فرارو- کشور‌های شرق اروپا، ایالات متحده امریکا، استرالیا و کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس در گذشته مقاصد اصلی مهاجرت لبنانی‌ها بودند. پس از جنگ داخلی لبنان در فاصله سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۱ میلادی لبنان شاهد موج عظیمی از مهاجرت بود.
به گزارش فرارو به نقل از المانیتور، با گذشت سال‌ها از زمان آن مهاجرت به دلیل شرایط امنیتی، سیاسی و اقتصادی در لبنان اکنون بار دیگر شاهد مهاجرت لبنانی‌ها هستیم. به نظر می‌رسد امروز مقصد‌های مهاجرت در حال تغییر هستند.
در یکی دو سال اخیر، جوانان لبنانی شروع به جست و جوی فرصت‌های تازه زندگی در کشور‌هایی مانند ترکیه، گرجستان و ارمنستان و اخیرا در صربستان کرده اند.
"محمد شمس الدین" پژوهشگر در بیروت به "المانیتور" می‌گوید: "به دنبال انقلاب ۱۷ اکتبر در سال ۲۰۱۹ میلادی، افراد بیش تری ترک کردن لبنان را آغاز کردند. در سال ۲۰۲۰ میلادی تعداد مهاجران به ۱۷۷۲۰ نفر رسید. طی ده ماه گذشته، ما با افزایش ۶۵ هزار نفری مهاجران مواجه بوده ایم".
شمس الدین انتظار دارد با استناد به داده‌های رسمی این تعداد مهاجر در سال ۲۰۲۲ میلادی دو برابر افزایش یابد به ویژه آن که درخواست‌های تمدید گذرنامه در لبنان افزایشی ۱۵۰ درصدی داشت است، زیرا لبنانی‌ها می‌خواهند پیش از تشدید بحران‌های مختلف در کشورشان از لبنان فرار کنند.
تقاضای زیاد برای دریافت گذرنامه اداره امنیت عمومی لبنان را بر آن داشت تا حدود یک ماه پیش تصمیمات نظارتی را در مورد اولویت صدور گذرنامه صادر کند و درخواست‌های غیر فوری برای تمدید گذرنامه را به تعویق بیندازد. برای دریافت گذرنامه تازه یا تمدید گذرنامه‌های موجود شهروندان باید مدارکی دال بر روادید ورود معتبر یا اقامت در کشور خارجی‌ای که می‌خواهند به آن سفر کنند و هم چنین، بلیت هواپیما و رزرواسیون هتل را ارائه دهند.
این پژوهشگر می‌افزاید: "اداره امنیت عمومی تلاش می‌کند تا تعداد تمدید گذرنامه‌ها را محدود کند به طوری که هر مرکز امنیت عمومی در لبنان حداکثر ۴۰ گذرنامه در روز صادر می‌کند و ۱۵۰ هزار درخواست به حالت تعلیق درآمده وجود دارند و زمان زیادی طول می‌کشد و چاپ گذرنامه نیز مستلزم تخصیص بودجه زیادی است".
شمس الدین می‌گوید بحران صدور گذرنامه تازه با توجه به زمان تعیین شده برای انتخابات پارلمانی تا مارس ۲۰۲۲ میلادی ادامه خواهد داشت.
مهاجرت اخیر جوانان لبنانی براساس مرکز رصد بحران در دانشگاه امریکایی بیروت سومین موج مهاجرتی بزرگ در تاریخ لبنان است. در این موج تازه مقاصد مهاجران دیگر تنها فرانسه، آلمان، سوئد و دیگر کشور‌هایی که لبنانی‌ها پیش‌تر به آن مهاجرت کرده بودند نیستند.
در سال ۲۰۲۱ میلادی دست کم ۵ هزار لبنانی به ترکیه مهاجرت کردند که ۷۰ درصد از آنان در فاصله سنی ۲۰ تا ۴۰ سال قرار داشتند. بسیاری از لبنانی‌ها نیز ارمنستان و گرجستان را به عنوان مقصد مهاجرت خود انتخاب کردند. آمار رسمی‌ای در این باره در لبنان وجود ندارد، زیرا اکثر مهاجران از این کشور‌ها به عنوان پلی برای رسیدن به اروپا استفاده می‌کنند.
"لین جیدا" مسئول پرونده جامعه لبنانی‌ها در انجمن احتماعی مرتبط با امور لبنانی‌ها در ترکیه (تولیپ) به "المانیتور" می‌گوید: "بیش‌تر لبنانی‌ها ترکیه را به عنوان کشور محل اقامت خود برای فرار از زندگی در لبنان انتخاب می‌کنند. آنان برای ورود به ترکیه نیازی به دریافت روادید ندارند و می‌توانند اقامت سالانه معروف به اقامت توریستی را با قیمتی حدود ۱۳۰ تا ۱۶۰ دلار دریافت کنند. علاوه بر آن، بلیت ترکیه نسبت به سایر مقاصد ارزان‌تر است".
جیدا می‌گوید: "در حال حاضر، حدود ۱۰ هزار لبنانی در ترکیه هستند. در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۵۵۰۰ لبنانی در ترکیه بودند که ۵۰۰ نفر آنان ترکیه را ترک کردند. برخی به لبنان بازگشتند و برخی دیگر به کشور‌های دیگر رفتند. اکثر لبنانی‌ها در ترکیه در استانبول، آنتالیا، مرسین، آنکارا، آدانا، ازمیر و اسپارتا ساکن هستند. طی چند ماه گذشته خانواده‌های بیش تری در اینجا ساکن شده اند".
او خاطر نشان می‌کند:"بیش‌تر لبنانی‌های اینجا مسلمان هستند به ویژه سنی ها. آنان عمدتا از شمال لبنان، بیروت و مناطق دیگر می‌آیند. جوانان ۱۸ تا ۲۳ ساله دانشجویانی هستند که برای تحصیل به دانشگاه‌های خصوصی می‌آیند، زیرا خارجی‌ها حق تحصیل در دانشگاه‌های دولتی را ندارند".
جیدا می‌گوید: "لبنانی‌ها در شرکت‌های خصوصی، رستوران‌ها و شرکت‌های تفریحی شغل پیدا می‌کنند، زیرا اقامت توریستی دارند، اما این کار غیر قانونی است. برخی از شرکت‌های بزرگ مجبور به دریافت مجوز کار برای آنان هستند. برخی دیگر نیز ترجیح می‌دهند مشاغل کوچک تری مانند نانوایی را راه اندازی کنند. کسانی که سرمایه بیش تری دارند عمدتا در بخش گردشگری مانند رستوران، هتلداری و واردات و صادرات سرمایه گذاری می‌کنند".
در اواسط سال ۲۰۲۰ میلادی، به ویژه پس از انفجار بیروت در ۴ آگوست ۲۰۲۰ میلادی و به دبنال بحران‌های پیاپی اقتصادی، بیکاری، فقر و گرسنگی کاهش ارزش پوند لبنان و فروپاشی اوضاع سیاسی تعدادی از لبنانی‌ها به خصوص ارمنیان لبنان راهی ارمنستان شدند.
"آنا آزناووریان" یک لبنانی ارمنی که در اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی پس از ترک شغل اش به عنوان مدیر بانک در بیروت به ایروان رفت به "المانیتور" می‌گوید:"حدود یک سال پیش با دو پسرم پس از دست دادن امید به آینده لبنان به اینجا آمدم. در لبنان پس از ۱۸ سال کار حقوق من دیگر ارزشی نداشت، زیرا ارزش پول لبنان به شدت کاهش یافته است".
"آزناووریان" در حال حاضر در تلاش است تا کسب و کار کوچک خود را در ارمنستان راه اندازی کند. بسیاری از لبنانی‌ها در سال جاری به ایروان آمدند و دست کم ۷ هزار لبنانی در ارمنستان سکونت دارند. بیش‌تر آنان برای راه اندازی مشاغل کوچک و بزرگ به ارمنستان می‌روند. تنها فرصت‌های شغلی در مراکز خدمات مشتریان به ویژه شیفت‌های شبانه برای آنان با حقوق ماهیانه ۳۵۰ دلار در دسترس هستند.
"آزناووریان" می‌گوید: "با ۱۰ هزار دلار می‌توان یک کسب و کار کوچک را راه اندازی کرد و دولت برای دریافت مجوز از ادارات رسمی کمک می‌کند که همه این کار‌ها به صورت الکترونیکی انجام می‌شوند". آزناووریان می‌گوید: "در ایروان مسکن با توجه به تقاضای بالا گران است، اما هزینه غذا، خدمات و دارو بسیار پایین است. بسیاری از سرمایه گذاران، بازرگانان و صاحبان کارخانه‌های لبنانی ترجیح می‌دهند در اینجا زمین به ویژه باغ را در کنار مزارع دام و طیور خریداری کنند".
او در مورد اقامت در ارمنستان می‌گوید: "اقامت در ارمنستان بسیار آسان است. پیش از شیوع کرونا لبنانی‌ها بدون نیاز به روادید وارد می‌شدند. امروز آنان به راحتی می‌توانند روادید را به صورت الکترونیکی دریافت کنند. کسانی که مادر ارمنی دارند بلافاصله تابعیت دریافت می‌کنند و مردی که همسرش ارمنی است ۱۰۰ دلار برای اقامت سالانه می‌پردازد در حالی که لبنانی‌های غیر ارمنی ۲۰۰ دلار می‌پردازند".
او می‌افزاید: "بسیاری از دانشجویان لبنانی برای دانشگاه‌های ارمنستان به ویژه دانشگاه امریکایی درخواست ارائه می‌دهند، زیرا شهریه تحصیلی در اینجا بسیاری کم‌تر از لبنان است. برای مثال، رشته‌ای در لبنان که بین ۸ تا ۱۲ هزار دلار هزینه شهریه دارد در ایروان بیش از ۳ هزار دلار هزینه ندارد و دانشجو می‌تواند از خوابگاه دانشگاه نیز استفاده کند". "آزناووریان" می‌گوید:"حدود ۹۵ درصد لبنانی‌های ارمنستان مسیحی هستند و بیش‌ترین درصد آنان را ارمنیان لبنان تشکیل می‌دهند".
جامعه لبنانی‌های گرجستان سومین جامعه بزرگ مهاجران پس از عراقی‌ها و مصری‌ها در آن کشور هستند. حضور لبنانی‌ها از چهار سال پیش با هجوم دانشجویانی که برای تحصیل در رشته‌های پزشکی و مهندسی آمده بودند آغاز شد، زیرا شهریه‌ها نسبت به لبنان کم‌تر هستند. تحصیل در رشته پزشکی در حال حاضر سالانه ۶ هزار دلار در گرجستان هزینه دارد.
"حسن خضرا" از مقام‌های جامعه عرب گرجستان به "المانیتور" می‌گوید: "اینجا هزینه‌ها بسیار پایین‌تر از لبنان است. پیش از سال ۲۰۲۱ میلادی، حدود ۷۰۰ لبنانی در اینجا زندگی می‌کردند که بیش‌تر آنان سرمایه گذاران بخش گردشگری و بقیه دانشجو هستند. اکثر لبنانی‌های گرجستان مسیحی هستند و ترجیح می‌دهند به جای ترکیه در اینجا زندگی می‌کنند تا از آزادی‌های مذهبی برخوردار باشند".
خضرا می‌گوید: "امروز بیش از ۱۵۰۰ لبنانی در گرجستان زندگی می‌کنند که برخی از آنان اخیرا از مالزی و ترکیه آمده اند و ترجیح می‌دهند در اینجا زندگی و سرمایه گذاری کنند، زیرا از نظر زندگی باثبات‌تر و ارزان‌تر است. لبنانی‌ها به ویژه دانشجویان لبنانی عمدتا در تفلیس پایتخت گرجستان زندگی می‌کنند. در باتومی عموما سرمایه گذاران لبنانی حضور دارند، زیرا شهری توریستی قلمداد می‌شود".
او در ادامه می‌افزاید: "سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی یک کسب و کار کوچک در گرجستان ۱۰ هزار دلار است. پنج سال پیش با این مبلغ می‌توانستید یک آپارتمان خریداری کنید، اما پس از هجوم عرب تبار‌ها به گرجستان قیمت مسکن به شدت افزایش یافت. بسیاری از جوانان لبنانی در اینجا آرایشگاه زنانه افتتاح می‌کنند که بودجه مورد نیاز برای آن ۱۵ هزار دلار است. کسانی که سرمایه بیش تری دارند به سرمایه گذاری در رستوران‌های لبنانی می‌پردازند که بین گردشگران بسیار محبوب هستند.
منبع: المانیتور
ترجمه: فرارو