آلودگی هوا یکی از معضلات شهر‌های بزرگ مثل تهران محسوب می‌شود که هر ساله با سرد شدن هوا در پاییز و زمستان و افزایش آلاینده‌ها و کمبود بارش ها، به مراتب بیشتر خود را نشان می‌دهد. همه اقشار جامعه تحت تأثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند، اما گروه‌های حساس، چون بانوان باردار، بچه‌ها و سالمندان که بدن مستعد بیماری و ضعیف تری دارند، بیشتر درگیر با آن شده و عوارض به مراتب بیشتری برایشان دارد.
به گزارش فارس، به همین دلیل خانواده‌ها باید خیلی مراقب گروه‌های خاص باشند تا آلاینده‌های خطرناک موجود در هوا باعث آسیب رساندن به جنین در درون شکم مادر باردار، کودکان مستعد بیماری و سالمندان نشود. نوع آلاینده‌های هوا در فصل‌های مختلف متفاوت است که اگر بیش از حد مجاز مثل شرایط این روز‌های تهران و شهر‌های بزرگ شود، نفس کشیدن در این هوا برای مادران باردار و گروه‌های دیگر حساس سخت و همراه با ریسک آسیب پذیری خواهد بود. مطالعات به تازگی نشان داده که آلودگی هوا اثر به مراتب زیادی روی مادران باردار دارد به حدی که حتی اگر زیر شاخص استاندارد هم باشد، باز برای سلامتی مادر و جنین خطرناک است.
مهمترین آلاینده‌های موجود در هوا اُزن، دی اکسیدکربن، دی اکسیدنیتروژن و دی اکسیدگوگرد، آرسنیک و آزبست هستند که بیشتر کارخانجات مواد شیمیایی، پالایشگاه‌های نفتی و اگزوز خودرو‌ها باعث آن می‌شوند. خانم زهره عامری، ماما و پرستار بیمارستان شهید ستاری قرچک درباره تأثیرات آلودگی هوا روی گروه‌های حساس و نحوه مراقبت از آن‌ها با خبرگزاری فارس به گفتگو نشسته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ببینید هوای آلوده به طور کلی به همه موجودات زنده آسیب می‌رساند، اما گروه‌های حساس همانطور که شما گفتید مثل بیماران تنفسی، بچه ها، سالمندان آسیب پذیر و بانوان را بیشتر در معرض بیماری قرار می‌دهد. از جمله مشکلاتی که ایجاد میکند می‌توان به سرفه، سوزش چشم، بیماری‌های تنفسی مثل برونشیت، آسم و آلرژی، خستگی زیاد، تنگی نفس، اختلال در عملکرد ریه و قلب، انواع دیگر بیماری‌های قلبی و تنفسی و در نهایت سرطان‌ها به مدت طولانی می‌تواند معلول آلودگی هوا باشد. به همین دلیل هم هست که در زمان‌هایی که هوا به ویژه در پاییز و زمستان بیشتر آلوده می‌شود، توصیه می‌شود این گروه‌ها در معرض هوای آلوده قرار نگیرند.
خانم‌های باردار در معرض آلودگی هوا، نوزادشان هنگام تولد ممکن است زودهنگام به دنیا بیاید و یا دچار کم وزنی، اختلالاتی، چون اختلال اُتیسم، آسم و آلرژی شود. در این سال‌ها که هم که می‌بینید چقدر بچه‌ها دچار آلرژی هستند. موارد بسیار سقط جنین نیز در خانم‌های بارداری که در معرض آلودگی هوا قرار گرفتند، دیده شده است.
خب اولین نکته این است که گروه‌های حساس همانطور که شما هم گفتید، بانوان باردار، بچه‌ها و سالمندان می‌بایست در صورت اجبار به حضور در هوای بیرون از ماسک استفاده کنند، اما حدالمقدور تا جایی که می‌توانند در معرض هوای بیرون نباشند و در زمان شدت گرفتن آلودگی‌ها در منزل باشند.
مادران باردار نباید بیش از حد نگران باشند، چرا که با رعایت نکاتی و کم کردن تماس با آلاینده‌ها به راحتی می‌توانند از خود مراقبت کنند؛ بنابراین بهتر است در زمان آلودگی هوا حتی زمانی که کمی بیش از حد مجاز شده، از خانه خارج نشوند.
برای بانوانی هم که شاغل هستند لازم است در این ایام از ماسک استفاده کنند و کمتر پیاده روی در هوای بیرون داشته باشند و در ایام نزدیک زایمان هم مرخصی بگیرند.
نکته بعدی تغذیه‌ای است که در هنگام آلودگی از شیر و لبنیات زیاد استفاده کنند چرا که باعث دفع سموم از بدن می‌شود. برخی پزشکان تغذیه مصرف ویتامین سی را هم که یک آنتی اکسیدان محسوب می‌شود، پیشنهاد می‌کنند منتها با توجه به شرایط متفاوت درآمدی خانواده ها، مواد غذایی و دارویی مختلف را می‌توان پیشنهاد کرد.
مصرف میوه و سبزیجات تازه، مغز‌ها و خشکبار نیز برای کودکان و سالمندان و بانوان باردار توصیه می‌شود. این مواد آنتی اکسیدان هستند و در برابر رادیکال‌های آزاد در سلول‌های هوا کمی از عوارض و اثرات بد گاز‌ها را کم می‌کنند؛ بنابراین مصرف میوه و سبزیجات تازه حداقل نیم کیلو در روز منتها اینها، چون خیلی این روز‌ها هزینه بر است، همه خانواده‌ها شاید به این میزان نتوانند، تهیه کنند، منتها میوه هایی، چون گریپفروت، پرتغال و دیگر مرکبات، سیب و سایر میوه‌های رنگی در این فصل توصیه می‌شود.
برای از بین بردن آلودگی داخل منزل هم بخور سرد و هواساز می‌تواند موثر باشد.
در روز‌های آلودگی زیاد هوا بهتر است از فعالیت ورزشی داخل و خارج از خانه نیز پرهیز کرده و اگر علائم تنگی نفس، سوزش سینه و سرفه زیاد داشتند به پزشک مراجعه کنند.
خب اولین نکته این است که حضور بچه‌ها هم در روز‌های آلودگی هوا بیرون از منزل کم یا حذف شود، حتی در پارک‌ها هم حضور پیدا نکنند، چون بهرحال بچه‌ها کمتر ماسک می‌توانند بزنند بویژه زدن ماسک برای بچه‌های زیر دو سال اصلا توصیه نمی‌شود و ممنوع است البته سایر کشور‌ها زدن ماسک برای بچه‌های کمتر از پنج سال را هم ماسک توصیه نمی‌کنند.
نوزادان عموما ایمنی خوبی بدنشان دارد مگر اینکه بچه‌ای بیماری زمینه‌ای و ریوی خاصی داشته باشند، ولی بقیه بچه‌ها با توجه به مصرف زیاد شیر و غذا‌های مقوی بدنشان قوی‌تر است. اگر بچه‌ای دارای آلرژی و آسم باشد، هر جا می‌رود دارو‌ها و اسپری آسمشان همراهشان باشد و یا در ماشین کپسول‌های اکسیژنشان همراهشان باشد.
در همه ایام توصیه می‌شود که سالمندان و کودکان از افراد سیگاری دور باشند، اما در زمان آلودگی هوا این حساسیت بیشتر است و بهتر است از محیط‌های آلوده به دود سیگار دور باشند.
برای تغذیه کودکان هم توصیه می‌شود که همان مواد دارای آنتی اکسیدان قوی که اشاره شد، لحاظ شود به علاوه اینکه مصرف مواد غذایی، چون سیر به دلیل آنتی اکسیدان بالایی که دارد، استفاده از ادویه جات برای پاکسازی ریه مثل زردچوبه، زنجبیل و رازیانه و مصرف نوشیدنی‌های قوی مثل چای سبز برای کودکان و سالمندان توصیه می‌شود.
به هرحال آلودگی هوا سطح اکسیژن خون سالمندان را هم کاهش می‌دهد و باعث مشکلات قلبی و اختلالات تنفسی مثل آسم، برونشیت، خستگی و درد سینه، افزایش فشار خون و خدایی نکرده سکته قلبی در آنه می‌شود. به هرحال مکانیزم دفاعی بدن سالمندان نیز ضعیف است سریع ر ریه آن‌ها دچار عفونت و مشکل می‌شود.
برای سالمندان هم همین توصیه کاهش حضور در فضا‌های آلوده توصیه می‌شود تا دچار بیماری‌های قلبی ـ عروقی و ریوی نشوند. هرگونه فعالیت ورزشی در فضای باز و بسته برای آن‌ها در این دوران توصیه نمی‌شود.
سالمندانی که سیگار می‌کشند، بهتر است در آلودگی هوا حتما از دود سیگار پرهیز کنند. اگر سالمندی رکار می‌رود، بهتر است از دفتر کار خود بیرون نرود و پنجره‌ها را بسته نگه دارد یا از فیلتر‌های هوا استفاده کند. آن‌هایی که بازنشسته هستند و شرایط دارند می‌توانند از شهر خارج شده و به مناطق خوش آب و هوا برای مدتی بروند. ماسک و حفاظت‌های شخصی که قطعا توصیه می‌شود.
یکی از مسائل مهم برای سالمندان رعایت آزمایشات روتین سالانه است، اگر بیماری خاص زمینه‌ای سالمندی دارد مثل اینکه مشکل کلیه دارد، هر شش ماه باید آزمایش بدهند منتها برخی سالمندِ سالم هستند، اینها هم آزمایش روتین دوره‌ای سالیانه را هر سال باید انجام دهند و اگر مشکل خاصی دارند می‌بایست دارو‌های خاص خود را بگیرند تا بدنشان مقاوم شود منتها مثلا فردی هست که دیابت دارد و خبر ندارد به همین دلیل خیلی عادی زندگی میکند، اما یک مرتبه مشکل چشم یا قلب پیدا میکند، منتها اگر خبر از دیابت خود داشت دچار این مشکلات شاید نمی‌شد.
ببینید اولین نکته مصرف زیاد آب است چرا که حس تشنگی بهرحال در سالمندان خیلی بیشتر است در روز‌های آلودگی هم آب خالص می‌بایست بیشتر مصرف شود. میوه و چای البته جایگزین آب خالص نمی‌شود چرا که آب باعث شستشوی دستگاه گوارش و رفع خشکی دهان و تشنگی می‌شود و با مصرف آب این آلودگی از بدن خارج می‌شود.
مصرف نوشابه‌های گازدار اکیدا می‌بایست ممنوع باشد چرا که آثار آلودگی را بیشتر میکند. در ادامه همان مصرف شیر و لبنیات کم چرب روزانه و میوه‌ها آسیب پذیری را کمتر میکند. در بین میوه‌ها هم مصرف سیب و میرو‌های دارای ویتامین آ،ای و سی و مرکبات و میوه‌های رنگی قرمز، فلفل ها، چای سبز، روغن‌های سویا، زیتون، آفتابگردان و مصرف ماهی هفتگی اثرگذار است.
برای سالمندان توصیه‌های دیگری هم از سوی متخصصین طب سالمندی مطرح می‌شود مثل اینکه علاوه بر تردد نکردن در سطح شهر و آلودگی هوا، استفاده از ماسک و نرفتن در محل‌های پرتردد و پرازدحام، از غذا‌های کنسروی و غذا‌های آماده بیرون هم می‌بایست پرهیز شود و همین غذا‌های سنتی در منزل مناسب‌تر است.
در نهایت درباره ورزش کردن هم مطرح شد که ورزش برای همه رده‌های سنی خوب است، اما در شرایط آلودگی هوا بهتر است سالمندان هم ورزش نکنند و در مناطق خوش و آب و هوا باشند.
ضمن آرزوی سلامتی برای همه هم وطنانم، امیدوارم هیچکس از آلودگی هوا و کرونا دچار بیماری نشود. چند نکته کوتاه دیگر هم هست که می‌توانم اشاره کنم مثل اینکه باران و برف بعد از آلودگی هوا بشدت آلوده است، توصیه می‌شود همه مردم به ویژه گروه‌های حساس خیلی رعایت کنند و در معرض آن قرار نگیرند، چون عموما هم این آلودگی‌ها در فصل سرما رخ می‌دهد و ممکن است با یک باران و برف شسته شود، بهتر است در معرض این باران و برف قرار نگیرد.
اگر با خودرو شخصی خود هم به محل کار می‌روید، بهتر است شیشه‌های خودرو را بالا ببرید و در معرض هوای آلوده نباشید و نکته پایانی هم این است که اگر مبتلا به آسم و آلرژی هستید و در این ایام دچار خس خس سینه و درد قفسه سینه یا کوتاهی تنفس می‌شوید، از منزل خارج نشوید، اما حتما برای برطرف شدن نشانه‌ها با پزشکتان مشورت کنید.