سال گذشته شیوع سریع ویروس کرونا به تعطیلی صنایع مختلف در کشور‌ها منجر شد. در آن دوره قرنطینه‌ها سبب شد تقاضا برای انواع کالا کاهش یابد، اما همزمان با بازگشایی اقتصادها تقاضا به سرعت در حال افزایش است و زنجیره‌های تامین که دچار اختلال شده‌اند هنوز نتوانسته‌اند چالش‌های مختلف را رفع کنند و یک نکته مهم این است که تا بازگشت این زنجیره‌ها به وضعیت قبل از همه‌گیری فاصله زیادی وجود دارد.
این عامل برای تولیدکنندگان انواع کالا‌ها و توزیع‌کنندگانی که نمی‌توانند مانند قبل از بحران، به تولید و عرضه بپردازند، مشکلاتی پدید آورده و زمینه افزایش قیمت‌ها را فراهم کرده است. کمبود نیروی کار، ناکافی بودن مواد اولیه و قطعات کلیدی برای تولید کالا، برخی از مشکلات کنونی تولیدکنندگان هستند.
مناطق مختلف جهان با مسائل گوناگون در حوزه زنجیره تامین مواجه شده اند؛ برای مثال، کمبود برق در چین طی ماه‌های اخیر بر تولید انواع کالا‌ها تاثیر گذاشته است و در بریتانیا جدایی از اتحادیه اروپا یکی از عوامل اصلی کمبود راننده کامیون در این کشور است.
این پرسش مطرح است که اوضاع چه وقت بهبود می‌یابد؟ متاسفانه کارشناسانی نظیر «تیم یو» از موسسه رتبه‌سنجی مودیز معتقدند که اختلال‌های کنونی در زنجیره تامین، قبل از آنکه رفع شوند، شدت بیشتری پیدا خواهند کرد. او می‌گوید: «همزمان با تداوم روند بهبود شرایط اقتصاد جهان کاملا واضح است که اختلال‌ها در زنجیره تامین چه تاثیرات منفی بر این روند دارند.
کنترل‌های مرزی و محدودیت‌هایی که برای جابه‌جایی‌ها اعمال شده، در کنار رشد تقاضا و... توفان کاملی را به وجود آورده‌اند که در آن بخش تولید به‌شدت لطمه خواهد خورد. هزینه‌های تولید و قیمت کالا‌های مصرفی بالا رفته است و کالا‌ها به‌موقع تحویل نمی‌شوند و افت فعالیت‌های تولیدی به کاهش نرخ رشد اقتصاد جهان منجر می‌شود.
در بخش‌های مختلف زنجیره تولید، شاهد مانع و اختلال هستیم؛ در نتیجه عرضه همچنان کمتر از تقاضا خواهد بود. کمبود در حوزه نیروی کار، ظرفیت حملونقل دریایی، ریلی و هوایی و نیز انبارداری کاملا مشهود است.»
اختلال‌ها در زنجیره تامین که شامل کل این زنجیره از تولید تا توزیع می‌شود، بخش‌های مختلف اقتصاد را تحت‌تاثیر قرار داده است؛ برای مثال، کمبود قطعات الکترونیکی به کاهش تولید خودرو منجر شده و کاهش تولید فلزات پایه قیمت‌ها را بالا برده است که به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان لطمه می‌زند. از سوی دیگر، همزمان با رشد تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان، شاهد رشد هزینه‌های حملونقل هستیم. همه‌گیری کرونا به‌وضوح نشان داد که زنجیره بین‌المللی تامین تا چه حد نسبت به شوک‌ها آسیب‌پذیر است و اقتصادها تا چه حد درهم‌تنیده هستند.
اختلال در زنجیره تامین به یک چالش بزرگ برای دولت‌ها تبدیل شده است. مصرف‌کنندگان مایلند به خرید کالا بپردازند، اما مشاهده می‌کنند که کالای موردنیازشان یا وجود ندارد یا خیلی گران شده است. در اروپا و چین، مانند آمریکا تاثیر اختلال‌ها در زنجیره تامین، کاملا مشهود است. این هفته، نرخ رشد اقتصاد چین در سه‌ماهه سوم سال‌جاری میلادی اعلام شد. نرخ رشد ۹/ ۴درصد، پایین‌تر از پیش‌بینی‌ها بود؛ زیرا در ماه گذشته، فعالیت‌های کارخانه‌ای رشدی کمتر از انتظار داشته است.
به دلیل نرخ بالای حملونقل کالا و مواد خام، اختلال در زنجیره تامین ادامه پیدا خواهد کرد. همچنین رشد قیمت انواع مواد خام به تولیدکنندگان لطمه می‌زند. تاثیر بعدی بر سود شرکت‌ها گذاشته شده است. افزایش هزینه‌ها به معنای کاهش سود است. یک نکته مهم این است که فرقی ندارد شرکت‌ها کجا مشغول فعالیت هستند؛ تمامی آن‌ها به نوعی تحت‌تاثیر تحولات اخیر قرار دارند؛ به‌ویژه شرکت‌هایی که حاشیه سود پایینی دارند.
برای مثال، بخش‌های حملونقل، خرده‌فروشی، خودرو و ساخت‌وساز، لطمات بیشتری خواهند دید. البته شرکت‌های مالی از این وضعیت لطمه نمی‌بینند. سرمایه‌گذاران عموما معتقدند که در چند فصل آینده از شدت این اختلال‌ها کاسته می‌شود.