تغییر شکل جمجمه که به نام‌های دیگری مانند شکل دادن به سر، صاف کردن سر، یا کشیدگی جمجمه نیز شناخته می‌شود، نوعی تغییر دائمی بدن است که ایجاد تغییر عمدی در شکل اصلی جمجمه فرد را شامل می‌شود.
به گزارش عصر ایران، اقدام به تغییر شکل جمجمه در زمان‌ها و مکان‌های جغرافیایی مختلف رایج بوده است. این عملی گسترده بوده که تقریبا در هر قاره جهان شواهد آن دیده شده و در طول ده‌ها هزار سال در بسیاری از فرهنگ‌ها رواج داشته است.
در واقع، دانشمندان شواهدی از تغییر شکل جمجمه را بین بومیان استرالیا یافته اند که قدمت آن به حدود ۳۰ هزار سال پیش باز می‌گردد. مایاها، اینکاها، و برخی دیگر از بومیان آمریکای شمالی نیز با روش‌هایی در راستای تغییر شکل جمجمه آشنا بودند.
در بیش از ۱۲ هزار سال پیش در چین باستان نیز مردم اقدام به تغییر شکل جمجمه می‌کردند. چینی‌ها یکی از قدیمی‌ترین مردمانی هستند که مشخص شده است به اصلاح و تغییر شکل جمجمه خود اقدام می‌کردند.
شیوه‌های شکل دادن به جمجمه در پرو باستان نیز رواج داشته است. کولاگوا‌ها و کابانا‌ها از جمله قبایلی در پرو بودند که از روش‌های تغییر شکل جمجمه استفاده می‌کردند.
در اروپا، شواهد استفاده از روش‌های تغییر شکل جمجمه به حدود پنج هزار سال پیش باز می‌گردد و به نظر می‌رسد بین قبایل خاصی که از منطقه قفقاز آسیای مرکزی مهاجرت کرده بودند مانند سامری ها، آلان‌ها و آوار‌ها رایج بوده است.
در آفریقا نیز روش‌های مورد استفاده برای تغییر شکل جمجمه در برخی مناطق رواج داشته است. کشیدگی سر ویژگی بارز قبیله مانگبتو بود. این قبیله به دلیل روش‌هایی که برای تغییر شکل سر نوزادان خود استفاده می‌کنند، شناخته شده هستند.
روش‌های مختلفی برای شکل دادن به جمجمه استفاده می‌شود، اما رایج‌ترین آن استفاده از پارچه و پیچاندن محکم آن به دور جمجمه است تا سر شکل استوانه‌ای بیشتری به خود بگیرد.
در بسیاری از فرهنگ ها، روند کشیده کردن جمجمه از بدو تولد آغاز می‌شود، زیرا در آن زمان جمجمه بیشترین انعطاف‌پذیری را دارد. زمانی که نوزاد متولد می‌شود، سر وی با پارچه محکم بسته می‌شود و به این ترتیب به مرور زمان ظاهر کشیده‌تری به خود می‌گیرد. زمانی که فشار به آرامی و به طور مداوم اعمال شود، موجب بزرگ شدن پیشانی می‌شود.
این روند می‌تواند تا چند سال ادامه یابد تا سر شکل مورد نظر را به خود گرفته یا کودک آن را پس بزند.
استفاده از تخته‌های چوب برای شکل دادن به جمجمه کودکان روش دیگری است که بین بومی‌های آمریکا رایج بوده است. به عنوان نمونه، مایاها به طور معمول از این روش استفاده می‌کردند.
خواباندن نوزاد در حالتی یکسان طی ماه‌های نخست زندگی برای ایجاد قسمتی صاف در پشت سر یکی دیگر از روش‌هایی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شکل جمجمه ممکن است با توجه به منطقه و گروه مربوطه متفاوت باشد. این اشکال از نمونه‌های مخروطی تا استوانه ای، مسطح یا حتی با برآمدگی‌ها را شامل می‌شوند.
باور بر این است که این تغییر شکل بر مغز تاثیر نمی‌گذارد، به ویژه اگر فشار جمجمه‌ای وجود نداشته باشد. از این رو، فردی که شکل جمجمه وی تغییر یافته است قادر خواهد بود همانند هر فرد دیگری از مغز خود استفاده کند. مغز به شکل جدید جمجمه رشد می‌کند و خود را با این شرایط سازگار می‌کند.
در گذشته، افرادی که از این روش استفاده می‌کردند قصد داشتند تا خود را از دیگران متمایز کرده و حس متفاوتی از بازشناسی و تعیین هویت داشته باشند. همچنین به آن‌ها یک حس تعلق می‌داد.
یک نمونه بارز در این زمینه افراد قبیله مانگبتو هستند که باور داشتند تغییر شکل جمجمه یکی از ویژگی‌های طبقه حاکم و نمادی از قدرت، هوش، زیبایی و شکوه است.
جدا از اهداف فرهنگی و زیبایی‌شناختی، برخی قبایل نیز ایده‌های شبه علمی درباره توانایی مغز برای حفظ اطلاعات بر اساس شکل آن داشتند.
پرسش درباره استفاده از روش‌های تغییر شکل جمجمه در دوران مصر باستان، به ویژه در زمان دودمان هجدهم مطرح است. نقاشی‌های دیواری و مجسمه‌ها نشان می‌دهند که آخناتون، نفرتیتی و فرزندانشان دارای جمجمه‌هایی با کشیدگی غیرمعمول بوده اند.
بررسی اجساد مومیایی آخناتون و توت عنخ آمون جمجمه‌ای کشیده با علائمی که با ویژگی‌های بستن سر برای تغییر شکل جمجمه در مناطق دیگر جهان مطابقت دارند را نشان داده اند.
در شرایطی که دانشمندان موزه فیلد اطمینان دارند که این نشان دهنده استفاده از روش‌های تغییر شکل جمجمه است، اما مدرک مکتوبی در این زمینه وجود ندارد.
از سوی دیگر، برخی مصرشناسان به طور کلی احتمال استفاده از روش‌های تغییر شکل جمجمه در مصر باستان را رد می‌کنند. در همین راستا، کشیدگی جمجمه‌ها در نقاشی‌های دیواری و مجسمه‌ها به عنوان نوعی اغراق در سبک تعبیر شده و شکل غیرمعمول جمجمه برخی مصریان باستان به دلایل مرتبط با وضعیت سلامت پیوند داده می‌شوند.