چرا محصولات کشاورزی ایران برگشت خورد؟

فرارو- محصولات کشاورزی صادراتی ایران از جمله سیب زمینی، هنداونه و فلفل دلمه‌ای در طول یک ماه اخیر از ازبکستان، کشور‌های حوزه خلیج فارس و روسیه برگشت خوردند. اخیرا هم رئیس اتحادیه بار فروشان از عودت کیوی‌های ایران از سوی هند خبر داده است. او گفته که استاندارد کیوی تولید شده ایران، از سوی هند تایید نشده است.

به گزارش فرارو، مصطفی دارایی نژاد هشدار داده که دقت در نبود سم نباید محدود به محصولات صادراتی باشد. او معتقد است که محصولات کشاورزی تولید داخل دارای نیترات و دیگر سموم است که روی محصول باقی مانده است.

همزمان با این خبر، رییس انجمن وارد کنندگان سم و کود موضع گیری کرد و توپ را به زمین سازمان حفظ نباتات و سازمان ترویج انداخت.  

مهدی حسینی می‌گوید که عدم آگاهی کشاورز از زمان استفاده از سموم و انتخاب نوع سموم مناسب باعث برگشت خوردن محصولات کشاورزی و تایید نشدن استاندارد‌های آن شده است.

 رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران نیز هفته گذشته در مورد سموم باقی مانده روی محصولات کشاورزی تولید داخل گفته بود که در مورد سطح استاندارد استفاده از سموم، قوانینی وجود دارد، اما اجرا نمی‌شود و محصولات کشاورزی با هر میزان آلایندگی از مزرعه برداشت می‌شود و بدون هیچ کنترلی به مصرف می‌رسد.

سختگیری‌ها جنبه رقابتی و سیاسی دارد!

دکتر وحیده مهدوی، مسئول آزمایشگاه مرجع باقیمانده سموم وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به سوال که «اگر باقیمانده سموم روی محصولات کشاورزی خطرناک نیست، چرا کشور‌های دیگر محصولات ایران پس فرستادند»، در گفتگو با فرارو گفت: در میان کشور‌های جهان، اتحادیه اروپا به خصوص آلمان از نظر رعایت استاندارد سختگیری‌های بیشتری  در مورد محصولات کشاورزی صادراتی دارد. علاوه بر آن آمریکا نیز سختگیری بین ۱۰ تا ۲۰ برابری نسبت به استاندارد ایران دارد. مثلا اگر ما در ایران ۱PPM را در نظر بگیریم، آن‌ها ۱۰PPM را مبنا قرار می‌دهند. به این دلیل که آمریکا بتواند محصولات خود را به راحتی صادر کند و به نظر می‌رسد که این سختگیری‌ها جنبه رقابتی  وسیاسی دارد. به این دلیل که بسیاری از شاخص‌های طراحی شده توسط آن ها، در حوزه سلامت نیست.

او افزود: کدکس (کمیسیون تدوین آئین نامه مواد غذایی) در سال‌های اخیر یک گروه بندی انجام داده است که مطابق آن سبد، عادات و رژیم غذای کشور‌هایی که مشابه یکدیگر را در یگ گروه قرار داده است. از این رو به دلیل وجود این شباهت‌ها ما و روسیه شبیه در گروه D قرار داریم. همه ما هم در این زمینه از شاخص‌های کدکس پیروی می‌کنیم. کدکس می‌گوید کمترین حد وجود سموم روی محصولات کشاورزی باید ۰.۰۵PPM باشد. اما روسیه به جای اینکه این ۰.۰۵PPM را در نظر بگیرد، استاندارد ۰.۰۱PPM را اعمال می‌کند. در حال حاضر روسیه در ۳۰ محصولات کشاورزی که ما استاندارد ۰.۰۵PPM را رعایت می‌کنیم به ۰.۰۱PPM  تغییر داده است. در چنین شرایطی وقتی فلفل دلمه‌ای با استاندارد ۰.۰۵PPM ارسال می‌شود، از شاخص او بیشتر است؛ بنابراین محصولات را برگشت می‌دهد.

وزارت جهادکشاورزی و نهادهای زیرمجموعه به وظایف شان عمل نکردند!

مسئول آزمایشگاه مرجع باقیمانده سموم وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: در چنین حالتی برای صادرات محصولات کشاورزی، در مرحله نخست باید شاخصه‌های استاندارد کشور مقصد بررسی شود و مطابق آن سازمان حفظ نباتات در آن سال آگاهی لازم نسبت به استفاده درست از سموم را به کشاورز بدهد و یا استفاده برخی از سموم توصیه شده را هم در مواردی قطع کند.

او می‌گوید: به عنوان نماینده وزارت جهادکشاورزی بار‌ها دیده ام که توپ را به زمین سازمان غذا و دارو انداخته اند. اما واقعیت این است که وظیفه ما است که محصول سالم تولید کنیم. حالا اتفاقاتی هم که رخ داده مقصرش تک تک ارگان‌ها و نهاد‌های وزارت جهادکشاورزی هستند که کم کاری کرده اند. چه در بحث پیشنهاد استفاده سموم، چه در بحث نظارت بر آن؛ وظایف تعریف شده‌ای وجود دارد و بیشتر آن بر عهده سازمان حفظ نباتات و کلینیک‌های گیاه پزشکی زیرمجموعه این سازمان است.

به اعتقاد مهدوی، سازمان حفظ نباتات باید نظارت‌ها را بیشتر کند تا چنین اتفاقاتی رخ ندهد.

مسئول آزمایشگاه مرجع باقیمانده سموم وزارت جهاد کشاورزی در مورد خطرات سموم باقیمانده روی محصولات کشاورزی مصرفی در داخل کشور می‌گوید: زمانی که محصولاتی همچون گوجه فرنگی و خیار را ارزیابی می‌کنیم، می‌بینیم که تمامی این سموم از آن شاخص بیشتر بوده و محصول سالم است. اما چون یک نمونه خیار ممکن است ۷ تا ۸ نوع باقیمانده سم مختلف داشته باشد و این ۷ تا ۸ نوع سم هم ممکن است کمتر از آن حد مجاز باشند، اما در مجموع این‌ سموم در بلند مدت می‌توانند ایجاد خطر کنند.

برای یافتن سوالات متعدد در این رابطه، فرارو با یک گیاه پزشک و پژوهشگر این حوزه که نمی خواست نامش فاش شود، گفتگویی شکل داد. در نخستین سوال، پرسیده شد که سخت گیری روی سموم باقیمانده در کشورها چه دلایلی دارد؟

این پژوهشگر پاسخ داد: کشور‌های سطح یک اروپا همچون آلمان، فرانسه، انگلیس، اتریش و سوئیس پیش از آنکه تعیین کنند که باید میزان سموم باقیمانده روی محصولات کشاورزی چقدر باشد، برای هر سمی یک دوز مشخصی برای مصرف کشاورز تعیین کرده اند؛ و همه این پروسه تحت نظر سازمان نظارت قرنطینه و حفظ نباتات آن‌ها انجام می‌شود.

هدف آن‌ها از این قاعده و قانون حفظ سلامت انسان است. چراکه همه می‌دانیم این سموم باقیمانده روی محصولات کشاورزی وارد زنجیره غذایی انسان می‌شود. از این رو قوانین کاملا سختگیرانه روی سموم باقیمانده محصولات کشاورزی وارداتی و تولیدات داخلی اعمال می‌شود.

علاوه بر آن کشور‌های اروپایی و حوزه آمریکای شمالی تحقیقاتی داشته اند و به این نتیجه رسیده اند که سموم باقیمانده به سرعت در کبد انسان انباشت می‌شود. این سموم نیز در نهایت منجر به بروز بیماری‌های مختلفی می‌شود که شامل اثرات پوستی، گوارشی، عصبی، سرطان‌زایی، تنفسی، تولید مثلی و غدد درون ریز است.

از طرفی کشور‌هایی که سختگیر‌ی‌های فراتر از استاندارد اعمال می‌کنند، می‌دانند که چنانچه طبق همان استاندارد عمل کنند شهروندشان بیمار می‌شود و در ادامه با فرایند درمان او روبرو خواهد شد. در نهایت نیز باید هزینه دوچندانی برای درمان فرد پرداخت کند. به همین دلیل به مسئله پیشگیری توجه می‌کنند تا سموم کمتری وارد چرخه غذایی شهروندان شود و در نتیجه میزان بیماری عموم کاهش یابد.

سموم باقیمانده ما را تهدید می‌کنند؟

طبق تحقیقات انجام شده در جهان، سموم باقیمانده محصولات کشاورزی بیماری افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای هستند را تشدید می‌کند و در کوتاه مدت بدن شان به سموم انباشتی واکنش نشان می‌دهد. در افراد مسن نیز این سموم باقیمانده در میان مدت مشکلات بسیاری را برای آن‌ها به وجود می‌آورد. در نهایت نیز در بلند مدت می‌توان گفت که جمعیت بیشتری با عوارض سموم باقیمانده انباشت شده در کبد روبرو می‌شوند. چرا که متابولیسم و دفع سموم در کبد انجام می‌شود. از این رو به نظر می‌رسد که مسئله کبد چرب در ایران تا حدودی به انباشت سموم باقیمانده محصولات کشاورزی در بدن افراد ارتباط داشته باشد.

چرا محصولات کشاورزی ایران برگشت می‌خورد؟

نکته اول این است که در ایران قاعده و قانون سختگیرانه و نظارت روی سموم مصرفی محصولات کشاورزی داخلی انجام نمی‌شود. اما در مورد محصولات برگشت خورده ایران همچون سیب، فلفل دلمه ای، کیوی و ... که در طول هفته‌های اخیر از سوی کشور‌های دیگر عودت داده شده اند، برخی مسئولین می‌گویند که این جوسازی علیه ایران است و محصولات کشاورزی ما هیچ مشکلی نداشته است.

اما واقعیت این است که نهاد‌های مرتبط با این حوزه، با طرح چنین ادعا‌هایی می‌خواهند محصولات برگشت خورده از بین نرود و در داخل کشور مصرف شود. در گام دوم هم نمی‌خواهد نظارت شان در طول فرایند تولید تا صادرات محصول زیر سوال برود؛ بنابراین اینکه فردی بخواهد موضوع را سیاسی جلوه بدهد، در واقع می‌خواهد مدیریت و نظارت خودش زیر سوال نرود. چرا که مسئله سموم باقیمانده روی محصولات کشاورزی موضوعی سیاسی نیست و به سلامت انسان مرتبط است.

در ایران نیز، بیشترین میزان مصرف سموم در شمال کشور مصرف می‌شود. به این دلیل که در هوای و مرطوب محصولات کشاورزی مستعد بیشتر بیماری‌های باکتریایی و قارچی است و کشاورز برای حفظ محصول سموم بیشتری استفاده می‌کند. در موارد متعددی هم دیده شده که در این مناطق کشاورز برای حفظ محصول کیوی و یا توت فرنگی چند روز پیش از برداشت از سموم متفاوت استفاده کرده تا بیماری بعد از برداشت را کنترل کند. این در حالی است که در سایر کشور‌ها چنین عملی انجام نمی‌شود وتنها در ایران چنین عملی صورت می‌گیرد. از طرفی هیچ گونه نظارت جدی بر سم پاشی و ترویج مصرف سموم وجود ندارد و کشاورز براساس تجربه خودش اقدام به سم پاشی و استفاده از سموم مختلف می‌کند.