اندیشکده‌های علم، امور اجتماعی، جمعیت و نیروی انسانی، خانواده و فرهنگ به همراه عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به بررسی موضوع ابربحران پیری جمعیت و راه‌حل‌ها در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت پرداختند.
به گزارش ایسنا، امیرحسین بانکی‌پورفرد با حضور مجازی در نشست مشترک اندیشکده‌های علم، امور اجتماعی، جمعیت و نیروی انسانی، خانواده و فرهنگ که به همت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد با موضوع ابر بحران پیری جمعیت و راه‌حل در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت صحبت کرد.
وی گفت: در دهه گذشته ازدواج‌ها حدود ۴۰ درصد کاهش یافت و تا قبل از کرونا تا ۳۰ درصد از زاد و ولد کشور کاسته شد.
بانکی‌پورفرد: پیری جمعیت ایران تا سال ۱۴۳۰ زمینه‌ساز تعدی همسایگان‌مان می‌شود
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: طبق آمار سازمان ملل ایران در سال ۱۴۳۰ بالغ بر ۳۰ درصد جمعیت کشور سالمند می‌شود، اما پیری یک سوم جمعیت کشور به چه معناست؟ به این معناست که تعداد ۲۰ عضو خانواری که هم اکنون در کنار پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها هستند به ۲ نفر کاهش می‌یابند. در آن مقطع اکثر مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شده و تبدیل به مراکز نگهداری سالمندان می‌شود. بحران پیری جمعیت که به ابربحران چند وجهی معروف است، موجب پیری ایران در شرایطی که کشور‌های اطرافش جوان هستند، می‌شود.
وی ادامه داد: تاریخ ایران‌زمین نشان داده هرگاه ایران در برابر کشور‌های همسایه ضعیف‌تر شده است به دلیل موقعیت استراتژیک ایران مطمح نظر کشور‌های اطراف قرار می‌گیرد.
بحران دیگر بحران معیشت و اقتصاد جوانان است. ایران در حال حاضر در دوره ترسالی جوانی است، اما ۳۰ سال دیگر وارد دوره خشکالی پیری می‌شود و این یعنی نیروی انسانی جوان که چرخ اقتصاد کشور را می‌چرخاند نسبت به جمعیت پیر کشور در حداقل قرار می‌گیرد. در حالی که کشور‌های اروپایی طی ۳۰۰ سال به طور همزمان پیر شدند ایران طی ۳۰ سال پیر می‌شود در حالی کشور‌های اطراف ایران همچنان جوان می‌مانند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: جمعیت ایران بر عکس جمعیت کشور‌های اروپایی که پیر شد این است که کشور‌های اروپایی ابتدا پیشرفته و پر درآمد شدند، اما بحران پیری در ایران زمانی حادث می‌شود که خانواده‌ها هنوز توسعه یافته نیستند و در تامین معیشت روزانه‌شان مشکل دارند و وقتی داخل این سیاهچاله افتادیم ۱۵۰ سال طول خواهد کشید تا بتوانیم از این سیاهچاله خارج شویم تازه اگر از سوی کشور‌های همسایه و ابرقدرت‌ها دچار تعدی نشویم.
بانکی‌پورفرد ادامه داد: پیش‌لرزه‌های بحران پیری جمعیت هم اکنون خود را به نمایش گذاشته است. اگر بخواهیم به صورت کامل مطالبات بازنشستگان را پرداخت کنیم باید کل درآمد نفتی را به صندوق‌های بازنشستگی پرداخت کنیم. یکی از علت‌های مخالفت نیرو‌های مسلح با معافیت و فروش خدمت سربازی کاهش ورودی جوانان برای خدمت است.
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان متذکر شد: ۸ سال گذشته دوران طلایی جلوگیری از نیفتادن در سیاهچاله جمعیتی بود که از دست رفت فقط ۷ سال دیگر فرصت داریم که با سیاست‌ها و تصمیمات مناسب از سقوط همیشگی در سیاهچاله جمعیتی و عواقب به شدت بحرانی آن جلوگیری کنیم که بنده نام این دوره را دوره نقره‌ای گذاشته‌ام.
وی اظهار کرد: بزرگترین اتفاقی که در دولت گذشته افتاد بی‌توجهی به جمعیت کشور بود. طی ۸ سال گذشته ۴۰ درصد از آمار ازواج‌ها کم شد و ۳۰ درصد از زاد و ولد‌ها کاسته شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: جمعیت انبوه دهه ۱۳۶۰ در سال ۱۴۳۰ به سن پیری می‌رسند و جمعیت دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰، ۶۰ درصد جمعیت دهه ۱۳۶۰ جمعیت داشتیم.
بانکی‌پورفرد با اشاره به جزییات قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و تسهیلات پیش بینی شده در این قانون گفت: در مجلس شورای اسلامی ۲۱ مانع رشد جمعیت در قالب طرح جمعیت و تعالی خانواده احصاء شد. موانع فوق شامل تاخیر و سختی ازدواج جوانان، الگوی مسکن و اجاره مسکن ناسازگار با فرهنگ دو فرزندی، مشکلات اقتصادی و هزینه‌های زیاد فرزندآوری، بیکاری از سرپرست خانواده، اشتغال و نگرانی‌های آتیه زنان، هزینه‌های دوره بارداری زایمان و شیردهی، شیوع ناباروری و هزینه‌های سرسام‌آور آن، عقیم‌سازی و استفاده از اقلام پیشگیری از باروری، شیوع غیراستاندارد زایمان، ترس از زایمان فرزند معلول، قبح زدایی و شروع انواع سقط‌های جنین، عدم اطمینان به ادامه زندگی، نگرانی از آتیه فرزندان، ناسازگاری تحصیلات عالیه با فرزندآوری، ضعف خدمات مادر و کودک در محیط اجتماعی، نهادینه شدن فرزند کمتر زندگی بهتر، مهاجرت داخلی و خارجی، حرکت‌های معارض فرهنگی و قانونی و رویه‌ها و فقدان متولی نظارت و مجری سیاست‌ها بود.
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان یادآور شد: براساس مطالعات دقیق دانشگاه‌های مختلف کشور روزانه بیش از ۲۰۰۰ سقط جنین در کشور انجام می‌شود.
وی اظهار کرد: حاصل این تحقیق این شد که در برابر هر یک از این موانع مواد قانونی مرتبط را شناسایی کردیم. ۷۳ ماده و ۲۴۰ حکم را برای غلبه بر بحران پیری تنظیم کردیم. در بودجه ۱۴۰۱، ۳۰۰ میلیون وام ازدواج تعیین شد.
حق متاهلی برای سال آینده دو برابر شد و برای ۵ سال ۳۲ برابر می‌شود. حق اولاد برای سال آینده ۳ برابر تعیین شد. در دانشگاه‌ها ۲۰۰۰ اوراق مالی اسلامی برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی اختصاص یافت. برای دانشجویان دختر یا پسر بومی یا غیربومی خوابگاه ساخته خواهد شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: مراکز رسمی ازدواج فعال‌تر از گذشته می‌شود. ۹۰ درصد منابع مالی رفع ناباروری از طریق بیمه‌ها به خانواده‌ها پرداخت خواهد شد. هزینه زایمان طبیعی رایگان می‌شود. اگر خانواده‌ای طبق آزمون وسع تایید شود تا ۵ سال بعد از زایمان کلیه هزینه‌های کودک رایگان پرداخت می‌شود. فرزند اول ۲۰ میلیون و فرزند دوم ۴۰ و فرزند سوم ۶۰ و فرزند چهارم ۸۰ و فرزند پنجم ۱۰۰ میلیون تومان در بانک‌ها حساب قرض‌الحسنه تخصیص می‌یابد.
بانکی‌پورفرد تصریح کرد: ۲۰۰ متر زمین رایگان با ۲۰۰ میلیون تومان وام به قیمت تمام شده برای خانواده‌های سه فرزند و بیشتر اختصاص می‌یابد. خودروی داخلی بدون نوبت به خانواده‌های دو فرزند و بیشتر اختصاص یافت. برای زنان دانشجو ۱۲ حکم در نظر گرفته شده است. تا دو سالگی فرزند به صورت مجازی تحصیل می‌کنند و می‌توانند از مرخصی تحصیلی استفاده کنند. ۹ ماه مرخصی زایمان در نظر گرفتیم.
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: در بودجه ۱۴۰۱ بودجه همه ۷۳ ماده و ۲۴۰ حکم به تصویب رسید.
در ادامه این نشست غلامعلی افروز گفت: در متمم قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، سالمندان هم تکریم شوند.
وی متذکر شد: در مناطق یک و سه وضعیت جوانان بسیار خوب است، اما کمترین ازدواج و فرزندآوری وجود دارد و بیشترین طلاق اتفاق می‌افتد. برای جوان نگهداشتن جمعیت باید ازدواج صورت گیرد، اما ریشه ازدواج، احساس امنیت روانی است که در حال حاضر بسیار ضعیف است. احساس امنیت روانی به تامین اجتماعی نیازمند است. امنیت پزشکی کشور ضعیف است. امنیت معیشتی، امنیت خدمات اجتماعی، امنیت خدمات اداری، امنیت غذایی و امنیت اداری کشور با مشکلات عدیده‌ای روبروست.
رییس اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نگرش‌ها و انگیزه‌ها را در ترویج ازدواج موثر دانست و افزود: صدا و سیما و دانشگاه‌ها برنامه چندانی برای ازدواج دانشجویان و جوانان ندارند. ۵۰۰۰ خانم ۴۷ تا ۵۶ سال در انگلستان ازدواج کردند و فقط یک درصد فرزندان آنان با سندرم داون مواجه شدند، اما در ایران سن بالای ۳۵ سال برای ازدواج به گونه‌ای تبلیغ می‌شود که گویا فاجعه اتفاق افتاده است در حالی که همین خانم‌ها تا سن ۵۰ – ۶۰ سالگی هم قدرت باروری و فرزندآوری دارند.
افروز: باید تلاش کرد تا نگرش‌های نامیمون گذشته که فرزند کمتر را باعث زندگی بهتر می‌دانست را کنار گذاشت. عدم احساس امنیت روانی، جوانان را بلاتکلیف کرده است. در شرکت‌های خصوصی به جای مرد، ده‌ها زن مجرد یا مطلقه استخدام می‌کنند. یکی از شرایط استخدام در یکی از شرکت‌های هواپیمایی کشور پرهیز از ازدواج طی حداقل ۵ سال است.
در ادامه این نشست دکتر شهلا کاظمی‌پور هم گفت: جمعیت ایران در سال ۱۴۳۰ بالغ بر ۱۱۰ میلیون نفر خواهد بود که جمعیت ۶۰ سال به بالا که سالمند حساب می‌شوند ۲۲ درصد خواهد بود که بیش از ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور در آن سال سالمند خواهد بود. قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هیچ دردی از این مسئله را دوا نخواهد کرد.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: تا سال ۱۴۳۰ عمر میانگین در ایران ۸۳ سال خواهد بود که تا ۷۰ سالگی افراد می‌توانند کار کنند و شاغل باشند. چرا فکری برای این ظرفیت جمعیتی نمی‌کنیم.
وی ادامه داد: قانون مذکور را آنالیز کردم. تسهیلات ازدواج یعنی وام ازدواج. چند درصد جوانان با وام ازدواج می‌کنند. آیا با وضعیت مالی بانک‌ها چند درصد از دختران و پسران می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند؟ بدهکار کردن مردم از طریق وام تاثیر منفی بر ازدواج جوانان دارد. اگر مشکلات اقتصادی در ازدواج جوانان بازدارنده است پس چرا افراد ثروتمند و برخوردار فرزندآوری ندارند. چه فکری برای مواد غذایی ناسالم که بر باروری جوانان‌مان تاثیر منفی دارد، نمی‌شود.
کاظمی‌پور متذکر شد: باید به جای دادن وام باید زیربنا‌های اقتصادی کشور به نحوی درست شود که افراد با داشتن یک شغل مناسب بتوانند با عزت و مناعت طبع نیاز‌های مالی و معیشتی خود و خانواده‌اش را تامین کند.
در ادامه این نشست محمدحسین پناهی هم گفت: بحث جمعیت کمترین اثر را در چشم‌داشت همسایگان برای تعدی به ایران در سال ۱۴۳۰ دارد. نباید تلقین شود که فردی که به سن ۶۵ سالگی می‌رسد هیچ کاری از دستش بر نمی‌آید. یکی از دلایل کاهش باروری در ایران چالش‌های اقتصادی و معیشتی است. اساس چالش‌ها برای ازدواج و فرزندآوری، از دست رفتن امید خانواده‌ها و نسل جوان و فکر کردن برای مهاجرت از کشور است.
رییس اندیشکده امور اجتماعی، جمعیت و نیروی انسانی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: باید حمکرانی خوب را جایگزین حکمرانی فعلی به عنوان پارادام مناسب کنیم. اگر سیاست‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی رفع شود چالش ازدواج و فرزندآوری هم رفع می‌شود.