فرارو- در دسامبر گذشته، در حالی که مذاکرات هسته‌ای ایران در وین به دلیل خودداری تهران از پذیرش نظارت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از یکی از تاسیسات هسته‌ای حیاتی آن کشور در آستانه سقوط قرار گرفته بود مذاکره کننده ارشد روسیه در مذاکرات میانجی گری توافقی را برای تضمین دسترسی بازرسان و جلوگیری از یک بحران بزرگ دیپلماتیک انجام داد.
به گزارش فرارو به نقل از فارین پالسی؛ "میخائیل اولیانوف" نماینده روسیه در مذاکرات هسته‌ای ایران به عنوان یک قهرمان بعید در توافق هسته‌ای ظاهر شده است ،توافقی که جو بایدن رئیس جمهوری امریکا آن را به عنوان هدف اصلی سیاست خارجی خود در خاورمیانه معرفی کرده است و در این روند اولیانوف مورد تحسین مقامات ارشد قرار گرفته است. مقامات آمریکایی و ناظران دیگر معتقدند اولیانوف به ادامه مذاکرات کمک کرده است.
در طول این مسیر، او درجه‌ای از شهرت را با توئیت هایش در توئیتر کسب کرده است؛ جایی که او به عنوان وقایع نگار تک نفره و تشویق کننده برای توافق هسته‌ای توئیت می‌کند و همزمان تلاش ایالات متحده برای اعمال فشار سیاسی و اقتصادی بر دولت ایران را نیز به چالش می‌کشد.
یکی از دیپلمات‌های ارشد که با "اولیانوف" درباره دیپلماسی توئیتری او صحبت کرده و نخواسته نامش فاش شود می‌گوید: "او ظرفیت شکل دهی دستور کار خبری در توئیتر را درک کرد".
"علی واعظ" کارشناس مسائل ایران در گروه بین المللی بحران که حامی بازگشت طرفین به برجام است می‌گوید: "توئیت‌های اولیانوف نزدیک‌ترین به روزرسانی درباره کار‌های دیپلماتیک دقیقی است که پشت در‌های بسته انجام می‌شوند. ایرانی‌ها همیشه درباره میزان پیشرفت مذاکرات اغراق می‌کنند، غربی‌ها کوچک نمایی می‌کنند و چینی‌ها کارت هایشان را نزدیک به خود نگه می‌دارند. در نتیجه، این اولیانوف است که نقش سخنگوی غیر رسمی مذاکرات را ایفا می‌کند. او یک دیپلمات کلاسیک است و میل خستگی ناپذیری برای دیدن نیمه پر لیوان را در زمانی دارد که نزاع در جریان است. او از دیپلماسی چند جانبه لذت می‌برد. او در چند ماه گذشته چندین بار مذاکرات هسته‌ای ایران را از فروپاشی نجات داده و روابط ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی را حفظ کرده است".
با این وجود، منتقدان "اولیانوف" می‌گویند که این دیپلمات روس صرفا در نقش سنتی دولتاش به‌عنوان حامی اصلی ایران فعالیت می‌کند و از دیپلماسی برای کاهش اهرم‌های فشار آمریکا و تضمین بهترین توافق ممکن برای یک کشور مشتری روسیه (ایران) استفاده می‌کند.
منتقدان معتقدند ایالات متحده و دیگر دولت‌های غربی به طور نابخردانه‌ای نقش بسیار برجسته‌ای را برای نماینده روسیه به عنوان میانجی بین واشنگتن و تهران قائل شده اند.
"ریچارد گلدبرگ" مشاور ارشد "بنیاد دفاع از دموکراسی ها" که منتقد توافق هسته‌ای است می‌گوید: "اولیانوف متحد ایرانی‌ها در جهت مسکو است. روس‌ها در جایگاه راننده مذاکرات با ایران قرار دارند".
"گلدبرگ" می‌گوید: "من او (اولیانوف) را یکی از افسران ارشد روسیه در انتشار اطلاعات نادرست می‌دانم. او از کشور‌های مشتری روسیه حمایت می‌کند از جمله از "بشار اسد" رئیس جمهوری سوری، او یکی از بزرگ‌ترین مدافعان عمومی اسد بوده است".
با این وجود، دیپلماسی روسیه در قبال مسئله هسته‌ای ایران در تضاد شدید با رویکرد ستیزه جویانه مسکو نسبت به اوکراین است که ۱۰۰ هزار نیرو را در مرز آن کشور مستقر کرده و به نگرانی مقامات اوکراینی و آمریکایی مبنی بر قصد حمله به اوکراین دامن زده است. با این وجود، روابط بین ایالات متحده و روسیه در وین قطعا به دور از خصومت ورزی بوده است.
یک دیپلمات ارشد غربی که نخواسته نام اش فاش شود به "فارین پالسی" می‌گوید: "روسیه ایران هسته‌ای را تهدیدی بی‌ثبات کننده در خاورمیانه قلمداد می‌کند همان گونه که ما نیز چنین نگاهی را داریم. بنابر این، اگرچه ما کاملا در مورد ایران همفکر نیستیم و تفاوت نگرشی در مورد توازن فشار و تحریم‌ها و استفاده از اهرم‌های چماق و هویج بین ما و روس‌ها وجود دارد من فکر نمی‌کنم گسست کاملی در دیدگاه ما و آنان درباره چگونه دیدن این مسئله وجود داشته باشد".
اولیانوف ماه گذشته در مصاحبه با "فارین پالسی" گفته بود: "ما افرادی بالغ و عملگرا هستیم". او اطمینان داده بود که موضوعات بحث برانگیز مانند درگیری بر سر اوکراین به مذاکرات ایران سرایت نمی‌کند. "اولیانوف" افزوده بود: "ما آماده همکاری با یکدیگر در مورد موضوعات مورد علاقه هستیم. ایران نمونه‌ای از این موارد است. ما منافع مشترکی در احیای برجام داریم. ما این مسائل را از یکدیگر تفکیک می‌کنیم".
او افزوده بود: "ما هرگز درباره اوکراین، امریکای لاتین، استرالیا یا هر چیز دیگری بحث نمی‌کنیم. ما این مسائل که ربطی به توافق هسته‌ای ایران ندارند را از این مسئله تفکیک می‌کنیم. وظیفه ما بسیار عملی است و ما روی آن تمرکز می‌کنیم".
یکی از دیپلمات‌های آشنا با مذاکرات که با توجه به ماهیت حساس مذاکرات هسته‌ای نخواسته نام اش فاش شود به "فارین پالسی" گفت: "با کنار گذاشتن مسئله انگیزه، در مجموع روس‌ها بسیار سازنده عمل کرده اند و پیام‌های جدی را به ایرانی‌ها در مورد میزان خطری که وجود دارد ارسال کرده اند. ایرانی‌ها حتی برای مدتی روس‌ها را نادیده می‌گرفتند، اما وقتی روس‌ها گفتند: "کاری که شما انجام می‌دهید غیرقابل قبول است و ما از شما محافظت نمی‌کنیم" توجه ایرانی‌ها را به خود جلب کردند. این لزوما آنان را متقاعد نمی‌کند، اما ایرانی‌ها به اطراف نگاه می‌کنند و می‌دانند که هیچ دوست دیگری ندارند".
اولیانوف بار‌ها مداخله کرد تا مذاکرات را در مسیر درست حفظ کند. به گفته "واعظ" این دیپلمات روس در ماه نوامبر به "باقری کنی" کمک کرد تا با مذاکره درباره تعهدات هسته‌ای ایران به موازات مذاکرات رفع تحریم‌ها موافقت کند.
او گفت اولیانوف هم چنین در متقاعد کردن مقام‌های ارشد ایران برای دیدار با "رافائل گروسی" رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تهران به منظور حل و فصل اختلافات بر سر دسترسی بازرسان هسته‌ای عملکرد مفیدی داشته است. هم چنین، او نقش مهمی در متقاعد کردن تهران به موافقت با نصب مجدد دوربین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کرج و زمینه سازی دور هشتم مذاکرات که در ۲۷ دسامبر آغاز شد و انتظار می‌رود در فوریه به پایان برسد ایفا کرده است.
اولیانوف گفته بود در طول مذاکرات، روسیه از ایران خواسته است تا هرگونه فعالیتی را که ناقض توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بوده متوقف کند در حالی که آمریکایی‌ها را تحت فشار قرار داد تا آن چه را که به‌عنوان "سیاست فشار حداکثری" عملی کرده اند متوقف سازند یا حداقل تحریم‌های جدیدی را در طول مذاکرات اعمال نکنند.
اولیانوف گفته بود: "به نظرم روسیه نقش یک واسطه صادق را بازی می‌کند. ما از هیچ یک از طرفین طرفداری نمی‌کنیم. اگر با ایرانی‌ها مخالف باشیم به طور علنی از آنان انتقاد می‌کنیم".
یک دیپلمات آشنا به مذاکرات معتقد است که بخشی از دلیل کمک روسیه به ایران آن است که به دولت بایدن نشان دهد "اگر در مورد اوکراین بیش از حد با ما درگیر شوید این خطر پیش روی شما قرار خواهد داشت که مذاکرات با ایران را که بسیار به آن اهمیت می‌دهید تضعیف کنیم".
"دنی آیالون" سفیر سابق اسرائیل در ایالات متحده می‌گوید: "روسیه تمام تلاش خود را انجام خواهد داد تا قدرت ایالات متحده را کمرنگ سازد".
"آندری کوزیروف" که در دهه ۹۰ میلادی وزیر امور خارجه روسیه بود معتقد است که روسیه از حذف برنامه هسته‌ای ایران خوشحال می‌شود مادامی که که تقصیر آن مستقیما متوجه اسرائیل و ایالات متحده باشد.
او می‌افزاید: "فکر نمی‌کنم اگر اسرائیل یا آمریکا به ایران حمله کنند تا از تبدیل شدن آن کشور به کشوری دارنده تسلیحات هسته‌ای جلوگیری کنند ناراحتی‌ای برای روسیه در کار باشد. روسیه در آن زمان اسرائیل و ایالات متحده را به دلیل استفاده یکجانبه از قوه قهریه مورد انتقاد قرار خواهند داد.
با این وجود، من فکر می‌کنم که آنان به طور کلی علاقه‌مند هستند که از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کنند. اگر به نقشه نگاه کنید ایران بسیار نزدیک‌تر از آمریکا به روسیه است".