رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی روز پنجشنبه ۲۶ خرداد ماه ۱۴۰۱ در بازدید از طرح نهضت ملی مسکن بهارستان و کلنگ‌زنی عملیات اجرایی ۲ هزار و ۸۱۶ واحد طرح نهضت ملی مسکن استان اصفهان با اشاره به تعیین سهم هر استان در طرح نهضت ملی مسکن و ثبت آن در سامانه اظهار داشت: بالغ بر یک میلیون و ۳۵۰ هزار واحد مسکونی در دست اجراست که تا شهریور ماه ۱۰۰ هزار واحد تحویل خواهد شد.
به گزارش اعتماد، او ادامه داد: تا پایان دولت باید ۲ میلیون مسکن ساخته و به بهره‌برداری برسد و در زمان حاضر بالغ بر پنج میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در طرح نهضت مسکن ملی ثبت‌نام کرده‌اند که کار پالایش بیش از یک میلیون نفر از این متقاضیان انجام شده است.
قاسمی همچنین به تفاوت مسکن ملی و مسکن مهر اشاره کرد و گفت: تفاوت طرح نهضت مسکن ملی با مسکن مهر در این است که در این طرح زمین ۹۹ ساله باید در اختیار تمام مردم قرار بگیرد، در صورتی که در مسکن مهر این تعهد نبود. بخشی از مسکن به صورت خودمالکی ساخته می‌شود یعنی تحویل زمین از سوی دولت و ساخت خانه توسط مالک با تخصیص وام و مدت زمان تعیین شده انجام شود.
در عین حال، طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی قرار بود آورده متقاضیان نهضت ملی مسکن حدود ۲۰۰ میلیون تومان باشد که این مبلغ به ۳۲۰ میلیون تومان افزایش یافته است. به عبارت دیگر متقاضیان باید طی ۸ مرحله ۴۰ میلیون تومان به حساب مسدود شده خود نزد بانک مسکن واریز کنند و طبق اعلام شرکت عمران پرند، مبلغ آورده متقاضیان علی‌الحساب است، یعنی احتمال افزایش آن در آینده وجود دارد. سوال اینجاست چرا در حالی که دولت از ابتدا بر ساخت ۴ میلیون مسکن طی ۴ سال تاکید داشت به یک‌باره این رقم به ۲ میلیون واحد تا پایان دولت سیزدهم افت کرد؟
محمود اولاد، کارشناس اقتصاد مسکن در این باره گفت: از همان ابتدا که تعداد ساخت مسکن ملی را ۴ میلیون عنوان کردند، کارشناسان این حوزه به اتفاق اعلام کردند ساخت این تعداد شدنی نیست و به جای آن دولت باید شرایطی را فراهم کند که قدرت خرید و توان مردم بالا رود تا امکان خرید و تملک داشته باشند و نیازشان به تقاضای موثر تبدیل شود و درآمد‌های خانوار افزایش پیدا کند و بستر را برای شکل‌گیری عرضه فراهم کنند تا بخش خصوصی توان ساخت داشته باشد.
اولاد در ادامه گفت: موضوع اصلی در این طرح‌ها موضوع استقبال مردم است و از تعداد ثبت‌نام‌های طرح نهضت مسکن ملی که وزیر راه و شهرسازی عنوان کرده‌اند نیز مسلما تعداد زیادی واجد شرایط ذکر شده نخواهند بود که ممکن است از قبل خانه‌ای داشته باشند یا زمینی در اختیارشان باشد که در پالایش‌ها این افراد حذف خواهند شد و ممکن است در نهایت تعداد واجدین شرایط تنها به ۳ میلیون نفر برسد.
او افزود: در طرح مسکن مهر هم که در زمان آقای احمدی‌نژاد کلید خورد ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در ابتدا ثبت‌نام کرده بودند که زمانی که دولت اعلام کرد مردم آورده‌های خود را واریز کنند حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر نیز در این طرح ریزش کردند و تنها ۱.۵ میلیون نفر از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر باقی ماندند. این کارشناس اقتصاد مسکن با بیان اینکه برآورد‌ها این‌گونه است که ریزش تعداد ثبت‌نامی‌های این دوره بسیار بیشتر از مسکن مهر باشد، تصریح کرد: در طرح نهضت مسکن ملی نیز درست است که گفته می‌شود چندین میلیون نفر ثبت‌نام کرده‌اند، اما در نهایت زمان واریز اقساط مشخص می‌شود که چه تعداد ریزش دارد و چه تعداد منصرف می‌شوند.
او خاطرنشان کرد: در دولت نهم و دهم میزان آورده‌ها نسبت به درآمد افراد فاصله چندانی نداشت، اما در حال حاضر با توجه درآمد‌های پایین و نرخ رشد اقتصادی کنونی که چندین سال هم منفی بوده این شکاف بیشتر از قبل شده است و در حالی که اعلام می‌کردند هزینه ساخت حدود ۷ میلیون تومان خواهد شد، اما اخیرا باز دولت اعلام کرد که قیمت مسکن بیشتر از ۷ میلیون تومان خواهد شد.
این کارشناس اقتصاد مسکن در ادامه با اشاره به افزایش آورده متقاضیان نهضت ملی مسکن از ۲۰۰ میلیون به ۳۲۰میلیون تومان خاطرنشان کرد: اغلب افرادی که برای این نوع از مسکن ثبت‌نام کرده‌اند، صاحب ملک نیستند و مستاجرانی هستند که در حال حاضر نیز با افزایش بهای اجاره و رهن مواجه هستند و نمی‌توانند حتی از پول رهن خود هم بردارند تا در این بخش هزینه کنند.
او افزود: مردم تجربه ثبت‌نام‌ها دوران آقای احمدی‌نژاد را هم دارند و دیده‌اند که حتی زمانی هم که مبالغ عنوان شده را واریز کردند مسکنی به آن‌ها ندادند و امروز پس از ۱۵ -۱۴ سال هنوز ساخت ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر به پایان نرسیده است و بسیاری از این واحد‌ها در مراحل مختلف ساخت و ساز مانده‌اند و پس از سال‌ها به تازگی (سال ۱۴۰۰) مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید پردیس اعلام کرد که مشکل ۷۰ هزار واحد مسکن مهر در پردیس حل شده و تازه می‌خواهند در این منطقه کلنگ‌زنی کنند.
اولاد تصریح کرد: زمانی که مراحل ساخت این نوع پروژه‌ها طولانی می‌شود، دیگر مبلغی که ابتدا گفته‌اند را دریافت نمی‌کنند به عنوان مثال در ابتدای ساخت مسکن مهر ساخت هر مترمربع را ۳۰۰ هزار تومان عنوان کرده بودند، اما دو سال قبل که تعدادی می‌خواستند مسکن مهر خود را دریافت کنند دیگر این مبلغ ۳۰۰ هزار تومان نبود و رقم آن بسیار بالا رفته بود.
این کارشناس اقتصاد مسکن گفت: هم‌اکنون نیز در تهران و کلانشهر‌ها نسبت قیمت زمین به مسکن به شدت افزایش یافته، زیرا دیگر زمینی برای ساخت و ساز باقی نمانده و زیرساخت‌ها مهیا نیست و عملا ساخت و ساز‌ها کم رونق شده است. او ادامه داد: اینکه امروز هم مسوولان ۴ میلیون مسکن را به ۲ میلیون تقلیل داده‌اند باز هم به اعتقاد من تعداد بالایی است که شاید نتوانند به موقع آن را تحویل دهند، زیرا ساخت و ساز تنها به آماده بودن زمین و بودجه و مصالح ساختمانی نیست و باید ببینند آیا این نوع از ملک با این شرایط خواهانی دارد؟ و این افراد توان پرداخت اقساط اعلامی را دارند یا خیر.
اولاد با اشاره به مسکن مهر‌هایی که روی دست دولت باقی مانده است، افزود: از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار مسکن مهری که ساخته شد تنها ۱.۵ میلیون آن به مردم واگذار شده است، امروز در هشتگرد تعداد زیادی مسکن مهر خالی از سکنه وجود دارد و در آینده می‌بینیم که همین مسکن مهر‌هایی که خالی هستند و باقی مانده‌اند را به نام مسکن ملی اعلام می‌کنند.
این کارشناس بازار مسکن با اشاره به۹۹ ساله بودن زمین در طرح ملی مسکن افزود: در مسکن مهر هم همین‌گونه بود و در آن طرح هم به حذف قیمت زمین اشاره شده بود و قرار بر این بود که زمین‌ها عیان واگذار شوند و این طرح جدید هم کپی همان قبلی است.
او تصریح کرد: در مسکن مهر نیز پس از دو سال متوجه شدند که ریزش‌های ثبت‌نامی زیاد است و مواردی که برای واجدین شرایط عنوان شده بود را تسهیل کردند و اعلام کردند که مجرد‌ها هم برای مسکن مهر می‌توانند ثبت‌نام کنند و اجازه واگذاری زمین هم پس از ۴-۳ سال داده شد و مبلغی هم بابت زمین دریافت کردند.
اولاد خاطرنشان کرد: آقایان بر این باور بودند که اگر زمین‌های دولتی برای طرح ملی مسکن واگذار شود و تامین مالی هم از سوی بانک‌ها صورت گیرد ساخت و ساز شروع می‌شود این در حالی است که هیچ بانک اطلاعاتی از زمین‌های دستگاه‌های دولتی وجود ندارد تا همه دستگاه‌ها زمین‌ها را برای این منظور بیاورند ضمن آنکه ۹۰- ۸۰ درصد از این زمین‌ها اصلا قابلیت بارگذاری ندارند و باید مطالعات ده‌ها شاخص از شیب زمین گرفته تا جهت آفتاب و نوع جنس خاک و زلزله‌خیز بودن آن و... بررسی و آماده‌سازی آن و زیرساخت‌های آن مهیا تا زمینی برای ساخت و ساز فراهم شود.
او افزود: ضمن آنکه برای رسیدن به زمین خام و فراهم‌سازی آن برای ساخت یک شهرک دو تا سه سال زمان لازم است و اصلا این‌گونه نیست که بدون مطالعه بتوان کلنگ‌زنی زمینی را انجام داد.