فرارو- در یک دستاورد جالب توجه، دیرینه شناسان پس از حفاری‌های گسترده و طولانی مدت، سرانجام موفق به شناسایی تعداد شگفت انگیزی از فسیل پرندگان گوناگون در نزدیکی دیوار چین شدند که قدمتی بیش از ۱۲۰ میلیون سال دارند.
به گزارش فرارو، تقریباً ۸۰ مایل دورتر از غربی‌ترین نقطه دیوار بزرگ چین، دیرینه شناسان آثاری از دنیای باستانی پیدا کردند که بیش از ۱۰۰ نمونه از پرندگان فسیل شده را خود جای داده است. این فسیل‌ها که تقریباً ۱۲۰ میلیون سال قدمت دارند، مربوط به پرندگانی هستند که در زمان دایناسورها می‌زیستند.
با این حال دیرینه شناسان می‌گویند شناسایی بسیاری از این فسیل‌ها دشوار است، زیرا اغلب آن‌ها ناقص هستند و گاهی اوقات حتی به شدت خرد شده اند. در مقاله جدیدی که در مجله Systematics and Evolution منتشر شد، محققان ۶ مورد از این فسیل‌ها را بررسی کردند که نتیجه آن شناسایی دو گونه جدید از پرندگان آن عصر بود. به عنوان یک نکته جالب، یکی از آن گونه‌های جدید دارای یک زائده استخوانی متحرک در نوک فک پایین خود بود که ممکن است به پرنده برای یافتن غذا کمک کند.
جینگمی اوکانر، نویسنده اصلی این مطالعه و متصدی دیرینه‌شناسی مهره‌داران در موزه فیلد شیکاگو، می‌گوید: «این یک فرآیند طولانی و پر زحمت بود تا بفهمیم این فسیل‌ها مربوط به چه جانورانی هستند. اما این نمونه‌های جدید شامل دو گونه جدید است که دانش ما را از پرندگان دوره کرتاسه افزایش می‌دهد. در این فسیل‌ها ما ترکیبی از ویژگی‌های دندانی را یافتیم که هرگز در هیچ دایناسور دیگری ندیده‌ایم.»
جری هریس یکی از نویسندگان این مقاله و استاد دانشگاه فناوری یوتا می‌گوید: «این فسیل‌ها از محلی در چین آمده اند که پیش از این در آنجا فسیل‌هایی از پرندگان را یافته ایم که به پرندگان امروزی نزدیک هستند، اما تمام فسیل‌های پرندگانی که تاکنون پیدا شده‌اند، جمجمه‌هایی را در کنار اجساد حفظ نکرده‌اند. این نمونه‌های جدید دارای جمجمه هستند که به پر کردن این شکاف در دانش ما از پرندگان این سایت و در کل تکامل پرندگان کمک می‌کنند.»
همه پرندگان از نسل دایناسور هستند، اما همه دایناسورها پرنده نیستند. گروه کوچکی از دایناسورها به پرندگانی تبدیل شدند که به مدت ۹۰ میلیون سال با دایناسور‌های دیگر همزیستی کردند. پرندگان امروزی نوادگان گروهی از پرندگان هستند که از انقراضی که بقیه دایناسورها را کشت جان سالم به در بردند، اما بسیاری از پرندگان ماقبل تاریخ نیز در آن زمان منقرض شدند. تحقیقات اوکانر بر مطالعه گروه‌های مختلف پرندگان اولیه متمرکز است تا بفهمد چرا برخی زنده ماندند و برخی دیگر منقرض شدند.
سایت فسیلی در شمال غربی چین، به نام چانگما، مکان مهمی برای محققانی مانند اوکانر است که در حال مطالعه تکامل پرندگان هستند. این دومین سایت پرندگان فسیلی مزوزوئیک (زمان دایناسورها) در جهان است، اما بیش از نیمی از فسیل‌های یافت شده در آنجا متعلق به همان گونه Gansus yumenensis است. شش نمونه‌ای که اوکانر و همکارانش در این مطالعه مورد بررسی قرار دادند، در درجه اول فقط شامل جمجمه و گردن هستند، بخش‌هایی که در نمونه‌های شناخته شده گانسوس حفظ نشده اند. فسیل‌ها نیز تا حدودی در اعماق زمین درهم کوبیده شدند که تجزیه و تحلیل آن‌ها را دشوار می‌کند.
مت لامانا از موزه تاریخ طبیعی کارنگی پیتسبورگ و یکی از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: «سایت چانگما مکان ویژه‌ای است. سنگ‌های فسیل‌دار آنجا به ورقه‌های نازک در امتداد صفحات باستانی تقسیم می‌شوند. بنابراین، وقتی در حال حفاری هستید، مثل این است که به معنای واقعی کلمه صفحات تاریخ را به عقب برمی‌گردانید، لایه به لایه حیوانات و گیاهانی را که در حدود ۱۲۰ میلیون سال است که نور روز را ندیده‌اند، آشکار می‌کنید.»
از آنجایی که نمونه‌ها کاملاً مسطح بودند، سی تی اسکن آن‌ها و قطعه بندی کامل آن‌ها ممکن است سال‌ها طول بکشد و حتی ممکن است اطلاعات زیادی در اختیار ما قرار ندهد، زیرا این استخوان‌های نازک تقریباً در یک سطح صاف شده اند که تشخیص آن‌ها را تقریباً غیرممکن می‌کند. اوکانر می‌گوید که تشخیص مرز‌های این استخوان‌ها بسیار دشوار بود، اما ما مجبور بودیم با آنچه که در اختیار داریم کار کنیم. با کار پر زحمت، محققان توانستند ویژگی‌های کلیدی را در آرواره‌های پرندگان شناسایی کنند که نشان می‌دهد دو نمونه از شش نمونه، تاکنون برای علم ناشناخته بودند.
گونه‌های جدید (یا به‌طور دقیق‌تر، جنس جدید؛ جنس یک پله بالاتر از گونه‌ها به ترتیبی که دانشمندان برای نام‌گذاری موجودات استفاده می‌کنند) Meemannavis ductrix و Brevidentavis zhangi نامیده می‌شوند. میماناویس به خاطر میمان چانگ، دیرینه‌شناس چینی که اولین زنی بود که مؤسسه دیرینه‌شناسی و دیرینه‌انتروپولوژی مهره‌داران (IVPP) را در پکن رهبری کرد، نام‌گذاری شده است. نام Brevidentavis نیز به معنی «پرنده دندان کوتاه» است. مانند گانسوس، هم میماناویس و هم برویندتاویس پرندگان اورنیتورومورف هستند؛ گروهی که شامل پرندگان امروزی است. میماناویس مانند پرندگان امروزی بی دندان بود. از طرف دیگر، Brevidentavis دندان‌های کوچک و میخ‌مانندی داشت که در دهانش به هم نزدیک شده بودند. در کنار آن دندان‌ها ویژگی عجیب دیگری نیز به وجود آمد.
دکتر اوکانر در حال انجام کار میدانی در محلی که پرندگان فسیلی در آن یافت شدند.
اوکانر توضیح می‌دهد: Brevidentavis یک پرنده اورنیتورومورف با دندان است، اما استخوان کوچکی در قسمت جلوی فک دارد که به آن پرتنتاری می‌گویند، جایی که اگر پرندگان چانه داشتند، چانه اش در آنجا قرار می‌گرفت. در مطالعه قبلی در مورد پرنده فسیلی دیگر، نویسندگان با سی تی اسکن استخوان و رنگ آمیزی آن با مواد شیمیایی، نوعی غضروف را یافته اند که فقط در صورت حرکت شکل می‌گیرد. اوکانر می‌افزاید؛ ما می‌توانیم بگوییم که پردنتاری قادر به حرکت بود بنابراین Brevidentavis نه تنها قادر به حرکت دادن آن بود، بلکه می‌توانست از طریق آن احساس کند. این قابلیت می‌توانست به پرندگان کمک کند تا طعمه خود را شناسایی کنند. می‌توان فرض کرد که این پرندگان دندان‌دار منقار‌های کوچکی بودند که نوعی انبر متحرک در نوک آرواره‌ها و در جلوی دندان‌ها داشت.
تام استیدهام، یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «این فسیل‌های شگفت‌انگیز مانند قفلی هستند که به ما اجازه می‌دهند دری را به روی دانش بیشتر درباره تاریخچه تکاملی جمجمه در بستگان نزدیک پرندگان امروزی، باز کنیم. در زمانی که دایناسور‌های غول پیکر هنوز در خشکی پرسه می‌زدند، این پرندگان محصول تکاملی بودند که با شیوه‌های مختلف زندگی در آب، هوا و خشکی و با رژیم‌های غذایی متفاوتی که در برخی از گونه‌های دارای دندان یا فاقد دندان می‌بینیم آزمایش می‌کردند. تعداد بسیار کمی از فسیل‌های این عصر زمین‌شناسی، سطح جزئیات آناتومیکی را که ما می‌توانیم در این جمجمه‌های پرندگان باستانی ببینیم، ارائه می‌کنند.» اوکانر می‌گوید: «این اکتشافات این فرضیه را تقویت می‌کند که سایت فسیلی چانگما غیرعادی است، زیرا پر از پرندگان اورنیتورومورف است که در دوره کرتاسه غیرمعمول است. افزایش آگاهی در مورد این خویشاوندان پرندگان مدرن در نهایت می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چرا پرندگان امروزی موفق به طی مراحل این تکامل و بقا شدند در حالی که دیگر پرندگان آن عصر از پس آن برنیامده اند».
منبع: scitechdaily
ترجمه: مصطفی جرفی-فرارو