پژوهشگران استرالیایی در بررسی جدیدی نشان داده‌اند که نوعی مارمولک می‌تواند جنسیت خود را تغییر دهد.
به گزارش نیو ساینتیست، یک مارمولک اهل تاسمانی، نخستین حیوان غیر تخم‌گذار است که گاهی اوقات پیش از تولد و با توجه به دمای محیط، تغییر جنسیت می‌دهد.
پیش از این مشخص شده بود که برخی از ماهی‌های تخم‌گذار، قورباغه‌ها و خزندگان، با اندام‌های جنسی نر و کروموزوم‌های ماده از تخم بیرون می‌آیند یا زمانی که تخم‌ها در محیط گرم یا خنک قرار می‌گیرند، مشخص می‌شود که جنسیت آن‌ها تغییر کرده است.
"پتا هیل" (Peta Hill)، پژوهشگر "دانشگاه تاسمانی" (UTAS) استرالیا و همکارانش دریافته‌اند که این موضوع در مورد نوعی مارمولک موسوم به "کاریناسینکوس اسلاتوس" (Carinascincus ocellatus) نیز صدق می‌کند که در تاسمانی یافت می‌شود.
پژوهشگران در این پروژه، ۱۰۰ مارمولک ماده تازه باردارشده را در ارتفاعات مختلف تاسمانی به دام انداختند و آن‌ها را در تراریوم‌های جداگانه‌ای در آزمایشگاه خود قرار دادند.
دو گروه ۲۰ تایی از مارمولک‌ها به مدت چهار تا ۱۲ ساعت در روز، به یک لامپ حرارتی نصب شده روی بخشی از تراریوم دسترسی داشتند که دمایی بین ۲۰ تا ۳۷ درجه سلسیوس را ایجاد می‌کرد. زمانی که لامپ خاموش بود، دمای آن به حدود ۱۰ درجه سلسیوس می‌رسید. سه گروه دیگر از مارمولک‌ها در دمای کنترل شده ۳۳ درجه سلسیوس، ۲۹.۵ درجه سلسیوس یا ۲۶ درجه سلسیوس، به مدت هشت ساعت در روز و ۱۰ درجه سلسیوس برای ۱۶ ساعت دیگر زندگی کردند.
پژوهشگران با بررسی اندام‌های جنسی هر نوزاد در ماه نخست زندگی، جنسیت آن‌ها را تعیین کردند. همچنین آن‌ها با تعیین توالی DNA گرفته شده از دم حیوانات، جنسیت ژنتیکی آن‌ها را تعیین کردند.
این مارمولک‌ها اغلب در تراریوم‌های خنک‌تر وجود داشتند و از ماده‌هایی در ارتفاعات پایین‌تر متولد شده بودند. به طور میانگین، ۲۰ درصد از نوزادان دارای اندام‌های جنسی مردانه و کروموزوم XX، از ماده‌هایی در ارتفاعات پایین متولد شدند که در تراریوم‌های ۲۶ درجه سلسیوس قرار داشتند یا تنها چهار ساعت در روز از گرمای لامپ برخوردار می‌شدند. در مقابل، این موضوع فقط برای دو درصد از فرزندان متولد شده از ماده‌های ارتفاعات پایین صدق می‌کرد که در شرایط گرمتر نگهداری می‌شدند.
"بنژامین ژیفقوا" (Benjamin Geffroy)، پژوهشگر "مؤسسه فرانسوی بهره‌برداری از دریا" (IFREMER) که از اعضای این گروه پژوهشی نبوده است، در مورد این پروژه گفت: یافته‌های این پژوهش نه تنها به این دلیل که در یک خزنده زنده دیده می‌شوند، تحسین‌برانگیز هستند، بلکه به این دلیل اهمیت دارند که این پدیده بسیار جالب است.
وی افزود: حتی ممکن است که این موضوع، با یک اثر نسلی توضیح داده شود. مارمولک‌هایی با اندام‌های جنسی مردانه و کروموزوم‌های XX یعنی XX نر می‌توانند به عنوان نر‌های بالغ رشد کنند و ممکن است با XX ماده جفت شوند، اما از آنجا که آن‌ها فاقد کروموزوم Y هستند، تمام فرزندان این جفت XX خواهند بود.
ژیفقوا ادامه داد: به نظر من واقعا جالب است که می‌توانیم سوگیری به طرف ماده‌ها را در شرایط گرم توضیح دهیم. اگر در نظر بگیریم که برخی از موارد XX نر با XX ماده تولید مثل می‌کنند، این امر به بروز ژنتیک‌های ماده بیشتری در نسل دوم منجر می‌شود.
این پژوهش، در مجله "Proceedings of the Royal Society B" به چاپ رسید.