در جریان قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۲، فقط چند دقیقه پس از آنکه نام ایران و انگلیس در یک گروه قرارگرفت، حواشی جالبی پیرامون آن شکل گرفت.
به گزارش بی‌بی سی، گرت ساوتگیت سرمربی انگلیس تاکید کرد که «هیچ شناختی از تیم ایران ندارد.» هرچند ساوتگیت این جمله را صادقانه به زبان آورد، اما برخی خبرنگاران ایرانی، این دیدگاه سرمربی انگلیس را کنایه‌ای به تیم ایران در نظر گرفتند.
در ادامه، جلد روزنامه «سان» حسابی خبرساز شد با تیتر «با ایرانی‌ها همگروه شدیم؛ شُکر!» که آشکارا نشان از دست‌کم گرفتن تیم ایران داشت؛ تیمی که در تازه‌ترین رده‌بندی جهانی فیفا، اولین تیم قاره آسیا محسوب می‌شود، اما گویا برخی روزنامه‌نگاران انگلیسی تصور مسابقه‌ای آسان مقابل ایران را دارند.
مجموعه این واکنش‌ها کار را به جایی رساند که دراگان اسکوچیچ، سرمربی ایران، دو روز پیش در گفتگویی رسانه‌ای اعلام کرد که «دلیلی ندارد تیمش برای پیروز شدن مقابل انگلیس تلاش نکند.» اسکوچیچ با اشاره به کرووات بودن خودش، تاکید کرد که «راه پیروز شدن مقابل انگلیس را بلد است.» در واقع اشاره اسکوچیچ به کرووات بودنش، برای یادآوری پیروزی تیم ملی کرواسی مقابل انگلیس در نیمه‌نهایی جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه بود.
ناشناخته بودن ایران برای ساوتگیت و دست‌کم گرفته شدن ایران از سوی برخی مطبوعات انگلیس؛ این دو نگاه به نظر می‌رسد که متاثر از روبرو نشدن انگلیس با تیم‌های آسیایی در ادوار قبلی جام جهانی است.
آخرین رویارویی انگلیس با یک تیم آسیایی در جام جهانی، برمی‌گردد به ۴۰ سال قبل، یعنی در جام جهانی ۱۹۸۲ و پیروزی یک بر صفر مقابل کویت در مرحله گروهی.
از آن زمان انگلیس هرگز با تیمی از آسیا در جام جهانی بازی نکرده و در نتیجه کادرفنی کنونی تیم ملی انگلیس هم دلیلی برای پیگیری تحولات فوتبال ملی در آسیا در چند سال اخیر نداشته است.
البته برخی کارشناسان برجسته انگلیسی، در پی نمایش‌های ایران در جام جهانی ۲۰۱۸، شناخت مناسبی از تیم ایران پیدا کرده‌اند.
برای نمونه جاناتان ویلسون دو روز پیش در توصیف وضعیت فنی ایران نوشت که «اسکوچیچ ایران را از تیمی تماشایی، تبدیل به تیمی مستحکم و مقاوم کرده که در ۱۰ بازی مرحله نهایی مقدماتی جام جهانی، فقط ۴ گل خورده است.»
گری لینه‌کر هم در جریان ۳ بازی ایران در جام جهانی ۲۰۱۸، شناخت مناسبی از توانایی بازیکنان ایرانی پیدا کرد و چند بار از «فشردگی خطوط تیم ملی در فاز‌های مختلف» به خصوص در بازی مقابل اسپانیا ستایش کرده بود.
با همه این نکات، موقعیت کنونی در مورد همگروهی ایران با انگلیس، یادآور واکنش‌ها به همگروه شدن ایران با یوگسلاوی سابق در جام جهانی ۱۹۹۸ است.
در فاصله چند ماه مانده به نخستین بازی ایران در آن تورنمنت، چند بازیکن یوگسلاوی مدعی شده بودند که این یک بازی آسان است. به طور خاص، دراگان استویکوویچ کاپیتان و ستاره اول آن تیم که اکنون سرمربی تیم ملی صربستان است، مدعی شده بود که به راحتی ایران را شکست خواهند داد، اما در دقیقه ۶۸ وقتی تابلوی تعویض بالا رفت و استویکوویچ فهمید که باید زمین بازی را ترک کند، نتیجه همچنان صفر-صفر بود و یوگسلاوی هنوز نتوانسته بود دروازه ایران را باز کند.
یوگسلاوی آن بازی را با نتیجه یک بر صفر و با گل سینیشیا میهایلوویچ از روی ضربه ایستگاهی برد، اما نمایش فنی ایران آنقدر خوب بود که بازیکنان تیم برنده متوجه شدند دست کم گرفتن ایران، رویکردی منطقی نبوده است.
پیش از آن بازی البته میروسلاو بلاژویچ گفته بود که «اگر یوگسلاوی بتواند ایران را شکست دهد، یک توپ فوتبال را می‌خورد.»
بلاژویچ که آن زمان سرمربی کرواسی بود، پس از بازی دوستانه تیمش مقابل ایران چند هفته پیش از شروع جام جهانی، این حرف را زده بود، چون حسابی تحت تاثیر نمایش خوب ایران در آن بازی قرار گرفته بود.
امروز در فاصله چند ماه مانده به شروع جام جهانی ۲۰۲۲ شرایط و امکانات برای شناخت و تحلیل فنی حریفان، بسیار بهتر از ۱۹۹۸ است.
یعنی هرچند ساوتگیت صادقانه اعتراف کرده که از ایران شناخت چندانی ندارد، اما کادرفنی انگلیس پس از چند هفته تحقیق روی تیم ایران، به شناخت مناسبی از این تیم دست خواهد یافت و بعید است بازیکنان انگلیس، مثل چند ستاره یوگسلاوی در جام جهانی ۱۹۹۸، چند روز مانده به بازی با ایران، تصورات غیرواقعی از سطح فنی حریف خود داشته باشند.
در میان تیم‌های سید اول قرعه‌کشی، انگلیس گزینه چندان مناسبی برای ایران نبود. تیمی که به نیمه‌نهایی جام جهانی ۲۰۱۸ صعود کرده و بعد تا فینال یورو ۲۰۲۰ پیش رفته و یکی از بهترین نسل‌های تاریخ فوتبال خود را دراختیار دارد، قطعا یک حریف سرسخت برای هر تیمی در قطر خواهد بود.
اما ایران هم در میان تیم‌های سید سوم و از زاویه‌ای دیگر، در مقایسه با دیگر تیم‌های آسیایی، حریف آسانی برای انگلیس محسوب نمی‌شود.
ایران با ۲۵ امتیاز از ۱۰ بازی به عنوان تیم اول گروه خود در مقدماتی جام جهانی صعود کرده و بهترین آمار هجومی این گروه را هم با زدن ۱۵ گل ثبت کرده است.
در گروه دیگر قاره آسیا، تیم اول یعنی عربستان ۲۳ امتیاز گرفت و استرالیا که بهترین خط حمله این گروه را داشت، ۱۵ گل زد، یعنی دقیقا برابر با ایران. عربستان و ژاپن در این گروه درحالی راهی جام جهانی شدند که ۱۲ گل زدند.
تاکید روی خروجی کار هجومی، به این دلیل است که تیم کنونی ایران در مقایسه با دیگر نمایندگان آسیا در جام جهانی ۲۰۲۲، پتانسیل هجومی بالاتری دارد.
ژاپن و کره‌جنوبی تیم‌هایی هستند که تاکید ویژه روی حفظ مالکیت توپ دارند و این از اصول بازی این دو تیم است، اما خروجی هجومی ژاپن و کره ضعیف‌تر از ایران است و مهمترین عامل در این تفاوت، کیفیت بالاتر مهاجمان مرکزی ایران نسبت به مهاجمان دیگر تیم‌های آسیایی است.
مهدی طارمی، سردار آزمون، سامان قدوس، کریم انصاری‌فرد، کاوه رضایی، اللهیار صیادمنش و مهدی قایدی مهاجمانی هستند که توان بالایی برای خط حمله ایران ایجاد کرده‌اند.
آزمون ماه گذشته به بایر لورکوزن پیوست و درباره طارمی، این روز‌ها اخباری مبنی بر علاقمندی باشگاه آث میلان به جذب این مهاجم پورتو شنیده می‌شود.
عربستان یکی دیگر از نمایندگان آسیا در جام جهانی ۲۰۲۲، اما چالش فنی اصلی‌اش، نداشتن مهاجم برجسته است.
در لیگ عربستان، تقریبا تمام تیم‌ها از مهاجم خارجی در ترکیب اصلی استفاده می‌کنند و این رویکرد، باعث شده اروه رنار، سرمربی عربستان برای انتخاب مهاجم مرکزی خود دچار مشکل باشد.
محمد الشهری گزینه اول خط حمله عربستان، عضو باشگاه الهلال است. او تا چند ماه پیش ذخیره بفتیمبی گومیز مهاجم فرانسوی بود و حالا اودیون ایگالو مهاجم نیجریه‌ای تازه الهلال، گزینه اول این تیم در خط حمله است و الشهری بازهم گزینه دوم است.
به این ترتیب انگلیس در نخستین بازی خود در جام جهانی، مقابل تیمی قرار می‌گیرد که برخلاف ۳ نماینده دیگر آسیا، نه تنها دچار چالش انتخاب مهاجم برای ترکیب اصلی نیست، بلکه یکی از مشکلات سرمربی ایران، انتخاب یک یا دو مهاجم، از میان چندین گزینه برجسته و موفق است.
دشواری یافتن مهاجم باکیفیت برای ترکیب اصلی، محدود به تیم‌های آسیایی نیست. اکنون مربیان چند تیم بزرگ اروپایی هم با چالش کمبود نیروی انسانی نخبه برای خط حمله تیمشان روبرو هستند.
برای نمونه تیم ملی کرواسی؛ تیمی که در دوره قبلی جام جهانی به فینال رسیده بود، حالا در غیاب ماریو مانزوکیچ (ستاره خط حمله کرواسی در دوره گذشته)، عملا گزینه مناسب برای خط حمله ندارد و زلاتکو دالیچ در برخی بازی‌ها از بال یا هافبک‌های هجومی مثل ربیچ و کراماریچ در مرکز خط حمله استفاده می‌کند.
یادآوری این نکات نشان می‌دهد که انگلیس در همان اولین بازی خود در تورنمنت، با یک تیم بسیار مستعد در فاز حمله روبرو خواهد شد و این خوشایند ساوتگیت نخواهد بود.
آزمون و طارمی که در فصل جاری فوتبال اروپا، دروازه تیم‌هایی مثل یوونتوس و میلان را باز کرده‌اند، در جام جهانی ۲۰۱۸ هم بازی مقابل اسپانیا و پرتغال را تجربه کرده بودند و حالا قرار است در اوج پختگی و بدون ترس، مقابل مدافعان انگلیس قرار بگیرند.
ایران تیمی است که در حفظ مالکیت توپ، کیفیت فنی ژاپن و کره‌جنوبی را ندارد، اما در به نتیجه رساندن حملات خود، از این دو تیم قویتر است.
از حالا می‌توان تصویری کلی از بازی بزرگ ایران-انگلیس در بخش‌های مختلف زمین داشت؛ ساوتگیت مثل یورو ۲۰۲۰ تیمش را برای اجرای دو سیستم متفاوت، اما حول چند بازیکن مثل جان استونز، دکلان رایس، رحیم استرلینگ و هری کین طراحی می‌کند و ایران هم تیمی خواهد بود که حول بازیکنانی مثل شجاع خلیل‌زاده، محمد کنعانی زادگان، احمد نوراللهی، طارمی و آزمون شکل خواهد گرفت.
البته تا زمان سوت شروع بازی ایران-انگلیس بیش از ۷ ماه زمان باقی مانده و از حالا نمی‌توان درباره شرایط فنی این بازی نظرات دقیق ارائه کرد، به خصوص اینکه آمادگی تیم‌ها در جام جهانی، تا حدود زیادی وابسته به فرم ستاره‌های اصلیشان در آستانه شروع تورنمنت است.
برای نمونه، انگلیس در دوره‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶ یکی از مدعیان قهرمانی به حساب می‌آمد، اما در هر دو دوره چند ستاره این تیم یا تازه از مصدومیت رها شده یا به دلیل آسیب‌دیدگی تورنمنت را از دست داده بودند و همین عامل اصلی ناکامی انگلیس در رسیدن به مراحل پایانی مسابقات شد.
در فاصله حدود ۷ ماه مانده به شروع جام جهانی، اما یک نکته ظریف درباره ایران در کار است؛ اینکه چنان بدنه و ترکیب اصلی ایران تحت تاثیر بازیکنان حاضر در لیگ‌های اروپایی قرار گرفته که عملا شکل آماده‌سازی تیم ملی ایران، شبیه تیم‌های اروپایی از جمله انگلیس خواهد بود.
به بیانی دیگر، این بار کار اسکوچیچ برای آماده کردن تیم ایران، حتی دشوارتر از کارلوس کی‌روش در جام جهانی ۲۰۱۸ است و ایران تیمی نیست که بتواند با اردوی بلندمدت پیش از جام جهانی، با آمادگی متمایز و متفاوت نسبت به تیمی مثل انگلیس، راهی مسابقات جام جهانی شود.