواره‌های جاذب و کاهنده صدا (۷ متر)، رفع شکستگی عایق‌های صوتی اطراف مراکز خاص و رعایت مبحث ۱۸ ساختمان می‌توانند تا ۲۰ دسی بل، صدا را کاهش دهند.»
کریمی همچنین می‌افزاید: «جانمایی ایستگاه‌های سنجش صوت در نقاط گوناگون تهران براساس الگویی تنوع‌پذیر بوده تا به نمودار مناسبی از صدای شهر برسیم. طبیعی است که هر چه از منابع صدا مانند خیابان، بزرگراه و سایر مراکز شهری دورتر باشیم، محله‌ای آرام‌تر و با میزان صدایی به استاندارد صوت نزدیک‌تر، خواهیم داشت. لازم به ذکر است که مناطق ۱۵، ۱۱ و ۱۹ فاقد ایستگاه سنجش صوت هستند.»
براساس نقشه آنلاین پایگاه سنجش آلودگی صوتی تهران، بزرگراه حکیم در منطقه ۲ با ۷۳.۶ دسی بل، بزرگراه شهید گمنام در منطقه ۶ با ۷۱، محله نیروی هوایی در منطقه ۱۳ با ۷۰.۱ دسی بل، محله آذری در منطقه ۱۰ با ۷۲.۹ دسی بل، محله بعثت در منطقه ۱۶ با ۷۰.۵، محله امیرکبیر در منطقه ۱۲با ۷۲.۳، میدان خراسان در منطقه ۱۲ با ۷۴.۳، میدان نماز (شهر ری) در منطقه ۲۰ با ۷۰.۷ دسی بل، هشت نقطه قرمز تهران به حساب می‌آیند که با شاخص بالای ۷۰ دسی بل در وضعیت خطرناک قرار دارند.
نقاطی مانند بزرگراه شهید همت، شهران، میدان صنعت، تجریش، نیروی‌هوایی، بلوار هنگام (منطقه ۴)، بلوار شاهد در تهرانپارس و همچنین تقاطع خیابان حافظ و انقلاب با میانگین ۶۵ تا ۷۰ دسی بل در وضعیت نارنجی قرار دارند. این میان، جایی مانند گلبرگ، کمترین میزان صدای شهر یعنی ۵۰ دی‌سی‌بل در آن ثبت شده است.
آلودگی صوتی اختلالات روان‌پزشکی و روان‌شناختی، بسیاری به همراه دارد که در دراز مدت در افراد پدیدار می‌شوند. این ناراحتی‌ها شامل بروز رفتار پرخاشگرانه و خشونت‌آمیز، کم حوصلگی، خستگی جسمی ـ روانی، استرس، سرگیجه، سردرد، عصبانیت، اختلال خواب است.