به نظر میرسد بن بست خطرناک بر سر اوکراین پس از نشست مجازی روز سه شنبه بین پوتین و بایدن ادامه یابد. بیانیه کاخ سفید مختصر و مبهم بود. در آن آمده بود که بایدن درباره اقدامات روسیه ابراز «نگرانی عمیق» کرده و هشدار داده که امریکا و متحداناش در صورت تشدید تنش نظامی با اقدامات اقتصادی و اقدامات قوی دیگر پاسخ خواهند داد.
هم چنین، بایدن خواهان تنشزدایی و بازگشت به دیپلماسی شده است. مقامهای امریکایی گفتهاند که این به معنای تلاش تازهای برای اجرای پروتکلهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ مینسک است که پس از تصرف کریمه و حمایت روسیه از جنگ نیابتی در شرق اوکراین امضا شد. کاخ سفید اعلام کرده که نتیجه بخش بودن دیپلماسی مستلزم گفتگوهای پیگیر و منظم است.
آیا پوتین طی هفتهها و ماههای آینده این مسیر را طی خواهد کرد؟ یا به خواسته خود مبنی بر تعهد رسمی مبنی بر آن که اوکراین هرگز به ناتو نپیوندد عمل کرده و اگر به خواسته خود نرسد به تهدید به حمله ادامه خواهد داد؟ عاقلانهترین استراتژی برای پوتین آن است که از راه فرار و خروج پروتکل مینسک استفاده کرده و آن را به عنوان یک پیروزی ادعایی برای خود مطرح کند. با این وجود، رهبران سرسخت و خودشیفته گاهی کارهای احمقانهای انجام میدهند.
بیایید تصور کنیم که علیرغم دیپلماسی تلفنی روز سه شنبه، پوتین به اندازه کافی بیپروا است که با ۱۷۵ هزار سرباز به اوکراین فشار بیاورد و آن گونه که سازمانهای اطلاعاتی امریکا میگویند او آماده است وارد نبرد شود. آن زمان چه روی خواهد داد؟
پوتین در روزهای نخست با یک جنگ کثیف روبرو میشود. ارتش اوکراین همتای ارتش روسیه نیست، اما بسیار قدرتمندتر از ارتشی است که پوتین در زمان تصرف کریمه در سال ۲۰۱۴ میلادی با آن مواجه شد. اوکراین آموزش، تجهیزات و مهارتهای جنگ الکترونیک و تجربه میدان نبرد بهتری نسبت به قبل دارد.
پوتین به طرز عجیبی رویکرد مخفیانهای را که در سال ۲۰۱۴ میلادی برای او مفید بود کنار گذاشت. با جمع آوری نزدیک به ۱۰۰ هزار سرباز در مرز، او تاکتیکهای منطقه خاکستری و جنگ ترکیبی که در جریان آن نیروهای تحت حمایتاش به سرعت به تصرف اهداف کلیدی در کریمه پرداختند را تحقیر نمود. او اکنون نمیتواند این بازی ترکیبی را انجام دهد، زیرا سیا از نقشههای مخفیاش برای یک جنگ تمام عیار رونمایی کرده است.
هم چنین، اوکراین دارای سرویس امنیتی نظامی تهاجمی است که توسط ژنرال «کایرلو بودانوف» فرماندهی میشود. او سال گذشته برای بازداشت مزدوران روس که در داخل اوکراین جنگیده بودند عملیاتی سریع و جسورانه را طراحی کرد. اگرچه او در عملیات خود شکست خورد، اما آزمایش آن چیزی بود که نیروهای مخفی اوکراینی در یک درگیری واقعی میتوانستند انجام دهند.
فراتر از نبرد با نیروهای یونیفورمپوش و عوامل اطلاعاتی، پوتین احتمالا با یک جنگ چریکی طولانی از سوی شبه نظامیان اوکراینی روبرو خواهد شد. منابع آگاه تخمین میزنند که بیش از ۴۰۰ هزار اوکراینی طرفدار کی یف از زمان تهاجم روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی آموزش دیدهاند و دست کم یک میلیون اسلحه از جمله کالاشنیکف و سایر سلاحهای خودکار در دست آنهاست. ۱۵ گروه شبه نظامی در سراسر کشور پراکنده شده و برخی از آنان به شدت راستگرا هستند، اما همگی میتوانند برای مسکو (و احتمالا برای کی یف) نیز ویرانگر باشند.
«ویلیام بیتیلور» سفیر سابق امریکا در کی یف میگوید: «فراتر از پاسخ امریکا و متحدان اش، اوکراینیها به شدت خواهند جنگید». او پیش بینی میکند «اگر روسها حمله کنند و بخواهند در اوکراین باقی بمانند قطعا جنگ چریکی در خواهد گرفت».
پوتین بلافاصله با خطرات میدان نبرد مواجه خواهد شد و پیامدهای دراز مدت آن میتواند برایش بسیار بدتر باشد حتی اگر او دولتی تابع مسکو را در اوکراین مستقر سازد. اگر بایدن به تهدید خود عمل کند اقتصاد روسیه ویران خواهد شد. اقتصاد روسیه در دوران پوتین هرگز قوی نبوده است، زیرا اروپا و امریکا تحریمهایی را علیه آن اعمال کردند. منابع آگاه به من میگویند اقدامات تازه میتواند شامل قطع کردن تماس روسیه با سیستم پرداخت بین المللی (سوئیفت) باشد که به معنای واقعی کلمه در آن شرایط آن کشور را تبدیل به کشوری منفور خواهد کرد.
اگر روسیه در اوکراین وارد جنگ شود تنها چین را به عنوان متحد قابل اعتماد کنار خود خواهد داشت. این موضوع ممکن است پوتین را تسلی دهد، اما باید موجبات وحشت و نگرانی «شی جین پینگ» را فراهم سازد. محور چین و روسیه جهانی «جدا شده» را تثبیت میکند که در آن امریکا و دموکراسیهای پیشرفته از نظر فناوری برتری بزرگ و احتمال پایدارتری نسبت به مسکو و پکن خواهند داشت.
سرانجام عاملی کلیدی وجود دارد: این خطر که پیامدهای جنگ در اوکراین به روسیه و بلاروس سرریز شود. طبق نظرسنجی انجام شده توسط مرکز لوادا در مسکو به نظر نمیرسد کارزار پوتین برای سرکوب اوکراین از حمایت اکثریت مردم در روسیه برخوردار باشد. با افزایش تلفات جانی، فشار سیاسی بر پوتین و دوستان مستبد او نیز افزایش خواهد یافت.
با ورود به نشست مجازی روز سه شنبه بسیاری از مفسران، پوتین را در صندلی راننده در برابر امریکایی تضعیف شده دیدند. بایدن مشکلاتی دارد، اما پوتین بسیار احمق خواهد بود اگر تصور کند که جنگ اوکراین یک راه حل است.