کشف یک سویه جدید از ویروسِ کرونا توسط مقام‌های بهداشتی آفریقای جنوبی که به صورت بالقوه سرعتِ سرایت بالاتری دارد، واکنش‌های شدیدی را در سراسر جهان در پی داشته است و تعدادی از کشور‌ها مسافرت‌ها به چندین کشور آفریقایی را ممنوع کرده‌اند.
به گزارش فرادید به نقل از سی ان ان، سازمان بهداشت جهانی روز جمعه ۲۶ نوامبر اعلام کرد که سویه جدید ویروس کرونا با نام B. ۱.۱. ۵۲۹ را یک سویه نگران‌کننده شناسایی کرده و نام آن را اومیکرون گذاشته است.
این ویروسِ تازه‌شناسایی‌شده، علاوه‌بر آفریقای جنوبی در کشور‌های دیگری شامل بوتسوانا، هنگ‌کنگ و بلژیک شناسایی شده است.
به نظر می‌رسد این ویروس در بخش‌هایی از جنوب آفریقا به سرعت در حال انتشار است و دانشمندان ابراز نگرانی کرده‌اند که جهش‌های تعداد بالایِ غیرمعمولِ این ویروس آن را سرایت‌پذیرتر کرده و مصون کرده باشد.
مرکز اروپایی کنترل و پیشگیری از بیماری‌های اروپا گفته است که خطر انتشار این ویروس در اروپا «بالا تا بسیار بالاست».
براساس بیانیه سازمان بهداشت جهانی، گروه مشاوران فنی این سازمان که بروی فرگشتِ ویروس سارس-کووی-۲ کار می‌کنند و یک گروه از کارشناسان مستقل هستند، روز جمعه با هم ملاقات کردند تا درباره خطرات بالقوه سویه جدید گفتگو کنند.
این مشاوران به سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد دادند که با توجه به تعداد زیاد جهش‌هایی که در سویه جدید مشاهده شده و می‌تواند احتمال خطر آلودگی مجدد را افزایش دهد، آن را «نگران‌کننده» توصیف کند.
در بیانیه جدید سازمان بهداشت جهانی آمده است که تعدادی مطالعه درباره ویروس جدید در حال انجام است و این سازمان اعضا و عموم مردم را از نتایج آگاه خواهد کرد.
سازمان بهداشت جهانی از کشور‌ها درخواست کرده است تا نظارت و تلاش‌های علمی‌شان را برای فهمِ ویروسِ جدید و پاسخ‌گویی بهتر به آن افزایش دهند.
وزیر بهداشت آفریقای جنوبی، جو فاهلا، گفته است: «هنوز مشخص نیست که این سویه نخستین‌بار در کجا پدیدار شده است.»
مقام‌های بهداشتی آفریقای جنوبی پیش‌تر اعلام کرده بودند که این ویروس در یکی از مسافرانِ آفریقای جنوبی که به هنگ‌کنگ سفر کرده بوده است، مشاهده شده است. سپس مقام‌های بهداشتیِ هنگ‌کنگ در روز جمعه ۲۶ نوامبر، یک مورد دیگر از سویه B. ۱.۱. ۵۲۹ را در میان مسافرانی که از آفریقای جنوبی به هنگ‌کنگ آمده بودند، مشاهده کردند.
همچنین دولت بلژیک در روز جمعه اعلام کرد فردی که اخیراً به خارج از کشور سفر کرده بوده و واکسینه‌نشده بوده است، به ویروسِ جدید آلوده شده است. این نخستین مورد از ویروس جدید است که در اروپا گزارش شده است.
مدیر مرکز نوآوری و پاسخ‌گویی به همه‌گیریِ آفریقای جنوبی، تولیو دِ اولیویِرا، گفته است که «تعداد جهش‌های ویروس جدید ممکن است خیلی بیشتر از آنچه که انتظارش را داریم، باشد.» او افزوده است که این ویروس «به سرعت در حال انتشار است و ما انتظار داریم که طی چند روز آینده فشار مضاعفی را بروی نظام بهداشتی خودمان احساس کنیم.»
ویروس‌ها، شاملِ ویروسی که عامل بیماریِ کووید ۱۹ است، به‌طور منظم جهش پیدا می‌کنند و جهش‌های جدید معمولاً اثر قابل‌توجهی بر رفتار یا بیماری‌ای که ویروس ایجاد می‌کند، ندارد.
دکتر عایشه جی‌ها، رئیس مدرسه بهداشت عمومی در دانشگاه براون، می‌گوید، اما سویه جدید ویروسِ کرونا، «دارد به شکلی متفاوت عمل می‌کند» و «به نظر می‌رسد که به مراتب از سویه دلتا مسری‌تر است.»
تعدادی از کشور‌ها محدودیت‌های سفر اعلام کرده‌اند و به دنبال شناسایی سویه جدید ارزش بازار سهام در آمریکا، آسیا و اروپا سقوط کرده است.
لارنس یانگ، ویروس‌شناس و استاد خون‌شناسیِ مولکولی در مدرسه پزشکی وارویک در انگلستان، می‌گوید سویه اومیکرون «بسیار نگران‌کننده است.»
او می‌گوید: «این سویه از ویروس، جهش‌یافته‌ترین نسخه از ویروس کروناست که تاکنون دیده شده است. این سویه برخی از تغییراتی که ما در سویه‌های پیشین مشاهده کرده بودیم را یکجا دارد. علاوه‌برآن، تغییرات بسیار جدیدتری را نیز نشان می‌دهد.»
این ویروس در کل ۵۰ جهشِ جدید نشان می‌دهد. دانشمندانِ آفریقای جنوبی روز ۵شنبه اعلام کرده بودند که ۳۰ عدد از جهش‌های مشاهده‌شده در ویروس در شاخکِ پروتئینی آن مشاهده شده است – همان ساختاری که ویروس برای حمله به سلول‌ها از آن استفاده می‌کند.
نیل فرگوسن، از مرکز جهانی تحلیل بیماری‌های عفونی در امپریال کالجِ لندن، می‌گوید، تعداد جهش‌هایی که در شاخک پروتئینی ویروس مشاهده شده، «بی‌سابقه است.»
او در بیانیه‌ای اعلام کرده است: «ژن شاخک پرتئینی، پروتئینی است که اکثر واکسن‌ها آن را هدف قرار می‌دهند. بنابراین، این نگرانی هست که سویه جدید در مقایسه با سویه‌های قبلی، قابلیت بالاتری در فرار از ایمنی پیدا کرده باشد.»
شارون پیکاک، استاد سلامت عمومی و میکروبیولوژی در دانشگاه کمبریج، می‌گوید، درحالیکه در کل تعداد مبتلایان به کووید ۱۹ در آفریقای جنوبی نسبتاً پایین بوده است، اما در روز‌های اخیر شاهد افزایش ناگهانی تعداد مبتلایان به ویروس بودیم.
او می‌گوید در روز ۱۶ نوامبر، ۲۷۳ نفر مبتلا شناسایی شده بودند، اما این رقم در روز ۲۵ نوامبر به ۱۲۰۰ نفر رسید و بیشتر از ۸۰ درصد از مبتلایان از استان گائوتنگ بودند.
پیکاک می‌گوید: «تصویر همه‌گیرشناسی نشان می‌دهد که این سویه ممکن است مسری‌تر باشد و جهش‌های متعددی که در آن صورت گرفته است، در راستای افزایش سرایت‌پذیری آن بوده است.»
وی افزود درحالی که اهمیت و ترکیب جهش‌ها هنوز ناشناخته است، برخی از جهش‌هایی که در آخرین نسخه از این ویروس صورت گرفته است با فرار از ایمنی مرتبط هستند.
جی‌ها نیز می‌گوید دانشمندان نگران سرعت این سویه جدید هستند. «اومیکرون، به سرعت تبدیل به ویروسِ غالب در آفریقای جنوبی شده است.»
پیکاک، دی اولی‌ویرا، فرگوسن، جی‌ها و سایر دانشمندان می‌گویند که هنوز خیلی زود است بگوییم این جهش‌ها چه اثری بر کارایی واکسن‌های موجود خواهند داشت.
دی اولی‌ویرا تأکید می‌کند که واکسن‌های کووید ۱۹ همچنان بهترین ابزار علیه ویروس هستند و می‌افزاید که مطالعات آزمایشگاهی هنوز در حال انجام است تا اثربخشی ویروس‌ها و حمله آنتی‌بادی را بررسی کند.
جی‌ها می‌گوید: «فکر نمی‌کنم شاهد موقعیتی باشیم که واکسن‌ها به کل اثربخشی خود را از دست بدهند. سؤال این است که آیا اثربخشی به میزان خیلی کم تحتِ تأثیر قرار می‌گیرد یا به میزانِ خیلی زیاد؟ در چند روز آینده به پاسخی به این سؤال دست خواهیم یافت.»
مطالعات بالینی بیشتری درباره میزان بیماری‌زایی سویه جدید ویروس در مقایسه با سویه‌های پیشین باید صورت بگیرد. هنوز مشخص نیست که سویه جدید نخستین‌بار در کجا پدیدار شده است. درست است که نخستین‌بار در آفریقای جنوبی شناسایی شده است، اما ممکن است که منشأ آن جای دیگری باشد.
پیکاک تأیید می‌کند: «خیلی مهم است که این فرض که ویروس از آفریقای جنوبی منشأ گرفته را بدیهی نگیریم.»
شرکت تولیدکننده واکسنِ مدرنا روز جمعه اعلام کرد که ترکیب جهش‌های مشاهده شده در اومیکرون نشان‌دهنده «خطرات بالقوه مهمی در افزایش خنثی‌سازیِ ایمنیِ طبیعی و ایمنی ناشی از واکسن است.»
این شرکت گفت که به سرعت در حال آزمایش توانایی واکسن‌هایش در خنثی‌سازیِ سویه جدید است و پیش‌بینی می‌شود که تا چند روز آینده داده‌ها به دست آیند.
شرکت آسترازنکا، تولیدکننده دیگرِ واکسن، گفته است که در حال مطالعه اثر سویه اومیکرون بر واکسنِ آسترازنکاست و مشغول آزمایش آنتی‌بادی‌های ترکیبی علیه ویروسِ جدید است.
سخن‌گوی این شرکت گفته است پلتفرمی که در این واکسن استفاده شده است، به شرکت اجازه می‌دهد تا خیلی سریع به سویه جدید پاسخ دهد.
سخن‌گوی آسترازنکا گفته است: «آسترازنکا در حال حاضر مشغول تحقیق در مکان‌هایی مانند بوتسوانا و اسواتینی است، که این سویه‌ها در آن مشاهده شده‌اند.»
دانشمندان واکنش سریع مقام‌های بهداشتی آفریقای جنوبی به انتشار کووید ۱۹ در استانِ گائوتنگ را که منجر به شناسایی سویه جدید شد، تحسین کرده‌اند.
وقتی موارد در این استان نسبت به جا‌های دیگر، افزایش بیشتری نشان داد، کارشناسان بهداشتی تمرکز خودشان را روی آزمایش خون موارد مثبت گذاشتند و توالی ویروسی را ردیابی کردند که باعث شد خیلی سریع بتوانند سویه B. ۱.۱. ۲۵۹ را شناسایی کنند.
پیکاک می‌گوید وزارت بهداشت آفریقای جنوبی و دانشمندان این کشور «باید به دلیلِ پاسخ‌گویی، علم‌شان و همین‌طور هشدار دادن به جهان، تحسین و تشویق شوند.»
او می‌افزاید این نشان‌دهنده اهمیت قابلیتِ بالا در توالی‌یابی ژنتیکی و همین‌طور به اشتراک‌گذاشتن این دانش با کارشناسان دیگر در جهان است.
به دنبال شناسایی اومیکرون، کشور‌هایی مانند سنگاپور، ژاپن، مالزی، فیلیپین، ترکیه، مصر، دبی، عربستان سعودی، بحرین و اردن، محدودیت‌هایی را برای مسافرانی که به این مناطق وارد می‌شوند، اعلام کرده‌اند.