پس از مدت‌ها که بورس‌بازان شاهد روند نزولی ادامه‌داری در تالار شیشه‌ای بودند، سرانجام دیروز شاخص کل بورس تهران با ثبت رشد ۰۸/ ۳درصدی ضمن رقم زدن سبزترین روز بازار سهام در سال جاری با رشد ارزش معاملات همراه شد. سهامداران خرد نیز پس از دوری ۲۱روزه به زمین خرید سهام بازگشتند تا امیدها نسبت به تداوم این روند صعودی افزایش یابد. به نظر می‌رسد افزایش جذابیت قیمت‌ها پس از افت‌های متوالی سبب شده است تا شاهد توجه سرمایه‌گذاران به مولفه‌های بنیادی موثر بر سهام باشیم.
در نخستین روز از دی ماه سال‌جاری و همزمان با پایان آخرین هفته پاییزی سال، بورس تهران رشدی دور از انتظار را به ثبت رساند. در این روز شاخص بورس ضمن ثبت رشد بیش از ۴۰هزار واحدی به میزان ۰۸/ ۳درصد رشد کرد و در شرایطی به نقطه یک‌میلیون و ۳۵۹هزار واحدی رسید که تا همین چندی قبل سهامداران ناامید شده بودند. به نظر میآید آنچه در روز گذشته توانسته پیشران اصلی قیمت‌ها در بازار سهام باشد قاطعیت دولت در اعلام حمایت از بازار سرمایه بود که توانسته خود را در مثبت شدن خالص خرید حقیقی در این بازار پس از ۲۱ روز نمایان کند.
در آخرین روز هفته روند معاملات بازار سهام سمت و سوی دیگری داشت. در این روز به یکباره جریان قدرتمندی از تقاضا به سمت بورس و فرابورس سرازیر شد. به موجب این امر سبزترین روز بازار در سال ۱۴۰۰ رقم خورد. این در حالی است که تا همین روزهای اخیر نه تنها تقاضای موثری که بتواند منجر به تغییر محسوس قیمت‌ها در بازار شود وجود نداشت بلکه حتی بیم آن می‌‌‌رفت که افت بیشتر قیمت‌ها در نهایت شاخص کل را از کانال یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحدی نیز پایین‌تر ببرد.
با این حال شاخص بورس به هر ترتیبی که بود در روز چهارشنبه رشدی محسوس را شاهد بود. در این روز نماگر اصلی بازار سهام بیش از ۴۰هزار واحد رشد کرد و به سطح یک‌میلیون و ۳۵۹هزار واحد رسید. آنچه توانست این رشد قابل‌توجه در شاخص یاد شده را رقم بزند افزایش میانگین وزنی قیمت‌ها در بورس بود. این رقم برای اولین بار در سال‌جاری به محدوده ۰۸/ ۳ درصد رسید که از تاریخ ۲۵ بهمن ماه سال ۹۹ بی‌سابقه است.
شاخص هم‌وزن نیز در این روز رشد قابل‌توجهی را شاهد بود. این نماگر که در روزهای اخیر تقریبا کمتر از شاخص کل به افزایش تقاضا واکنش نشان می‌‌‌داد، طی روز چهارشنبه توانست افزایشی ۷۴/ ۲درصدی را شاهد باشد. بر این اساس به نظر می‌رسد که نمادهای کوچک بازار در این روز توانسته‌اند از پول وارد شده استفاده مناسب را ببرند. همین سبب می‌شود تا نتوان به آسانی بر برخی از شائبه‌های مطرح شده در خصوص حمایت دستوری و پول‌پاشی برای حفظ شاخص در بازار سرمایه خوش‌بین بود. با این حال باید توجه داشت که اگر افزایش تقاضا از سوی خود مردم به سبب خوش‌بینی به ورود پول دولت در ادامه سال‌جاری یا حمایت همه‌جانبه از بازار باشد، سلیقه دولت یا نمادهای حمایت بازار در ادامه می‌تواند قیمت‌ها در برخی از صنایع را مجددا با نوسان منفی روبه‌رو کند.
اما از کلیت ارقام و اعداد به ثبت رسیده در بازار سهام که بگذریم، آنچه واضح و مبرهن است این است که بازار به روزهای پیش رو با دیده خوش‌بینی نگاه می‌کند. گواه چنین ادعایی را می‌توان در افزایش قابل‌توجه تعداد صف‌های خرید و افزایش تعداد نمادهای سبزپوش در بورس و فرابورس جست‌وجو کرد. بر این اساس بیراه نیست اگر بگوییم که دلیل اصلی این خوش‌بینی طرح‌‌‌هایی است که پیش‌تر تحت‌عنوان حمایت ۱۰بندی از بازار سرمایه در جلسه ستاد اقتصادی ویژه دولت به تصویب رسیده است.
یکی از مهم‌ترین این عوامل که می‌توان حتی آن را دلیل اصلی صعود قیمت‌ها در روز گذشته دانست افزایش قیمت ارز در سامانه نیماست که انتظار می‌رود در ماههای پیش رو اثر جدی بر بهای تمامی شده کالای فروش رفته شرکت‌های دلاری و صنایع بزرگ بازار بگذارد. بر این اساس عوامل متعددی موردتوجه سیاستگذاران بوده که تمامی آنها به نحوی می‌توانند خیال سرمایه‌گذاران را در خصوص کاهش نیافتن بیشتر قیمت‌ها و آینده بنیادی مناسب برای بازار سهام راحت کنند.
همین چند وقت پیش بود که لایحه بودجه پیشنهادی سال ۱۴۰۱ در مجلس شورای اسلامی حاشیه‌ساز شد. بر اساس آنچه که در لایحه یاد شده مطرح شده است، برخی از ارقام و اعداد پیشنهادی به مجلس نظیر بهره مالکانه افزایش یافته بود که همین امر سبب ترس از افزایش نسبت این بهره و کاهش درآمد معادن شده بود. با این حال بعدا در این خصوص شفاف‌سازی شده و اعلام شده که نرخ بهره مالکانه معادن نسبت به سال ۱۴۰۰ تغییری نداشته و افزایش مشاهده شده ناشی از افزایش انتظار دولت نسبت به دریافت این بهره از معادنی است که طی سالیان گذشته زیر بار پرداخت بدهی خود نرفته‌‌‌اند. بر این اساس می‌توان گفت که بخشی از ۱۰بند ارائه شده از سوی وزیر اقتصاد تقریبا بسیاری از همان چیزهایی است که در لایحه بودجه هم هویدا بود. با این حال توانسته تاثیر روانی مناسبی را در بین فعالان بازار سهام داشته باشد.
برای مثال یکی از عواملی که در این ۱۰بند به چشم میآید مربوط به تعیین سقف برای نرخ بهره در بازار بین بانکی است. مطابق آنچه که وزیر اقتصاد به رسانه‌ها گفته این بهره قرار نیست از محدوده ۲۰درصد بالاتر برود. همین امر می‌تواند بر خوش‌بینی فعالان بازار سهام نسبت به آینده اثر جدی داشته باشد، چرا که از ابتدای سال ۹۹ تاکنون این نرخ از سوی بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه دنبال شده و هر نوع افزایش و کاهش آن بر تصمیمات تحلیلگران بازار اثر داشته است. سایر تصمیمات ارائه شده نیز تقریبا در جهتی بوده که بتواند فعالان بازار به‌خصوص سرمایه‌گذاران نهادی را راضی نگه دارد. این در حالی است که در طول همین چند روز برخی از اقتصاددانان نیز به چنین رویه‌ای اعتراض داشته‌اند. البته حواشی این تصمیمات هر چه که باشد به نظر می‌رسد بازار سهام به چنین تحولاتی خوش‌بین شده باشد. حال باید صبر کرد و دید که آیا بازار سرمایه می‌تواند در بلندمدت به چنین تصمیماتی دلخوش کند یا اینکه روند تحولات بازار یاد شده راه به سمت دیگری خواهد برد.
یکی از مسائلی که در طول ماههای اخیر تاکید بسیاری بر آن شده است، لزوم معقول و کارشناسی بودن تصمیمات سیاستگذاران است. این در حالی است که در طول ماههای اخیر بسیاری از تصمیمات دقیقا از همین معیار به دور بوده و توانسته‌اند صدای اعتراض بسیاری از فعالان بازار را در آوردند.
یکی از این تصمیمات که همزمان با انتشار لایحه بودجه پیشنهادی دولت به مجلس سوال برانگیز شد، تصمیم دولت برای قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمیها بر اساس بهای منطقه‌ای گاز در اروپا بود. بر این اساس دولت در نظر داشته گران‌ترین قیمت گاز مصرفی در جهان را برای صنایع داخلی در نظر بگیرد. این در حالی است که بسیاری از کشورهای اطراف ایران قیمت‌های پایین‌تری را به پتروشیمیها اختصاص می‌دهند تا از توان رقابت با سایر کشورها در بازارهای مختلف بین‌المللی برخوردار باشند.
به همین دلیل مساله یاد شده از سوی فعالان صنعت پتروشیمی مورد انتقاد قرار گرفت. با این حال مشکل اصلی اینجا بود که چنین تغییری فقط به صنعت پتروشیمی محدود نمانده بود و دولت در برنامه مالی خود برای سال آتی در نظر داشت بهای گاز مصرفی برای فولادی‌ها را هم از ۳۰درصد قیمت خوراک پتروشیمی به ۱۰۰درصد افزایش دهد. این مساله باعث شد بسیاری از کارشناسان بازار سهام تصمیمات دولت در این زمینه را زیر سوال ببرند و در خصوص زیان‌ده شدن صنایع در ایران طی سالیان آتی هشدار بدهند.
این در حالی است که در طرح ۱۰بندی دولت در خصوص حمایت از بازار سرمایه، سقف گاز خوراک معادل قیمت گاز صادراتی حداکثر ۵۰۰۰ تومان و سقف سوخت صنایع فولادی معادل ۴۰درصد خوراک پتروشیمی و حداکثر ۲۰۰۰ تومان تعیین شده بود، حال با توجه به اینکه چنین تصمیمی در لایحه بودجه لحاظ نشده مجلس در واقع به کدامیک رای خواهد داد؟ با این حال چیزی که واضح است این است که بازگشت از تصمیم اشتباه گرفته شده در لایحه پیشنهادی به مجلس، اقدام مبارکی است که می‌تواند از تضییع حق سهامداران و ریزش بیشتر شاخص کل در سال آتی جلوگیری کند. اهمیت اصلی چنین امری در این نکته نهفته است که نوسانات قیمت گاز در اروپا یکی از خبرسازترین خبرهای بازارهای مالی در جهان بوده است که توانسته نحوه مصرف در حوزه یورو را هم دستخوش تغییر کند.
طبیعتا گره زدن آینده صنایع بزرگ کشور به یکی از خاص‌ترین بازارهای گاز جهان امری است که بیش از داشتن خیر و صلاح برای کشور، به زیان آن تمام خواهد شد. روز گذشته قیمت گاز در اروپا رکورد تازه‌ای به ثبت رساند. بر این اساس قیمت هر هزار مترمکعب از این سوخت استراتژیک به حدود ۲۱۵۰ دلار رسید که به گزارش خبرگزاری‌‌‌ها رقمی بی‌سابقه است.
نگاهی به آمار و ارقام به ثبت رسیده در روز گذشته حکایت از آن دارد که در نخستین روز از دی ماه سال‌جاری خالص خرید حقیقی افزایشی حدود ۵۰۰میلیارد تومانی را نسبت به‌روز ماقبل آن شاهد بوده است. بر این اساس ارزش معاملات خرد بورس تهران در روز چهارشنبه به ۲۲۹۶میلیارد تومان رسیده که افزایشی قابل‌توجه را نسبت به نوسانات روزهای قبل این سنجه نشان می‌دهد.
با این حال نکته اصلی که در آمارهای روز گذشته بورس تهران خودنمایی می‌کند مربوط به نسبت خالص خرید حقیقی است که پس از ۲۱ روز مثبت شده است. در این روز خالص تغییر مالکیت ۱۷۵میلیارد تومان حقوقی به حقیقی رسید. این مساله حکایت از آن دارد که سرمایه‌گذاران خرد بازار سهام توانسته‌اند در روزهای اخیر همزمان با پایدار نماندن شاخص کل در ابرکانال یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحدی با دیدی بهتر و خوش‌بینانه‌تر به بازار سهام نگاه کنند. گفتنی است، در روزی که شاخص کل بورس تهران با رشد ۰۸/ ۳ درصدی همراه شد، از ۳۴۶ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۳۳۳ سهم (۹۶درصد) مثبت بود و در مقابل ۵ سهم (یک‌درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۹۱ نماد (۵۵درصد) صف خریدی به ارزش ۷۰۷میلیارد تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۴ نماد بورسی (یک‌درصد) به ارزش ۴۹میلیارد تومان بودیم.