تبعات دفن زباله در جنگل‌های هیرکانی که مهم‌ترین منبع تامین اکسیژن ایران محسوب می‌شوند، این روز‌ها چنان حاد شده که به نطق نمایندگان مجلس نیز راه یافته است.
به گزارش همشهری، حدود ۳۰سال است که دفن غیراصولی زباله در شهر‌های شمالی کشور، به یک بحران بزرگ محیط‌زیستی تبدیل شده و با توجه به تأثیر مستقیم آلودگی این زباله‌ها بر آب، خاک، گیاهان و جانوران، تعلل در ساماندهی این امر می‌تواند تبعات سنگینی بر زندگی مردم شمال داشته باشد.
منطقه جنگلی اندرگلی شیرگاه، منطقه جنگلی کلاکولی رامسر، ساحل محمودآباد، حاشیه رودخانه تلار، جنگل‌های عباس‌آباد، چالوس و نوشهر و سایت جنگلی نور با دپوی ۵۰۰ هزار تن زباله، دیگر مناطق بحرانی دپو و دفن زباله در کشور هستند که جنگل‌های هیرکانی را به سرعت رو به زوال می‌برند.
سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز اعلام کرده است که هم‌اکنون ۳۰ سایت دپو و دفن زباله در جنگل‌های هیرکانی وجود دارد که هریک کوهی از زباله را یدک می‌کشند و نزدیک ۳دهه از تشکیل آن‌ها می‌گذرد.
روزانه به واسطه حجم ورود بسیار زیاد زباله به این مناطق که قرار است آینده حیات در ایران را تضمین کنند و به‌زعم یونسکو، میراث زیست کره محسوب می‌شوند، زیر کوه زباله‌ها دفن می‌شوند.
دیروز، نماینده مردم رشت در مجلس در نطق پیش از دستور خود خبر از شرایط حاد یکی از سایت‌های دفن زباله در جنگل‌های هیرکانی داد. محمدرضا احمدی گفت: منطقه‌ای به نام سراوان شامل ۲۰ هکتار جنگل در بخش سنگر در رشت است که حالا به سایت بزرگ زباله گیلان تبدیل شده است.
این جنگل ۲۰ هکتاری، می‌توانست اکسیژن منطقه را تولید کند، اما در هر ثانیه حداقل ۱۵ لیتر زهرابه از آن استخراج می‌شود که نتیجه آن نابودی ۲ رودخانه شهر رشت، یعنی گوهررود و زرجوب و جاری شدن شیرابه در سیاه اسطلخ رشت، تالاب انزلی و در نهایت دریای خزر خواهد بود.
در سایت سراوان چه می‌گذرد؟ آخرین آمار ارائه‌شده توسط شورای شهر رشت نشان می‌دهد، روزانه ۱۷۰۰تن زباله در مناطق شهری و روستایی گیلان تولید می‌شود و در این میان بیشترین تولید زباله در روز، مربوط به کلانشهر رشت است که در ایام نوروز حدود ۲۵۰ تن زباله به میزان تولید زباله این استان در روز افزوده می‌شود.
منطقه سراوان در ۱۷ کیلومتری رشت با محیطی جنگلی و در جوار جنگل‌های هیرکانی، حالا میزبان دپو و دفن زباله رشت و چند شهرستان دیگر است که امروزه کوه زباله آن به ارتفاع بیش از ۷۰ متر رسیده است و بیش از ۳ دهه هر روز تا ۱۱۰۰ تن زباله شهرنشینان و روستانشینان را در دل خود جای می‌دهد.
البته در سایر نقاط گیلان نیز زباله در حساس‌ترین مناطق از حاشیه تالاب گرفته تا ساحل دریا و حاشیه رودخانه‌ها و مناطق جنگلی و در ارتباط با آب‌های زیرزمینی دفع می‌شود که معضلات محیط‌زیستی و بهداشتی بسیاری را برای مردم به‌وجود می‌آورد.
در سایت سراوان مشکلات متعدد محیط‌زیستی وجود دارد که بخشی از آن منجر به خسارت به منابع طبیعی کشور می‌شود. روی دیگر این سکه، ورود شیرابه زباله‌های سراوان به‌عنوان یکی از عوامل آلایندگی اکوسیستم‌های ارزشمند و در نهایت رسیدن شیرابه‌ها به تالاب انزلی است.
شهرداری رشت ابتدای پاییز امسال اعلام کرد که از ۱۱۰۰تن زباله ورودی روزانه سراوان، ۵۰۰ تن متعلق به شهر رشت و مابقی متعلق به سایر شهر‌ها و روستا‌های اطراف است.
البته طبق اعلام این نهاد، راه‌اندازی دستگاه زباله‌سوز، افزایش ظرفیت کارخانه کودآلی و بهره‌برداری از تصفیه‌خانه شیرابه، مطالبه عموم مردم به‌ویژه ساکنان منطقه سراوان است و شهرداری باید آن را اجرا کند، اما درصورت اجرای چنین پروژه سنگین مالی و مدیریتی هم تنها ۵۵۰ تن زباله روزانه قابل مدیریت و ساماندهی خواهد بود.
اینکه پنداشته شود تنها نقطه درگیری جنگل‌های شمال و معضل زباله به منطقه سراوان خلاصه می‌شود، کاملا اشتباه است. در استان مازندران نیز معضل دفن زباله وجود دارد و آنطور که سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز اعلام کرده است، فقط در منطقه جنگلی انجیلسی بابل‌کنار مازندران، روزانه ۲۸۰ تن زباله از شهر‌های بابل، زرگرشهر، گتاب، امیرکلا، گلوگاه و روستا‌های مجاور جمع‌آوری و دفع می‌شوند.
سایت دپوی زباله انجیلسی در سال ۷۷ تاسیس شد و قرار بود تنها برای دپوی زباله در حجم ۷۰ تن در روز به شرط انجام عملیات کمپوست مورد استفاده قرار گیرد، اما این میزان هم‌اکنون ۴برابر شده است.
همزمان با افزایش حجم زباله، عملیات کمپوست نیز به دلایل مختلف براساس برنامه صورت نگرفت و فقط برای حجم بسیار کمی از زباله انجام می‌شود.
به‌علت قرار گرفتن محل دپوی زباله در دل جنگل، پرندگان بسیاری از این محل تغذیه می‌کنند و افزایش تولیدمثل این پرندگان اغلب گوشتخوار به‌علت تغذیه از زباله‌ها باعث بروز نوعی آفت برای سایر پرندگان و حیوانات کوچک‌جثه که شکار آن‌ها می‌شوند، شده است.
این پرندگان زباله‌ها را از محل دپو بر درختان باقی می‌گذارند یا به حیاط خانه‌ها و باغ‌های اهالی روستا منتقل و از آن‌ها تغذیه می‌کنند و باعث بروز مشکلات برای ساکنان اطراف محل دپوی زباله و خشک شدن بسیاری از درختان شده‌اند.
شیرابه‌ها نیز به‌عنوان آلوده‌ترین سیال ممکن از محل دپو، بدون انجام عملیات تصفیه خارج شده و بخشی به خاک جنگل نفوذ و بخشی به سمت جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی پایین‌دست حرکت می‌کند و از آنجا به رودخانه بابل‌رود و سپس به دریای خزر سرازیر می‌شود.
در میان اهالی روستا‌های پایین‌دست منطقه، بیماری سرطان پس از تاسیس دپوی زباله انجیلسی شیوع فراوانی داشته است.