فرارو- رودخانه‌های اصلی در سراسر اروپا در پایین‌ترین سطح آب خود در سالیان اخیر قرار گرفته‌اند و تغییرات آب و هوایی تنها اوضاع را برای اکوسیستم‌های آبی بدتر می‌کنند. با این وجود، اجازه دادن به طبیعت برای باز پس گیری کنترل اوضاع می‌تواند به رفع برخی از آسیب‌ها کمک کند.
به گزارش فرارو به نقل از دویچه وله، امواج گرمای شدید تابستانی اروپا رودخانه‌های سراسر این قاره را به پایین‌ترین سطح خود در سالیان اخیر رسانده است. آبراه‌های اصلی مانند راین، دانوب و پو در حال گرم شدن هستند و در سطوح بسیار پایینی قرار دارند و کشاورزی، تجارت، آب آشامیدنی و اکوسیستم‌های طبیعی را تهدید می‌کنند. رصدخانه خشکسالی اروپایی (EDO) گزارش داده که نزدیک به ۵۰ درصد از این قاره تحت هشدار خشکسالی قرار دارد و برخی از تحلیلگران آن را بدترین وضعیت در ۵۰۰ سال اخیر می‌دانند.
با ادامه سوزاندن سوخت‌های فسیلی که سیاره را داغ‌تر می‌کنند انتظار می‌رود امواج گرما و خشکسالی تکرار و تشدید شوند. کشور‌ها باید خود را با این شرایط سازگار ساخته و با پیامد‌های آن مقابله کنند.
سطوح پایین آب رودخانه و دریاچه‌ها تنها یک خبر بد برای رفاه ما نیستند هم چنین، خبر بدی برای سلامت رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و حیات وحش وابسته به آن می‌باشند.
«خوزه پابلو موریلو» افسر برنامه در موسسه بین‌المللی آب استکهلم به «دویچه وله» می‌گوید: «زمانی که سطح آب کاهش می‌یابد فضای زندگی محدود می‌شود و جمعیت‌های گیاهی و جانوری برای همزیستی تلاش می‌کنند. کیفیت آب کاهش می‌یابد و اکوسیستم‌ها مختل می‌شوند. تغییرات در دما و سطوحی که خارج از حد نرمال هستند می‌توانند به سرعت خطر تغییرات شدید در شرایط اکوسیستم رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را افزایش دهند. این آسیب تنها محدود به رودخانه‌ها نیست بلکه می‌تواند به اکوسیستم‌های مجاور در بالادست و پایین دست گسترش یابد که بر روی خدماتی که رودخانه‌ها ارائه می‌دهند مانند آب آشامیدنی، تامین غذا، آبیاری و مواد مغذی تاثیر می‌گذارد».
از آنجایی که آب‌های گرم‌تر محیطی مساعدتر برای باکتری‌ها و سایر آلاینده‌ها هستند برای آب آشامیدنی خطر آلودگی را به همراه دارد. سطح پایین آب به این معنی است که احتمال رقیق شدن و شسته شدن آن آلاینده‌ها کمتر است. «موریلو» افزود: «وقتی یک اکوسیستم برای مدت طولانی تحت استرس شدید قرار می‌گیرد بازیابی آن به طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود».
آب‌های گرم‌تر تعادل ظریف اکوسیستم‌های آبی را مختل می‌کنند. موریلو می‌گوید: «دما برای اکوسیستم‌های آبی بسیار مهم است، زیرا بر شیمی آب تاثیر می‌گذارد. با افزایش دمای آب، آب اکسیژن محلول کمتری در خود نگه می‌دارد. بدون آن اکسیژن، زنده ماندن برای جانداران محلی، گیاهان و حیوانات آبزی چالش برانگیزتر می‌شود».
برخی از پژوهشگران به سطح پایین اکسیژن به عنوان یک عامل تشدید کننده در تلف شدن انبوه ماهیان اخیر در رودخانه اودر بین آلمان و لهستان اشاره کرده اند. پایین بودن سطح آب از سال ۲۰۱۸ میلادی همراه با دمای بالای آب در حدود ۲۵ درجه سانتیگراد به معنای استرس ماهی در رودخانه است. موریلو اشاره می‌کند سطوح پایین‌تر اکسیژن و افزایش آلودگی مواد مغذی می‌تواند منجر به تحریک رشد جلبک‌های آب شیرین شود فرآیندی که اوتروفیکاسیون (فرایندی است که در آن محیط مواد مغذی بیش از نیاز خود دریافت می‌کند) نامیده می‌شود.
او می‌افزاید: «این مسائل می‌توانند یکدیگر را تقویت کنند. برای مثال، غلظت بالاتر مواد مغذی می‌تواند منجر به شکوفه‌های جلبکی شود که سطح اکسیژن را کاهش می‌دهد. این وضعیت می‌تواند منجر به مرگ بیوتا شود که بار مواد مغذی را افزایش می‌دهد».
این مورد در دریاچه ایری در مرز بین کانادا و ایالات متحده رخ داده جایی که رواناب مواد مغذی کشاورزی شاهد بازگشت شکوفه‌های جلبکی سمی در حوضه غربی بوده است. هر دو کشور در نیمه دوم قرن بیستم با کاهش رواناب موفق به کاهش شکوفه‌های جلبکی شدند. با این وجود، آب‌های گرم‌تر دریاچه در دو دهه گذشته به ویژه در سال‌های ۲۰۱۱.۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی شاهد عود جلبک‌ها بوده است. این امر باعث ایجاد «مناطق مرده» با اکسیژن ضعیف و باعث مرگ ماهی‌ها شده است.
رودخانه‌های خشک، کم حرکت و دریاچه‌های در حال انقباض نیز احتمال بیشتری برای افزایش رسوب دارند. این تجمع غیر طبیعی رسوب با جلوگیری از رشد پوشش گیاهی و آسیب رساندن به منابع غذایی برای ماهی‌ها و دیگر آبزیان زیستگاه طبیعی منطقه را از بین می‌برد. برای مثال، طبق گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آلودگی رسوبی ناشی از فرسایش طبیعی و استفاده از زمین‌های انسانی هرساله حدود ۱۶ میلیارد دلار (۱۵.۸ میلیارد یورو) خسارت زیست محیطی به همراه دارد.
«موریلو» خاطرنشان کرد که این رسوب در حالی که یک مشکل بالقوه در یک منطقه می‌باشد ممکن است برای اکوسیستم‌های دلتا‌ها و تالاب‌های ساحلی در پایین دست حیاتی باشد.
او افزود: «این وضعیت هم چنین می‌تواند مسیر‌های مهاجرت ماهیان به بالادست یا دسترسی به غذا برای حیات وحشی که در کنار رودخانه‌ها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند را تحت تاثیر قرار دهد».
دانشمندان نسبت به این موضوع آگاه هستند که ما باید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را که باعث تغییر آب و هوا می‌شود کاهش دهیم تا به علل ریشه‌ای خشکسالی و گرمای شدید رسیدگی کنیم. با این وجود، حتی اگر فورا به این چالش رسیدگی کنیم اثرات آن بر آبراه‌های ما هنوز برای دهه‌های آینده محسوس خواهد بود. با این وجود، اقداماتی وجود دارند که می‌توان برای کمک به دریاچه‌ها و رودخانه‌ها انجام داد. یکی از راه‌های جلوگیری از گرمای بیش از حد رودخانه‌ها این است که مطمئن شوید در سایه قرار دارند. در طول دهه گذشته، یک ابتکار بریتانیا به نام خنک نگه داشتن رودخانه‌ها که توسط سازمان دولتی آژانس محیط زیست راه اندازی شد بیش از ۳۰۰۰۰۰ درخت را در امتداد سواحل رودخانه‌ها و نهر‌ها در سراسر کشور کاشته است.
این درختان به سایه انداختن روی جریان‌های آب کمک می‌کنند و دما را در رودخانه‌های کوچک به طور متوسط ۲ تا ۴ درجه سانتیگراد کاهش می‌دهند که فضایی آرام را برای سالمون‌ها و قزل آلای قهوه‌ای فراهم می‌سازد. یکی از مناطق ثبت شده سایه دار در امتداد رودخانه ریبل در شمال غرب بریتانیا بود که در روز‌های گرم تا ۶ درجه خنک‌تر شده بود. این درختان هم چنین زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری بومی را فراهم می‌کنند از فرسایش جلوگیری کرده و رسوبات و آلودگی را پیش از رسیدن به آب فیلتر می‌کنند.
رودخانه‌های به شدت اصلاح شده در برابر گرمای جهانی مقاومت کمتری دارند و در خشکسالی و سیل قادر به نگهداری آب نیستند. بازگرداندن جریان و وضعیت طبیعی آن یک راه حل است. این امر با برداشتن سدها و سایر موانع بلااستفاده می‌تواند به آب اجازه دهد تا بار دیگر آزادانه جریان یابد. این یک وظیفه بزرگ در اروپا است. طبق داده‌های سال ۲۰۲۰ میلادی این قاره خانه حداقل ۱.۲ میلیون موانعی (از جمله سدها) است که رودخانه‌ها و نهر‌ها را تکه تکه می‌کند.
در این باره، Dam Removal Europe ائتلافی از گروه‌های محیط زیست شامل صندوق جهانی حیات وحش و بنیاد جهانی مهاجرت ماهیان است که حذف دست کم ۲۳۹ سد و موانع ایجاد شده دیگر را در ۱۷ کشور اروپایی در سال ۲۰۲۱ میلادی ثبت کرده است که اسپانیا، فرانسه و سوئد پیشتاز این راه هستند. این ائتلاف یکی از گروه‌هایی است که در سراسر قاره اروپا کمک می‌کند رودخانه‌ها همراه با تالاب‌ها و مرداب‌های مجاور به حالت طبیعی‌تر بازگردانده شوند. در اغلب مواقع ماهیان بومی و گونه‌های گیاهی به سرعت پس از برداشته شدن موانع خود را بازسازی می‌کنند.
«موریلو» می‌گوید: «راه‌های زیادی برای کمک به بهبود رودخانه‌ها وجود دارد. به طور کلی، ما باید استرسی را که بر اکوسیستم‌های آب شیرین تحمیل می‌کنیم کاهش دهیم». او می‌افزاید: «در نظر گرفتن مدیریت جامع‌تر این اکوسیستم‌ها ضروری است مدیریتی که به این نکته توجه کند که دریاچه‌ها، رودخانه ها، نهر‌ها و اقیانوس‌های ما تا چه حد به هم مرتبط هستند و به یکدیگر وابسته می‌باشند».