شاخص اجاره‌بهای مسکونی در مناطق شهری کشور از ابتدای سال ۹۵ (سال پایه) تاکنون ۱۸۰ درصد رشد کرده و به رقم ۲۷۹.۷ واحد رسیده؛ این روایت مرکز آمار ایران از تحولات قیمت یکی از شلوغ‌ترین بازار‌های کشور است که به‌طور میانگین ۲۳ درصد کل جمعیت ایران و در کلانشهر‌ها بیش از ۵۰درصد جمعیت را دربرمی‌گیرد.
به گزارش همشهری، بررسی آمار‌های رسمی نشان می‌دهد میانگین قیمت مسکن مناطق شهری در اسفند ۱۴۰۰ تقریباً ۷۸۰ درصد بالاتر از فروردین ۱۳۹۵ بوده و بر این اساس روایت مرکز آمار ایران از رشد ۱۸۰ درصدی شاخص اجاره‌بها در این بازه زمانی چالش‌برانگیز به‌نظر می‌رسد؛ اما فارغ از میزان رشد اجاره‌بهای مسکن، نقشه جغرافیایی افزایش این شاخص نیز تأمل‌برانگیز است.
طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، در این بازه زمانی ۵ ساله، مستأجران مناطق شهری استان لرستان تورم ۲۸۸ درصدی را تجربه کرده‌اند که بالاترین رقم محسوب می‌شود درحالی‌که تورم تجربه شده مستأجران شهرنشین مناطق استان خراسان رضوی از ۸۵درصد فراتر نرفته است.
آمار‌های مربوط به بازار مسکن و اجاره در ایران به‌واسطه نبود اطلاعات شفاف و جامع و همچنین استفاده از روش‌های آماری نمونه‌گیری، گاهی با واقعیت‌های ملموس بازار اختلاف دارد. اما مرکز آمار ایران در گزارش‌های بازار اجاره، اطلاعاتی نیز از قرارداد‌های اجاره تمدید شده ارائه می‌دهد که به‌واسطه ثبت در سامانه املاک و مستغلات، با واقعیت مناسبت بیشتری دارد.
طبق اعلام این مرکز در زمستان سال گذشته، هرچند شاخص اجاره‌بهای مسکن شهری در کل کشور فقط ۲۸.۱درصد نسبت به زمستان سال قبل افزایش داشته؛ اما متوسط تغییرات اجاره‌بهای مسکن خانوار‌هایی که تمدید قرارداد داشته‌اند به ۵۰.۹درصد رسیده است.
به‌عبارت‌دیگر، تورم اجاره‌بهای مسکن شهری در بخش رسمی و ثبت شده این بازار ۲۲.۸ واحد درصد از میانگین تورم بازار بالاتر بوده است. نکته تأمل‌برانگیزتر اینکه بررسی تورم نقطه‌به‌نقطه قرارداد‌های اجاره تمدیدی از پاییز ۹۷ تا زمستان ۱۴۰۰ نشان می‌دهد در این بازه زمانی، بالاترین رقم تورم نقطه‌به‌نقطه به زمستان ۱۴۰۰ اختصاص داشته و خانوار‌هایی که در این فصل قرارداد اجاره خود را تمدید کرده‌اند به‌طور میانگین مجبور شده‌اند برای حفظ مسکن استیجاری خود، ۵۰.۹درصد هزینه بیشتری نسبت به زمستان ۱۳۹۹ بپردازند.
براساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص تورم قرارداد‌های اجاره تمدیدی از پاییز ۱۳۹۶تا زمستان ۱۴۰۰معادل ۲۴۳درصد رشد کرده و عملاً هزینه این دسته از مستأجران بیش از ۳.۴برابر شده است.
بررسی تغییرات فصلی بازار اجاره به تفکیک استان نشان می‌دهد: در زمستان سال گذشته و در حالی‌که میانگین تورم فصلی بازار اجاره در کشور معادل ۶.۴درصد برآورد شده، تورم اجاره در مناطق شهری استان یزد به ۸.۶درصد رسیده که بالاترین رکورد محسوب می‌شود و در مقابل هزینه اجاره‌نشینان سیستان و بلوچستان فقط ۱.۵درصد افزایش یافته که پایین‌ترین رکورد در فصل زمستان ۱۴۰۰ است.
همچنین رصد تغییرات شاخص قیمت اجاره‌بها در فصل زمستان ۱۴۰۰ نسبت به فصل مشابه سال قبل حاکی از این است که در زمستان گذشته، تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص اجاره‌بهای مناطق شهری در کل کشور معادل ۲۸.۱درصد بوده درحالی‌که اجاره‌نشینان مناطق شهری استان لرستان در همین فصل با تورم ۴۰درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل مواجه بوده‌اند که بیشترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه محسوب می‌شود و در مقابل کمترین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه مربوط به استان سیستان و بلوچستان بوده که ۱۱.۸درصد برآورد شده است.
به‌عبارتی در فصل زمستان ۱۴۰۰ و درحالی‌که میانگین هزینه مستأجران کشور نسبت به زمستان ۱۳۹۹معادل ۲۸.۱درصد افزایش پیدا کرده، خانوار‌های استان لرستان به‌طور متوسط ۱۱.۹واحد درصد بیشتر از میانگین کل کشور و خانوار‌های استان سیستان و بلوچستان، به‌طور متوسط ۱۶.۳واحد درصد کمتر از میانگین کل کشور در بخش اجاره‌بهای مسکن هزینه کرده‌اند.
مسکن با سهم ۳۳تا ۳۵درصدی در سبد هزینه خانوار‌های شهری، یکی از مهم‌ترین عواملی است که تغییرات آن می‌تواند کیفیت زندگی و سطح معیشت خانوار‌ها را دستخوش تغییر کند.
براساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص هزینه اجاره‌بهای مسکن شهری در کل کشور از ابتدای سال ۱۳۹۵ (سال پایه =۱۰۰) تا انتهای سال ۱۴۰۰تقریباً ۱۸۰درصد رشد کرده و روی رقم ۲۷۹.۷واحد ایستاده است. البته این رقم، میانگین تغییرات قیمت اجاره در کل مناطق شهری کشور را نشان می‌دهد و شرایط در ۶ استان به‌مراتب وخیم‌تر از میانگین کشور بوده است.
واکاوی داده‌های مرکز آمار حاکی از این است که هزینه اجاره در استان لرستان در این بازه زمانی ۵ساله ۲۸۸درصد رشد کرده و رکورد بالاترین تورم بازار اجاره کشور در این بازه زمانی را از آن خود کرده است.
این در حالی است که در همین دوره زمانی ۵ساله، کل تورم شاخص اجاره در استان خراسان رضوی فقط ۸۵درصد بوده و رکورد کمترین گرانی اجاره به این استان تعلق گرفته است.
براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، در ۵ سال منتهی به زمستان ۱۴۰۰، تورم تجمیعی بازار اجاره مسکن در استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری، تهران، ایلام، کرمانشاه و البرز بالاتر از میانگین کشور بوده و ۲۵ استان دیگر تورم کمتری را تجربه کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، کرمان و فارس، شاهد تورم ۸۵تا ۱۰۰درصدی بازار اجاره از ابتدای سال ۱۳۹۵تا زمستان ۱۴۰۰ بوده‌اند.