فرارو-محمد مهدی حاتمی؛ در روز‌های اخیر، موضوع کمبود سوخت در پمپ بنزین‌ها در بریتانیا خبرساز شده و این در حالی است که برخی شواهد نشان می‌دهند این مشکل، بزرگ‌تر از این حرف‌ها است. ماجرا این است که به دلیل خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، یا همان «برگزیت» (Brexit)، تردد کامیون‌های حامل سوخت در بریتانیا دست خوش مشکل شده و کار به جایی رسیده که بنزین به پمپ بنزین‌ها نمی‌رسد. هجوم مردم هم به بحران دامن زده و همه چیز سر از اینترنت، شبکه‌های خبری و البته شبکه‌های مجازی در آورده است.
مقامات بریتانیایی می‌گویند سوخت کافی در این کشور وجود دارد، اما مشکل در «توزیع سوخت» نهفته است که در واقع، به کمبود کامیون‌های سوخت‌رسان بر می‌گردد، مشکلی که البته ناشی از «برگزیت» است.
«دبه» به دست، جلوی سفارتِ یک ابرقدرتِ از نفس افتاده
به گزارش فرارو، طی روز‌های اخیر، اما تصاویر جالب تری هم در فضای مجازی دست به دست می‌شد: گروهی از دانشجویان ایرانی (که گفته می‌شد دانشجویان «دانشگاه امام صادق (ع)» هستند)، جلوی درب سفارت بریتانیا در تهران جمع شدند و چند دبه بنزین را هم آنجا گذاشتند. بعد هم گفتند که آماده اند تا در صورت اعلام نیاز بریتانیا، برای سوخت رسانی به این کشور اقدام کنند.
واضح است که این اقدام، نمادین بوده و برای تحقیر کشوری صورت گرفته که تا یک قرن پیش ابرقدرتی جهانی بوده و ضربه‌های متعددی هم به منافع ایران زده بود. با این همه، ممکن است بتوان موضوع را از زاویه‌ای دیگر هم بررسی کرد، چرا که طی این مدت، ایران به طور رسمی هم اعلام کرد که می‌تواند مشکل کمبود انرژی در بریتانیا و اروپا را حل کند. اما در عمقِ این پیشنهاد چه چیز‌هایی نهفته است؟
بنزینی که به کار انگلیسی‌ها نمی‌آید
نخست اینکه ایران قرار نیست به بریتانیا بنزین صادر کند و این را هم ایرانی‌ها می‌دانند و هم بریتانیایی ها. کشورهای اروپایی استانداردی مشخص برای کیفیت بنزینِ مورد استفاده در خودروهایِ نو دارند که موسوم به «استاندارد آلایندگی اروپا» (European emission standards) است.
بر اساس این استاندارد، کیفیت بنزین مورد استفاده در کشورهای عضو این اتحادیه (که با ارفاق می‌توان بریتانیا را هم همچنان جزو آن‌ها به حساب آورد)، دست کم استاندارد «یورو ۶» است. شرایط استاندارد «یورو ۷» هم تا چند ماه دیگر اعلام می‌شود و اجرای استاندارد «یورو ۷» از سال ۲۰۲۵ میلادی در دستور کار قرار می‌گیرد.
این در حالی است که با کیفیت‌ترین بنزین تولید شده در ایران اکنون استاندارد «یورو ۵» دارد و به گفته مقامات مسئول (از جمله بیژن زنگنه، وزیر پیشین نفت در دولت روحانی)، حجم عمده بنزین تولید شده در ایران استاندارد «یورو ۴» دارد و در برخی شهر‌های کوچک‌تر در ایران، بنزین با استاندارد «یورو ۳» و «یورو ۲» هم به فروش می‌رسد.
به عبارت ساده، ایران با وجود وعده ها، هنوز نتوانسته کیفیت بنزین تولیدیِ خود را در تمام کشور به سطح «یورو ۵» برساند، حال آنکه این استاندارد در سال ۲۰۰۹ میلادی در اروپا معرفی شده بود و حالا مدت‌ها است که از رده خارج شده است.
بحرانی با ریشه‌های عمیق‌تر
بنابراین باید ماجرا را در سطحی فراتر از صادرات بنزین به اروپا یا بریتانیا در نظر گرفت. موضوع از این قرار است که اروپا در نیمه دوم امسال، با بحران انرژی رو به رو شده و این صرفاً مختص بریتانیا نیست و مشکلی کوتاه مدت هم نیست. ایران می‌خواهد در این بازیِ بزرگ‌تر ورود کند.
«یورو نیوز» چند روز پیش گزارش داده بود که با خروج اقتصاد جهانی از وضعیت قرنطینه کرونایی، قیمت گاز طبیعی در اروپا افزایش یافته و به بحرانی دامن زده که احتمالاً بر قبض پرداختی مصرف‌کنندگان اروپایی در زمستان تأثیر خواهد گذاشت.
بر اساس این گزارش، هزینه مصرف گاز طبیعی در اروپا، هم اکنون ۶ برابر بیشتر از سال گذشته است و بعید است که این بحران تا پیش از بهار سال آینده مهار شود. دلیلِ اساسی این وضعیت هم مشخص است: کشور‌هایی که بعد از ۲ سال از خواب زمستانی کرونایی خارج شده اند، حالا تشنه انرژی هستند و این در حالی است که بازار عرضه انرژی، در این ۲ سال همپایِ این نیاز گسترش پیدا نکرده است.
از آن سو، برآورد‌های «دفتر آمار اتحادیه اروپا» (یوروستات) نشان می‌دهد که اروپا در سال ۲۰۱۹ میلادی مجبور شده نزدیک به ۹۰ درصد از گاز طبیعی مورد نیاز خود را از خارج از اتحادیه (عمدتاً از روسیه) وارد کند. (بخشی از گاز وارداتی هم توسط نروژ تامین می‌شود.)
داده‌های «یوروستات» همچنین نشان می‌دهند که افزایش قیمت گاز طبیعی باعث افزایش تورم در ۱۹ کشور منطقه یورو هم شده است. بر این اساس، به دلیل تورم ۱۷.۴ درصدی در بخش انرژی، نرخ کلی تورم در کشورهای منطقه یورو به ۳.۴ درصد، یعنی بالاترین حد خود در ۱۳ سال گذشته رسیده است.
همزمان، پایگاه خبری مشهور «اویل پرایس» در یک گزارش تحلیلی با اشاره به بحران انرژی در اروپا تأکید کرده که این بحران، به زودی به آمریکا و دیگر نقاط جهان هم سرایت خواهد کرد، چرا که «در جهان یکپارچه کنونی، کمبود شدید منابع تولید انرژی نمی‌تواند برای یک مدت طولانی در یک منطقه باقی بماند.»
پیشنهاد ایران روی میز اروپاییها می‌رود؟
اما بحران انرژی در اروپا چگونه می‌تواند به ایران مرتبط شود؟ چندی پیش اعلام شد که یک میدان گازی بسیار بزرگ در شمال ایران و در حاشیه دریای خزر کشف شده که حدود یک چهارم میدان «پارس جنوبی» گاز طبیعیِ قابل استحصال دارد. این در حالی است که «پارس جنوبی» به نوبه خود یکی از بزرگترین میادین گازی در جهان است.
کشف این میدان گازی (که به نام «میدان گازی چالوس» شناخته می‌شود) می‌تواند زمینِ بازی صادرات گاز به اروپا را عوض کند و ایران را به سطحی از مشارکت اقتصادی با اروپا ارتقا بدهد که در عمل موجب می‌شود ایران «تحریم ناپذیر» شود. پیشنهاد ایران به بریتانیا و همزمان گسیل تانکر‌های سوخت رسانِ ایرانی از سوریه به مبداء لبنان در هفته‌های اخیر را هم می‌توان از همین زاویه مد نظر قرار داد.
«سایمون واتکینز»، تحلیلگر انرژی هم چندی قبل در یادداشتی به این موضوع پرداخته بود که با کشف این میدان گازیِ جدید، ایران توان تامین ۲۰ درصد از گاز اروپا را پیدا کرده و اینکه این امر می‌تواند تهدیدی ژئوپلیتیک برای نقش مسلط روسیه در بازار گاز اروپا باشد.
با این همه، ایران به این راحتی نمی‌تواند گاز خود را به اروپا بفرستد. جمهوری آذربایجان، روسیه، ترکیه، مصر، اسرائیل و حتی مصر، که همگی میادین گازی قابل استحصال دارند، رقبای ایران هستند. از طرفی، تجربه نشان داده که انتخاب شریک برای واردات انرژی، بیش از آنکه ناظر به حساب و کتاب‌های اقتصادی باشد، ناظر به روابط سیاسی است.
«آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان به تازگی گفته بود که ۲ هفته آینده برای مذاکرات برجام اهمیتی حیاتی دارند و همزمان، ایران هم اعلام کرده به زودی به میز مذاکره بر می‌گردد. اگر مذاکرات برجام به حصول نوعی توافق (ولو نیم بند و موقت) میان ایران و قدرت‌های جهانی ختم شود، شاید پرونده تامین گازِ اروپا توسط ایران هم به عنوان عاملی قوام بخش در روابط ایران و غرب، روی میز بیاید.
بعید میدونم.
اونا دنبال اولویتهایی غیر از استفاده از فرصتهای اقتصادی هستن که از قبل براشون تعریف و دیکته شده و خودشون از طرفدارانش هستن
این تعبیر غلط است
تنها مانع روسیه است و بس