زورگیری یا اخاذی یکی از جرائم رایج در ایران است. اخاذی ترجمه یک کلمه فرانسوی است که به معنای باج‌گیری یا گرفتن یک مال به زور و تهدید است. هدف از این جرم این است که فرد بتواند مالی را به صورت غیرقانونی و با زور و تهدید به دست آورد و در واقع می‌توان گفت جرم اخاذی یکی از جرائمی است که زیرمجموعه‌ای از جرم تهدید به شمار می‌آید.
به گزارش شرق، زمانی که صحبت از عنصر قانونی جرم زورگیری به میان می‌آید، عده بسیاری در واقع تصوراتی در مورد حکم مجازات آن دارند. این در حالی است که عنصر قانونی جرم به این معناست که چه عملی باعث شده است این عمل جرم شناخته شود.
با اینکه جرم زورگیری که به آن باج‌گیری هم گفته می‌شود، اهمیت زیادی دارد، اگر در سطح جامعه با آن برخورد کنیم، خواهیم دید همه جرم مستقل اخاذی را تعریف نکرده‌اند. جرم تهدید در واقع به معنای اخاذی و بیان عناصر قانونی است که می‌توان مصادیق آن را در ماده ۶۹۹ یافت.
در این ماده همچنین قانون‌گذار بیان می‌کند که هرگاه شخصی، فردی دیگر را به هر نحو تهدید به قتل یا ضرر‌های نفسی و شرافتی کند یا فرد را به این واسطه برای تقاضای وجه مجبور کند، در نهایت به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و همچنین زندان محکوم خواهد کرد.
این جرم اخاذی است و البته راه‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد که شما بتوانید زورگیری را نیز جزء جرائم جدی در نظر داشته باشید. عنصر مادی در واقع به معنای جرم و قصد و نیتی مجرمانه است که در واقعیت انجام می‌گیرد. عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی از دو بخش تشکیل شده است که بخش اول آن شامل تهدید یا تقاضای مال، وجه یا انجام یک کار است که جمع هر دو این دو مورد در واقع عنصر مادی جرم زورگیری را ایجاد می‌کند.
تهدید در واقع زمانی رخ خواهد داد که دیگری کسی را از انجام یک کار نامشروع و غیرقانونی بترساند که در ازای این اقدام درخواست مالی از او بکند یا کاری را انجام دهد که او بشخصه مایل به انجام آن نیست.
تهدید در واقع برای اخاذی باید از یکی از روش‌های قتل، تهدید به ضرر شرفی، تهدید به ضرر نفسی و همچنین تهدید به ضرر مالی باشد که البته تهدید به فاش‌کردن هم می‌تواند یکی از آن‌ها باشد. در جرم تهدید می‌توان گفت تقاضا یا عدم تقاضای دریافت مال می‌تواند صورت بگیرد.
زمانی که جرم زورگیری رخ می‌دهد، بدون شک افراد ممکن است با مشکلات بسیاری در این زمینه از نظر روحی مواجه شوند. در واقع حسی است که شخص تهدیدکننده در نظر دارد با ایجاد ترس و دلهره در تهدیدشونده ایجاد کند.
در اصل زمانی که تهدیدشونده مالی در جرم زورگیری درگیر شود، به‌طور حتم از نظر روانی ذهن او درگیر خواهد شد و حتی ممکن است دچار مشکلات بسیاری در این زمینه شود. در این مورد، حتی اگر انگیزه از انجام این کار تفریح و سرگرمی باشد یا حتی فرد به قصد جدی اقدام به این کار کند، باید بداند همین که عنصر روانی انجام شده است دیگر مسئله این نیست که زورگیری و اخاذی صورت گرفته است یا خیر، بلکه باید دانست که انگیزه فرد تا چه حد بوده است که باعث نمی‌شود جرم به صورت کامل انجام گیرد. در این زمینه ممکن است انگیزه فرد در کم‌کردن مجازاتش مؤثر باشد.
همان‌طور که گفتیم، اخاذی یکی از جرائمی است که امروزه به وفور انجام می‌شود و زورگیری هم یکی از مصادیق اخاذی است. از این‌رو می‌توان گفت به‌عنوان یکی از شیوه‌های خشونت‌آمیز از روش‌های دیگری مانند تهدید به افشای اسرار یا حتی ضرر‌های شرافتی، ناموسی و حتی نفسی هم می‌توان از اخاذی سخن گفت.
همان‌طور که بر اساس قانون مجازات اسلامی گفته شده است، جرمی تحت عنوان اخاذی وجود ندارد و جرم زورگیری هم در قانون و مجازات اسلامی تعریف نشده است. بااین‌حال، هر دو این جرائم، مشمول ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی هستند و عنوان می‌کنند که هرگاه فردی دیگری را به هر نحوی به انجام یکی از این موارد تهدید کند، جرم تهدید صورت گرفته است.
این در حالی است که جرائمی مانند زورگیری، اخاذی، سرقت مسلحانه با چاقو، خفت‌کردن، تهدید و ترساندن، گرفتن مال یا پول آن هم به زور و حتی سرقت به قصد اذیت و آزار از‌جمله جرائمی هستند که به‌سختی قابل تفکیک‌اند و از همین رو هم تفاوت اخاذی با زورگیری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
جرم زورگیری هنگامی رخ خواهد داد که از طریق سرقت مسلحانه، آدم‌ربایی یا ضرب و جرح بدون رضایت انجام گیرد که شیء یا مال فرد گرفته شود. به این عمل هم زورگیری گفته می‌شود که با توجه به جرائم رخ‌داده در این رابطه، حکم خواهد داشت و فرد خاطی محکوم است.
به‌طور‌کلی مجازات زورگیری اعدام نیست، اما مجرم به حبس تعزیری درجه شش یا چهار محکوم خواهد شد. البته چنانچه فرد در این زمینه به جرائم ارتکابی محاربه متوسل نشده باشد؛ در این صورت مجازات برای او اعدام خواهد بود که البته شخص زورگیر در این روش تنها با استفاده از سلاح مردم را می‌ترساند، اما اگر به طرف مردم تنها اسلحه بکشد و استفاده‌ای از آن نکند، در واقع جزء محارب شناخته نخواهد شد.
به همین دلیل است که گفته می‌شود جرم زورگیری یک جرم خشن است و مجازات سنگینی دارد که قابل بخشش نیست و فرد در صورتی که محکومیت کیفری نداشته باشد، در مجازات خود دچار تخفیف نخواهد شد.
سؤالی که ممکن است در این زمینه برای شما پیش بیاید، این است که تفاوت بین راهزنی و زورگیری که همان سرقت توأم با آزار است، چیست؟ هر دو این جرائم در واقع توسط قاضی‌هایی که بر عمل زورگیری تطبیق داده می‌شوند مورد بررسی قرار می‌گیرند و در هر دو آن‌ها نیز جرم محارب است و گفته می‌شود که فرد به دار آویخته خواهد شد.
برای دریافتن پاسخ این سؤال به چندین نکته باید توجه کنید. نخستین نکته این است که به دلیل اینکه سرقت مقرون به آزار است، باید محارب را بدانید و در این زمینه هم دو شرط لازم است که شرط اول حمل اسلحه است و شرط دوم ارعاب و ترساندن مردم.
در واقع می‌توان گفت که در هر دو این‌ها شرایط برای انجام این جرائم مورد نظر است، اما نکته مهم این است که زمانی که شما از راهزنی صحبت می‌کنید، عنصر اصلی آن بسته به یک قوه است که در فرهنگ عامه ایران به‌درستی آن را در قالب زورگیری هم بیان کرده‌اند.
راهزن در واقع به فردی گفته می‌شود که مستوجب حد است که یکی از این حدود در واقع قتل خواهد بود. البته در این جرم اگر بتوان خفیف‌شدن جرم را اثبات کرد، مستوجب تعزیر خواهد شد. اما زمانی که از سرقت توأم با آزار صحبت می‌شود، فرض بر این است که عدم ارعاب و همچنین عدم حمل اسلحه صورت گرفته است و زمانی که این دو ثابت شوند نیز می‌توان مرتکب را محارب دانست.
گفته می‌شود در قانون مجازات اسلامی، جرمی تحت عنوان زورگیری و همچنین اخاذی وجود ندارد و به همین دلیل است که باید آن را مشمول موارد ۶۶۹، ۶۵۲ و همچنین ۶۱۷ دانست.
در قانون مجازات اسلامی می‌توان گفت که با تغییر اندکی در مورد سرقت می‌توان به زورگیری هم رسید. در زمانی که قانون اساسی در حال تصویب بوده است، می‌توان گفت مجازات عمومی در سال ۱۳۰۴ برای این‌گونه از جرائم مانند زورگیری در بخش‌هایی مانند سرقت‌های جنحه‌ای و جنایی تقسیم‌بندی شده است.
با پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین تقسیم‌بندی جرائم به صورت مختلف، حدود قصاص، دیات و همچنین قطاع‌الطریق هم انجام شده است. پیش‌بینی ما در این بخش این است که ۷۴ ضربه شلاق برای سرقت‌های تعزیری ایجاد شده که با توجه به شیوع سرقت‌ها و همچنین شیوه‌های جدیدی که برای سارقان مدنظر است، می‌توان به زورگیری هم آن‌ها را نسبت داد.
در ماده ۶۶۹، اما این‌طور گفته می‌شود که هرگاه کسی بخواهد فردی را مجبور به انجام کاری کند یا اقدام به زورگیری‌های شرفی و نفسی داشته باشد، به مجازات بین ۷۴ ضربه شلاق و بین دو ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.
هرکس بخواهد به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله‌ای برای زورگیری بداند، جزء افرادی شناخته خواهد شد که زورگیری را انجام داده‌اند و در صورتی که از مصادیق محارب نباشد، به حبس و همچنین شلاق محکوم خواهد شد.