دایناسورها برای نخستین بار در قرن نوزدهم در نوشته‌های علمی ظاهر شدند و از آن زمان به بعد دانش ما از این موجودات پیشرفت بسیاری کرده است.
به گزارش بی بی سی، اما دیرینه‌شناسان همچنان دارند تلاش می‌کنند تا از این ساکنان قدیمی کره زمین افسانه‌زدایی کنند، کاری که با تصویرسازی نادرست از دایناسورها در فرهنگ عامه سختتر نیز شده است - از جمله مجموعه فیلم‌های بسیار موفق پارک ژوراسیک.
در ادامه نگاهی خواهیم کرد به برخی از تصورات غلط متداول.
حدود ۶۶ میلیون سال پیش، دایناسورها روز بسیار بدی را تجربه کردند: یک سیارک بزرگ، با قطر تخمینی ۱۰ کیلومتر، مستقیم به زمین برخورد کرد. این برخورد که حفره‌ای عظیم زیر شبه‌جزیره یوکاتان در مکزیک به جا گذاشته است به یک رویداد انقراض جمعی منجر شد.
اما دانشمندان می‌گویند که "تنها" ۷۵ درصد حیوانات زمین نابود شدند؛ و در بین نجات‌یافتگان دایناسور هم بود.
پروفسور پل برت، دیرینه‌شناس در موزه تاریخ طبیعی لندن، به بی‌بی‌سی گفت "با این که برخورد سیارک باعث مرگ بسیاری از دایناسورها شد، گروه مهمی از دایناسور‌های بسیار کوچک و پردار به زندگی ادامه دادند و ما امروزه همچنان آن‌ها را می‌بینیم. "
"پرندگان عضو مستقیم گروهی محسوب می‌شوند که دایناسورها عضوش بودند. پس ما دایناسور زنده داریم و اگر نگاهی به تعداد گونه‌های مختلف زنده پرنده بیندازیم، می‌بینیم که امروز تعداد گونه‌های زنده دایناسور از ۶۶ میلیون سال پیش بیشتر است. "
ستاره نخستین فیلم از مجموعه بسیار موفق پارک ژوراسیک که در سال ۱۹۹۳ اکران شد یک تیرانوسوروس است که در بسیاری از صحنه‌های به‌یادماندنی حضور داشت و قهرمانان فیلم را به وحشت می‌انداخت.
اما تصویری که در این فیلم از تیرانوسوروس ارائه شد موجودی با بینایی ضعیف بود که تنها در صورت تکان خوردن شکارش قادر به دیدنش بود.
در طبیعت، این ویژگی واقعا در برخی حیوانات دیده می‌شود، مانند دوزیستان. اما پروفسور برت می‌گوید این ویژگی در این درندگان وجود نداشت.
به گفته او "دایناسورها به احتمال زیاد بسیار بیشتر از این‌ها تیزبین بودند. پژوهشی که ۱۵ سال پیش انجام شد نشان داد که تیرانوسوروس احتمالا حتی بهترین دید را در بین تمامی موجوداتی داشته است که در طول تاریخ روی کره زمین زندگی کرده‌اند. ثابت ایستادن در برابر یک تیرانوسوروس احتمالا یکی از احمقانه‌ترین کار‌هایی است که می‌توانستید بکنید. "
تی رکس سریع می‌دود، اما نه آنقدر که در فیلم‌ها نشان می‌دهند
بر اساس برخی از پژوهش‌های قدیمیتر، این حیوان غول‌پیکر قادر بود با سرعتی حدود ۵۰ کیلومتر در ساعت بدود. اما بررسی‌های پیشرفته‌تر اخیر خبر از حداکثر سرعتی بین ۲۰ تا ۲۹ کیلومتر در ساعت می‌دهند.
دکتر ماریانا دی جیاکومو، از موزه تاریخ طبیعی دانشگاه ییل، می‌گوید "باید به این مساله هم توجه کرد که حداکثر سرعت شما لزوما همان سرعتی نیست که به راحتی می‌توانید با آن برای مسافت‌های بیشتر بدوید. "
"دوندگان ماراتون به تندی دوندگان سرعت نمی‌دوند، و دلیل کوتاهی مسابقات سرعت این است که تداوم بلندمدت چنین سرعت زیادی برای بدن ما سخت است. "
او اضافه می‌کند "تیرانوسوروس هم شاید می‌توانست برای مدت کوتاهی سریع بدود، اما این سرعت برای این که از یک ماشین در حرکت جلو بزند کافی نبود. "
تیرانوسوروس ده‌ها میلیون سال پیش از این که نوبت به انسان برسد صحنه نمایش را ترک کرد، و بعید هم است که فعلا با یکدیگر روبه‌رو شویم - برخلاف فرضیه اصلی پارک ژوراسیک، دانشمندان با صراحت می‌گویند که شبیه‌سازی دایناسورها فعلا ممکن نیست.
موانع عملی وجود دارد که ما را از شبیه سازی دایناسورها باز می‌دارد
بزرگترین دلیل این است که دی‌ان‌ای دایناسورها خوب کهنه نمی‌شود.
پروفسور برت می‌گوید "تا جایی که می‌دانیم خیلی دوام نمی‌آورد. قدیمیترین دی‌ان‌ای موجود در فسیل‌ها که ما خبر داریم قدمتی حدود ۲ میلیون سال دارد؛ و آن دی‌ان‌ای هم تکه‌هایی از باکتری، خاک، کپک و چیز‌های مشابه است. "
به گفته او قدیمیترین اطلاعات ژنتیکی حیوانی موجود متعلق به جانورانی است که نهایتا ۵۰٫۰۰۰ سال پیش زندگی می‌کردند.
"دی‌ان‌ای‌هایی که از جانوران و گیاهان منقرض‌شده داریم به دوره‌ای تعلق دارند که خیلی از دوره خودمان فاصله ندارد. برای همین شک دارم که شدنی باشد. "
دکتر دی جیاکومو نیز با او موافق است، و می‌گوید حتی یک تحول عظیم علمی در رابطه با ژنتیک دایناسورها نیز به معنی موفقیت در شبیه‌سازی آن‌ها نخواهد بود.
"شبیه‌سازی گونه‌هایی که از منظر زمین‌شناسی فاصله بسیار زیادی با ما دارند بسیار پیچیده است، چون متغیر‌های ناشناخته بسیاری هست. "
او در عین حال با اشاره به مسائل اخلاقی بالقوه می‌گوید "فیلم‌هایی مانند پارک ژوراسیک یا دنیای ژوراسیک خیلی خوب به ما نشان می‌دهند که چرا نباید چنین کاری بکنیم. البته تمرکز بیشتر بر مصائب و پیامد‌های انسانی است. آوردن این جانوران به دنیایی که هیچ شباهتی به دوران خودشان ندارد ستم بزرگی است که هنوز صحبت خاصی راجع به آن نمی‌شود. "
دکتر دی جیاکومو توضیح می‌دهد که پیشرفت‌های فنی منابع بیشتری برای درک چگونگی زندگی و رفتار دایناسورها در اختیار دانشمندان قرار داده است.
همه دایناسورها هوش بالا نداشتند و همه دایناسورها هم کم‌هوش نبودند
"همه دایناسورها هوش بالا نداشتند و همه دایناسورها هم کم‌هوش نبودند. هوششان همان اندازه بود که دنیایی که در آن زندگی می‌کردند نیاز داشت. "
پروفسور برت هم اضافه می‌کند برخی از دایناسورها "نسبتا باهوش بودند"، از جمله گوشت‌خواران کوچکتر.
"برخی از آن‌ها ممکن است برای اجتناب از رقابت با حیوانات بزرگتر شب‌ها فعال بوده باشند. در چنین حالتی، شما باید مغز بزرگتری برای فرآوری اطلاعات بیشتری که لازم دارید داشته باشید، و همچنین حس شنوایی، بینایی و بویایی بهتری. "
برای بیش از یک قرن تصور می‌شد که دایناسورها وحشی‌های گوشه‌گیری بودند که علاقه‌ای به فرزندپروری نداشتند. سپس، در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ کشفیات جدید نشان داد که رفتار اجتماعی پیچیده‌تری داشتند.
دایناسور گیاه‌خوار مایاسورا که در یونانی و لاتین معنی "مادر خوب خزنده" می‌دهد
حتی دایناسور گیاه‌خواری را که گمان می‌رود ۷۷ میلیون سال پیش زندگی می‌کرده است مایاسورا نامیده‌اند که در یونانی و لاتین معنی "مادر خوب خزنده" می‌دهد.
پژوهشی جدیدتر که ماه اکتبر گذشته در ژورنال ساینتیفیک ریپورت منتشر شد حتی از این هم فراتر رفت و مدعی شد که دایناسور‌هایی که ۱۹۳ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند خود را در قالب گله سازمان می‌دادند و بچه‌های خود را که تازه از تخم درآمده بودند می‌پروراندند.
پروفسور برت می‌گوید "امروزه درک بهتری از دایناسورها داریم و می‌دانیم که حداقل برخی از آن‌ها والدین خوبی بودند؛ و برخی‌ها هم والدین خوبی نبودند. "
دکتر دی جیاکومو به دایناسور‌های دیگری اشاره می‌کند که "از آشناهایشان مراقبت می‌کردند".
او می‌گوید "گونه‌های دیگری هستند که می‌دانیم کار‌هایی هم در جهت فرزندپروری می‌کردند، از جمله درنده‌هایی مانند آلوسور. "
"یک گونه دایناسور به نام تیشیتیپاتی هست که به نام مستعار 'مامان گنده' معروف شده است، چون در حالتی که روی تخم‌هایش خوابیده بود کشف شد. "