فرارو- زورخانه‌ها در این تاریخ بسیار کهنی دارند و تاکنون پژوهش‌های مختلفی درباره تاریخ این مکان‌های ورزشی از سوی محققان ایرانی به انجام رسیده است، اما یک رسانه علمی و تاریخی انگلیسی زبان به نام History اخیراً گزارشی با نام «راز‌های قدیمی‌ترین باشگاه بدنسازی جهان» منتشر کرده که درباره زورخانه قدیمی بازار بزرگ تهران است. در اینجا قصد داریم تا فارغ از هرگونه قضاوت به انعکاس کامل این گزارش بپردازیم تا مخاطب ایرانی با نگاه یک رسانه خارجی در خصوص زورخانه‌های ایرانی آشنا شود.
به گزارش فرارو به نقل از وبسایت علمی History، تصور کنید شب در خیابان راه می‌روید و صدای خفه طبل و غرش را می‌شنوید. همانطور که صدا‌ها را دنبال می‌کنید، آن‌ها بلندتر می‌شوند، تا اینکه به درب بی نشانی می‌رسید که در دیوار خانه‌ای در یک کوچه خالی قرار دارد. هر چقدر هم که ترسناک به نظر برسد، ما برای گفتن داستان‌های ترسناک اینجا نیستیم. مکانی که ما در مورد آن صحبت می‌کنیم در واقع قدیمی‌ترین باشگاه بدنسازی جهان است. این مکان که در کنار بازار بزرگ تهران قرار دارد، توسط مردم محلی به زورخانه معروف است و ما اینجا هستیم تا همراه با شما نگاهی به داخل آن بیندازیم.
زورخانه‌ها در ایران، مکان‌های مقدسی محسوب می‌شوند. این مکان‌ها فوق العاده خصوصی هستند و تقریباً هیچ دسترسی به خارجی‌ها یا زنان نمی‌دهند. ورزشکارانی که در این مکان باستانی حضور می‌یابند، ورزش سنتی به نام ورزش پهلوانی را انجام می‌دهند. در کنار عناصر مذهبی، این ورزش ترکیبی از مهارت‌های حرکتی، بدنسازی، نمایش و موسیقی است.
این آیین‌ها قدمتی چند صد ساله دارد و ساختاری مشخص دارد. ساعت ۱۸ بعد از اتمام روز کاری آقایان در زورخانه جمع می‌شوند. درست مانند هنگام ورود به مسجد، کفش‌های خود را در می‌آورند و دست‌های خود را می‌شویند. بعد با هم چای می‌نوشند و گپ می‌زنند. بله، درست مثل یک دورهمی در قهوه خانه. باشگاه ورزشی فضای امنی است که در آن می‌توان درباره هر چیزی، از سیاست گرفته تا فوتبال، صحبت کنند. وقتی راهنما (یا به قول ورزشکاران مرشد) تمرین را شروع می‌کند، همه چیز متوقف می‌شود. او با کوبیدن طبل آیینی به نام ضرب شروع می‌کند. با ریتم آن طبل، مردان وارد میدان می‌شوند و با هم حرکت می‌کنند.
بعد، ورزشکاران شروع به بلند کردن وزنه‌ها می‌کنند. زورخانه دارای انواع مختلفی از وزنه‌ها همچون چوب‌های سنگینی به نام میل، سپر‌های فلزی و یک کمان فلزی سنتی به نام کباد است که هر کدام حدود ۲۰ کیلوگرم وزن دارد و باید به روشی متفاوت بلند شوند. نوع تمرین با وزنه‌ها شامل حرکات جالب و چرخش‌های صوفیانه است که هدف همگی ساختن یک ورزشکار قوی، متواضع و پهلوان است.
برخلاف اکثر سالن‌های ورزشی که برای ادامه فعالیت خود، به حق عضویت متکی هستند، زورخانه متکی به کمک‌های مالی عمومی است. اگرچه هیچکس ورزشکاری ملزم به پرداخت این کمک‌ها نیست، ولی همه، حتی افراد غیر ورزشکار نیز وظیفه خود می‌دانند تا از این زورخانه‌ها حمایت کنند. پس زمینه‌های مذهبی در همه جای این زورخانه قابل مشاهده است. همه ورزشکاران مسلمان هستند و در طول ورزش نیز به خدا، پیامبر اسلام و امامان خود متوسل می‌شوند. البته تاریخ زورخانه به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد با این همه این قدیمی‌ترین باشگاه بدنسازی جهان گویا همواره با باور‌های مذهبی پیوند دیرینه داشته است. در زورخانه مهم نیست افراد از چه پیشینه یا موقعیت اجتماعی هستند، تنها تفاوت‌ها در موقعیت افراد در زورخانه به عنوان ورزشکار یا مرشد است.
منبع: History
ترجمه: مصطفی جرفی-فرارو