«سلامت روان جامعه در خطر است»؛ سال‌هاست که این زنگ خطر به صدا درآمده و نمود آن در آمار‌ها‌ی مختلف از میزان خشونت خانگی، نزاع‌ها و درگیری‌های خیابانی گرفته تا مصرف قرص‌های آرام‌بخش و ضد افسردگی در جامعه دیده می‌شود. براساس آخرین گزارش‌های سازمان غذا و دارو، ۴۴ میلیارد و ۵۲۶ میلیون عدد دارو در سال ۱۳۹۹ در ایران مصرف شده که ۴.۶ میلیارد آن قرص‌های آرام‌بخش بوده است. کارشناسان افزایش میزان مصرف قرص‌ها را از تبعات پاندمی کرونا در ایران می‌دانند. بیماری‌ای که فارغ از به خطر انداختن سلامت جسمی، سلامت روانی جامعه را نیز با تهدید روبه‌رو کرده است. در این شرایط، لزوم دسترس آسان به خدمات روانشناسی و مقرون به صرفه بودن این خدمات اهمیت بیشتری پیدا کرده است. دو عاملی که اپلیکیشن‌های سلامت به آن‌ها توجه کرده و توانسته‌اند بخشی از نیاز جامعه به خدمات روانشناسی را در این دوران مدیریت کنند؛ بسیاری از افراد را از تصمیم‌های آنی مثل خودکشی نجات دهند، به افراد برای عبور از شوک‌های بزرگی، چون فقدان عزیزان کمک کنند و به بسیاری از خانواده‌ها برای مدیریت روابط در دوران قرنطینه و دورکاری، مشاوره دهند.
تماس با روانشناس با چند کلیک
در دورانی که در خانه ماندن و حضور کمتر در جامعه بهترین راه برای در امان ماندن از بیماری کروناست، دریافت خدمات مجازی طرفداران بیشتری پیدا کرده است. دریافت خدمات آنلاین روانشناسی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و حتی آن‌هایی که چندان به دریافت مشاوره‌های روانشناسی باور نداشتند، به واسطه تبعات اقتصادی و اجتماعی بیماری کرونا به دریافت خدمات روانشناسی مجازی روی آورده‌اند. مصاحبه با چند تن از کاربران اپلیکیشن اسنپ‌دکتر نشان می‌دهد که دسترسی آنی و راحت به خدمات روانشناسی از جمله دلایلی است که سبب شده تا اسنپ‌دکتر در این مدت کوتاهی که از شروع به کارش گذشته، بدل به یکی از اپلیکیشن‌های موفق در حوزه‌ی سلامت شود.
فرشاد ۳۱ سال دارد، در شهر کرج زندگی می‌کند و جزو کاربرانی‌ست که از خدمات مشاوره روانشناسی اسنپ‌دکتر استفاده می‌کند، او درباره دلایل استفادهاش از مشاوره آنلاین می‌گوید: «اولین دلیلی که باعث شد من به سراغ اسنپ‌دکتر بروم و مشاوره آنلاین بگیرم، در دسترس بودن و برقراری ارتباط با مشاوران در لحظه است. همیشه ماندن پشت صف و هدر دادن وقت برای دریافت نوبت از روانشناس، من را از مراجعه به مرکز روانشناسی و مشورت با یک روانشناس منصرف می‌کرد. اما اسنپ‌دکتر این مراحل را حذف کرده و من می‌توانم هر زمان که بخواهم به یک روانشناس متصل شوم.»
او می‌گوید: «در طول شبانه روز بار‌ها بهم می‌ریزم و اینکه یک نفر متخصص بتواند من را راهنمایی کند، بسیار به من کمک کرده است. اسنپ‌دکتر این قابلیت را در اختیار من می‌گذارد که حتی سر کار بتوانم با یک مشاور در ارتباط باشم. در حالی که اگر از این روش استفاده نکنم باید مرخصی بگیرم، یک روز وقت بگذارم و برای گرفتن وقت از مشاور زمانم را صرف کنم و پشت نوبت منتظر بمانم تا بالاخره بتوانم با یک مشاور صحبت کنم.»
کنار گذاشتن رو در بایستی در مشاوره‌های مجازی
فرشاد که برای حل مشکلات زناشویی‌اش از مشاوره مجازی کمک گرفته، با وجود آنکه می‌گوید زیاد اهل رو در بایستی نیست، ولی یکی دیگر از مزیت‌های مشاوره مجازی را کنار گذاشتن چیز‌هایی می‌داند که مانع از دریافت درمان صحیح می‌شود. او می‌گوید: «دلیلی وجود ندارد که در مقابل کسی که او را نمی‌بیند دروغ بگوید و یا خجالت بکشد و این از مزیت‌هایی مشاوره مجازی است.»
تصمیم آنی و کمک‌های فوری، مشاور روشنگر مسیر
رهایی از افسردگی یا خاتمه دادن به دعوا‌های زناشویی تنها دلیلی نیست که افراد را به سمت مشاوره با یک روانشناس می‌کشاند، اتخاذ یک تصمیم درست در شرایطی که احساسات متعددی از دوست داشتن تا جدال بین ترس از آینده نامعلوم و عشق گریبان انسان را گرفته، می‌تواند شما را نیازمند دریافت مشاوره کند. بهتر است برای گرفتن تصمیم‌های این چنین نظر کسی جز خودمان را هم در نظر بگیریم، آن هم نظر کسی که کارشناس و متخصص این حوزه است و می‌تواند ما را درست راهنمایی کند و مسیر پیش رو را برای ما به تصویر بکشد و راه ما را روشن کند. این دقیقا همان دلیلی‌ست که باعث شده نازنین خدمات مشاوره مجازی را انتخاب کند. او ۲۳ سال سن دارد و در اصفهان زندگی می‌کند. نازنین می‌گوید باید یک تصمیم فوری می‌گرفته و برای گرفتن این تصمیم می‌خواسته نظر چندین مشاور را بداند و بهترین راه برای دسترسی به مشاوران متعدد، یک بستر آنلاین است. او از تصمیمی که گرفته و از راهنمایی‌هایی که مشاوران به او ارائه کرده‌اند، راضی‌ست و می‌گوید باز هم به مشاوره‌های آنلاین ادامه می‌دهد.
شادی ۳۵ ساله از تهران هم به دسترس آسان به مشاوران و روانشناسان از طریق اپلیکیشن اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر می‌خواستم به یک مرکز مشاوره بروم، وقت بگیرم و بعد از چند روز به یک روانشناس دسترسی پیدا کنم، باید قید مشاوره گرفتن را می‌زدم. اینکه در اسنپ‌دکتر راحت می‌شود به روانشناسان دسترسی داشت و با آن‌ها صحبت کرد بهترین مزیت است. برای افرادی، چون من که با مشکل بزرگی مواجه می‌شوند و باید تصمیم مهمی برای زندگی‌شان بگیرند، مشورت با یک فرد آگاه بسیار مهم است. گاهی حتی نباید تنها به گفته‌های یک روانشناس اکتفا کرد. من ترجیح می‌دهم نظر چندین روانشناس را بشنوم و بعد تصمیم بگیرم.»
کاهش استرس در مشاوره در آنلاین
هستی ۲۵ ساله از اراک هم راحتی دسترسی به مشاور را یکی از اصلی‌ترین دلایل استفاده از این خدمت می‌داند و می‌گوید: «من برایم سخت است که در مشاوره به نظر یک مشاور بسنده کنم و ترجیح می‌دهم نظرات مختلف را بشنوم و باهم مقایسه کنم و بر اساس نظری که به شرایط من نزدیک‌تر است عمل کنم. همانطور که در مشاوره‌ی حضوری مشاوران از این نظر متنوع هستند، در مشاوره آنلاین هم به همین صورت است. اما مشورت گرفتن از چند روانشناس به صورت حضوری به سختی امکان‌پذیر است. در حالی که این امکان در بستر مجازی به سادگی مهیا شده است. اگرچه هر از گاهی مشکلات فنی باعث میشد، دریافت مشاوره با کندی همراه شود. اما همیشه در دسترس من بوده است. قطعا اگر می‌خواستم حضوری از خدمات روانشناسی استفاده کنم به نظر یک روانشناس اکتفا می‌کردم.»
او احساس راحتی در مشاوره مجازی را از دیگر دلایل خود برای رجوع به اسنپ‌دکتر می‌داند و می‌گوید: «این برایم مهم نیست که روانشناس من را می‌بیند یا نه، اینکه من به عنوان مراجع بتوانم با مشاور راحت باشم و در روند مشاوره احساس راحتی کنم برایم مهم‌تر است، چیزی که در مشاوره آنلاین وجود دارد. مثلاً من وقتی استرس دارم حتما باید راه بروم و صحبت کنم. این اتفاق در مشاوره حضوری امکان‌پذیر نیست. درست است که در مشاوره آنلاین و تلفنی مشاور اطلاعاتی که از زبان بدنم می‌تواند بگیرد را از دست می‌دهد، اما می‌تواند با پرسیدن سوالاتی از پیشنه‌ام و یا احساساتم درک درستی از وضعیت من پیدا کند، صدایم را بشنود و حالم را درک کند.»
باز شدن آغوش جامعه به روی روانشناسان
گرچه سال‌هاست از ورود رشته روانشناسی به دانشگاه‌های ایران می‌گذرد و امروزه این رشته فارغ‌التحصیلان بسیاری را روانه بازار کار کرده، اما هنوز بسیاری رابطه خوبی با روانشناسی و روانشناسان ندارند و مراجعه به روانشناسان را تنها مختص به شرایط بحرانی می‌دانند. حتی در مقابل دریافت مشاوره جبهه‌گیری می‌کنند و از اینکه دیگران متوجه شوند آن‌ها به روانشناس مراجعه می‌کنند، هراس دارند. اما اپلیکیشن‌های ارائه دهنده خدمات روانشناسی با ارائه آسان خدمات روانشناسی و قیمت مقرون به صرفه توانسته‌اند نظر بسیاری از این افراد را تغییر دهد.
زهرا از جمله افرادی است که از مراجعه به مشاوران و روانشناسان خودداری می‌کرده، اما بستر مجازی مقاومت او را در مقابل دریافت خدمات مشاوره از بین برده است. او معتقد است که افراد زیادی در جامعه ما مثل او هستند و مشاوره آنلاین می‌تواند نظر آن‌ها را درباره خدمات روانشناسی تغییر دهد.»
عدالت اجتماعی به لطف بستر مجازی
یکی از مؤلفه‌های تحقق عدالت اجتماعی دسترسی همه افراد جامعه به خدمات درمان و سلامت است. ارزان و در دسترس شدن خدمات سلامت می‌تواند این امکان را ایجاد کند که همه‌ی افراد جامعه در صورت نیاز بتوانند به پزشکان و روانشناسان مراجعه و خدمات لازم را دریافت کنند و با جامعه‌ای سلامت و پویا مواجه باشیم. اپلیکیشن‌های ارائه خدمات سلامت با ارائه‌ی خدمات مقرون به صرفه خصوصا در حوزه روانشناسی توانسته‌اند افراد بیشتری را به دریافت خدمات روانشناسی ترغیب کنند. احمد ۴۴ ساله است و در کرمان زندگی می‌کند.
او راحت، در دسترس بودن و مقرون به صرفه بودن را از دلایل مراجعه خود به مشاوران مجازی عنوان می‌کند و می‌گوید: با توجه به هزینه‌های بالای مشاوره‌های روانشناسی حضوری در شرایط اقتصادی فعلی، مراجعه به روانشناس از اولویت افراد خارج می‌شود. اما از آنجایی که مشاوره آنلاین هزینه‌های کمتری نسبت به مشاوره‌های حضوری دارد، افراد به آن تمایل پیدا کرده‌اند. به هر در شرایط فعلی جامعه ما که افراد با مشکلات زیادی مواجه هستند، مشورت با مشاوران و متخصصان لازم است و به گرفتن تصمیم‌های بهتر کمک می‌کند. ضمن اینکه هزینه‌های اضافی مثل رفت‌وآمد را کاهش می‌دهد.