فرارو- پایه پولی و نقدینگی در میانه آبان دو رکورد مهم را به ثبت رسانده است. رشد پایه پولی در هشت ماه نخست امسال به بالاترین سطح خود در دوره‌های مشابه در یک سال اخیر رسیده و روند ماهانه این شاخص نیز در دولت جدید سیری صعودی را به ثبت رسانده، که به نوعی رکورد جدیدی را در دولت ابراهیم رئیسی از خود برجای گذاشته است.
به گزارش فرارو، پایه پولی در آبان ماه برابر با ۵۴۰ هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به ماه قبل ۲.۵۶ درصد رشد داشته است. قیاس این رشد با ۴ ماه گذشته نشان می‌دهد در آغاز دولت جدید این رشد بیشترین رقم رشد ماهانه در پایه پولی به حساب می‌آید. در واقع در چهارمین ماه دولت رئیسی پایه پولی به بالاترین مقدار خود رسید هر چند بررسی‌های آماری از این متغیر نشان می‌دهد به طور کلی در این تاریخ شاهد افزایش مداوم رشد پایه پولی در هر ماه بوده ایم.
از سوی دیگر طبق امار رسمی بانک مرکزی رشد این متغیر نسبت به پایان سال گذشته برابر با ۱۷.۷۸ درصد بوده است. زمانی که این دوره را در تمام دهه اخیر بررسی می‌کنیم مشاهده می‌شود این رشد بالاترین میزان رشد ۸ ماهه در این بازه بوده است که نشان از جهش قابل توجه در پایه پولی کشور داشته است.
چرا پایه پولی بالا رفت؟مسعود دانشمند کارشناس مسائل اقتصادی در
گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه با توجه به وضعیت اقتصادی که بر کشور حکمفرما است، رشد پایه پولی تعجبی ندارد، گفت: پایه پولی یعنی نقدینگی در گردش به اضافه سپرده‌های نزد بانک‌ها، این درحالیست که با افزایش مداوم نقدینگی که هر روز بیشتر از گذشته می‌شود اگر این منابع درست هدایت نشود و به سمت تولید سوق داده نشود، پایه پولی افزایش پیدا کرده و رکورد شکنی می‌کند، همانند اتفاقی که ما امروز شاهد آن هستیم.
وی افزود: بنابراین تنها راهی که می‌توان از افزایش پایه پولی جلوگیری کرد، توجه به تولید و رونق آن است، در حال حاضر تولید کشور در وضعیت رکود قرار دارد و بسیاری از واحد‌های صنعتی و خدماتی با نیمی از ظرفیت خود مشغول به فعالیت هستند، در صورتی که اگر برنامه ریزی درستی وجود داشته باشد می‌توان این نقدینگی سرگردان در جامعه را به سوی تولید هدایت کرد که هم تورم کنترل شود و هم اینکه از افزایش پایه پولی جلوگیری شود.
دانشمند با اشاره به یکی از چرخه‌هایی که باعث رشد پایه پولی می‌شود، اظهارداشت: زمانی که دولت به بانک مرکزی ارز می‌دهد تا آن‌ها را تبدیل به ریال کند، بانک مرکزی به دلیل اینکه ریالی در اختیار ندارد، پول چاپ می‌کند و در جامعه پخش می‌کند، در مقابل دولت می‌گوید که این ارز‌ها را به حساب بانک مرکزی واریز می‌کند، در حالیکه به حساب‌ها به دلیل تحریم‌ها دسترسی وجود ندارد، در چنین شرایطی چاپ پول بدون پشتوانه انجام می‌شود که نتیجه آن افزایش نقدینگی و رشد پایه پولی است.
این فعال اقتصادی با تاکید بر اینکه متغیر‌های اقتصادی به مانند یک زنجیر به هم وصل هستند، ادامه داد: رونق تولید در حالی محقق می‌شود که در درجه اول تحریم‌ها برداشته شود و در وهله دوم نیز مراودات بانکی ما با کشور‌های دیگر عادی شود که در این زمینه پیوستن به لیست اف‌ای تی اف و خروج از لیست سیاه این نهاد بین‌المللی باید رخ دهد، بنابراین برای کنترل پایه پولی باید اقدامات متعددی انجام شود.
دانشمند اضافه‌کرد: افزایش نرخ تسعیر ارز نیز در زمینه افزایش پایه پولی بسیار اثرگذار بوده، زیرا همانطور که اشاره شد دولت درآمد‌های ارزی را به بانک مرکزی می‌دهد تا آن را به ریال تبدیل کند، در گذشته نرخ تسعیر ارز ۴.۲۰۰ تومان بود، اما در حال حاضر بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۰ این نرخ به نرخ ارز نیمایی که الان در حدود ۲۵ هزار تومان است، افزایش پیدا کرده، یعنی یک رشد ۶ برابری، با توجه به چنین موضوعی رکورد زدن افزایش پایه پولی در سایه چاپ پول پر قدرت اجتناب ناپذیر بوده است. همچنین اضافه برداشت بانک‌ها از منابع بانک مرکزی که به نوعی چاپ پول محسوب می‌شود و همین طور افزایش نقدینگی به صورت فزاینده را از دیگر دلایل رشد پایه پولی می‌توان برشمرد.
دبیرکل خانه اقتصاد ایران در ادامه با اشاره به اینکه در حالی که دولت می‌خواهد با اختصاص یارانه بنزین به همه به نوعی عدالت را اجرا کند، این طرح به شدت تورم‌زا بوده و باز هم باعث افزایش پایه پولی می‌شود، بیان کرد: اینکه دولت می‌خواهد ۱۵ لیتر بنزین به همه مردم دهد، این مسئله در راستای اجرای عدالت از نظر بنده نیست، زیرا این باعث افزایش تورم خواهد شد، اگر دولت می‌خواهند یارانه‌ها را عادلانه توزیع کند، بهتر است به جای این کار بیاید قیمت نفتی را که به پالایشگاه‌ها می‌دهد را به فوب خلیج فارس برساند و یارانه آن را مستقیم به مردم بدهد.
دانشمند در تشریح این پیشنهاد خود گفت: در حال حاضر وزارت نفت هر بشکه نفت را به صورت یارانه‌ای به پالایشگاه‌ها می‌دهد که این موضوع دو نتیجه عمده دارد، اول اینکه با این یارانه‌ای که پرداخت می‌شود پالایشگاه‌ها به صورت رقابتی بنزین را تولید نمی‌کنند و ماحصل آن تولید بنزین بی کیفیت است که باعث آلودگی شدید هوا می‌شود که سال‌هاست که این موضوع گریبانگیر ماست، دوم هم اینکه با این پایین بودن قیمت سوخت، قاچاق بسیار جذاب است و روزانه میلیون‌ها لیتر سوخت از ایران به کشور‌های همسایه قاچاق می‌شود، اما اگر دولت این نفت را به قیمت فوب خلیج فارس به پالایشگاه‌ها بدهد، این اتفاقات رخ نمی‌دهد.
وی بیان داشت: روزانه ۲.۵ میلیون بشکه نفت به پالایشگاه‌ها داده می‌شود که با یارانه‌ای که دولت می‌پردازد، مبلغ آن ماهاهه بالغ بر ۳ میلیارد دلار می‌شود که در سال ۳۶ میلیارد دلار خواهد شد، اگر دولت بنزین را گران کند، اما این ۳۶ میلیارد دلار را مستقیم به مردم بدهد آن هم نه به صورت نقدی، بلکه به صورت کوپنی، یعنی دولت مرغ را به صورت سوبسیدی کیلویی ۱۰ هزارتومان به مردم بدهد، تمامی کالا‌های اساسی این روش را در موردشان می‌توان اجرا کرد، این سازوکاری است که می‌توان پی گرفت، این یک نکته اساسی است که دولت باید یارانه را به انتهای زنجیره بدهد نه اول زنجیره یعنی تولیدکننده، اتفاقی که در مورد ارز ۴.۲۰۰ تومانی افتاد و رانت‌ها و فساد‌های بسیار زیادی را ایجاد کرد، بنابراین دولت باید در این زمینه برنامه‌ریزی داشته باشد، در غیر این صورت با مشکلات عدیده‌ای روبرو خواهیم شد.